TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Türk-İslam Devletlerinde toprağın dışındaki ekonomik hayat hayvancılık ve ticarete dayalı idi. Halkın büyük bölümü konar-göçerdi. Hayvanlara otlaklar bulmak için yaylak ve kışlak adı verilen yerlere göçerlerdi. İlk Müslüman Türk Devletleri ticarete büyük önem vermiş, özellikle ipek yolunu kontrol altına almak ve ticaret yollarını muhafızlar eşliğinde emniyetli bir duruma getirmeyi amaç edinmişlerdi.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Selçuklular, kademe kademe, İpek Yolu üzerindeki şehirleri ele geçirmeye çalışmışlardır. XI-XIII. Yüzyıllarda bütün Türk devletleri Orta Asya, Doğu Avrupa, Uzak Doğu, Hindistan ve Akdeniz limanları arasındaki ticaretten pay almaya çalışmıştır.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Selçuklular, kentlerin imarına önem vererek yeni fethedilen kentlerde vergi indirimlerine yönelik siyaset izlemişlerdir. Böylece savaşlarla harap olmuş şehirler kısa zamanda eski canlılıklarına kavuşmuşlardır. Ülkenin her yanında cami, medrese, han, hamam, köprü, kervansaray , ribat, su kanalları yapılmıştır.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Gaznelilerin, Hindistan’ın kuzeyini ele geçirmeleri ile ticaret hız kazandı ve Büyük Selçuklu topraklarından geçen İpek ile Baharat yolları ticari hayatı geliştirdi. Bu yollar boyunca hanlar ve kervansaraylar yapıldı.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Türkler, Anadolu’ya gelmeye başladıklarında yerleşik hayata geçerek şehir ve köylerde oturmaya başladılar. Yerleşik hayata geçiş hızlanırken el sanatları ve ticaret faaliyetleri de hızla yayıldı.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ A. Türk – İslam Devletlerinde İktisadi Kurumlar: a. İkta Sistemi: İslam dünyasında İkta sistemini ilk kez kullanan, bu sistemi Sasanilerden örnek almış olan Hz. Ömer’dir. Emevi ve Abbasilerde de uygulanan İkta sistemini Türk devletleri arasında ilk defa Büyük Selçuklu Devleti uygulamıştır. Amaç: Orta Asya’dan gelen Oğuz Türklerine yer bulmak, onlardan askeri kuvvetler oluşturmak, memleket ve çiftçileri korumaktı.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ İkta toprakları, gelirleri, hizmet ve maaş karşılığı olarak kumandanlara, askerlere ve devlet adamlarına bırakılan topraklarıdır. İkta sahibi olan devlet adamı, komutan veya askerler, ellerine bırakılmış olan toprakların karşılığı olarak, devlete belirli sayıda asker yetiştirmek zorundaydı.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ İktalar özel mülkiyet olmadığından bunların hibe edilmesine, vakıf haline getirilmesine, alınıp satılmasına müsaade edilmezdi. Bununla beraber ilk Türk-İslam devletlerinin uyguladığı İkta sisteminde toprak babadan oğula geçmekteydi. Bu durum pek çok küçük iktalarda söz konusu idi. Devlet, feodal yapılanmayı önlemek için büyük iktalarda bu duruma izin vermiyordu.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ İkta sahipleri kendilerine verilen toprağı üç yıl üst üste boş bırakamazdı. Aksi halde toprak elinden alınırdı. İkta sahipleri, devletin belirlediği vergiden fazlasını da alıp halka zulmedemezlerdi. İkta sahibi görevden alınırsa iktalarını da kaybederdi.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Bunların dışında ise: *Orman ve Tuzla gelirleri, *Ticaret yollarından alınan gümrük vergisi, *Bağlı devlet ve beyliklerin gönderdiği vergilerden oluşuyordu.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ c. Ahilik Ahilik, Ahi Evran tarafından kurulan esnaf dayanışma teşkilatıdır. Aslen Horasan Kökenli olup Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’da yaşayan Türkmen halkın sanat, ticaret, ekonomi gibi çeşitli meslek alanlarında yetişmelerini sağlayan, onları hem ekonomik hem de ahlaki yönden yetiştiren, çalışma yaşamını iyi insan meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir örgütlenmedir. Ahi Evran

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Ahiliğin kendi kuralları vardır. Günümüzün esnaf odalarına benzer bir işlevi olan Ahilik iyi ahlakın, doğruluğun, kardeşliğin, yardımseverliğin kısacası bütün güzel meziyetlerin birleştiği bir sosyo-ekonomik düzendir. Ahilik, Anadolu'da köylere kadar yayılarak Anadolu'nun daha kısa sürede Türkleşip İslamlaşmasını sağlamıştır.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Göçebe Türkmenler yerleşik hayata geçirilerek hem İslami uyum kolaylaşmış, hem de Türk şehirciliği hız kazanmıştır. 13.yy'ın ikinci yarısına kadar çoğunlukla gayrimüslimlerin elindeki sanat ve ticaret işlerine Türkler de katılmış ve canlılık kazandırmıştır.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Türk esnaf ve sanatkarları arasında sağlanan dayanışma sayesinde Ahilik önemli bir güç haline gelmiş, asayişin bozulduğu kendi otoritesini yürütmüştür. Dini ve ahlaki yapı korunmuştur.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ ç. Vakıf Sistemi Ekonomik refahı toplumun bütün kesimlerine yayma aracı olan Vakıfların kökeni Uygurlara kadar gitmektedir. Çin Vakayinamelerinde Uygur ülkesinde fakirlik olmadığı ve bir kişinin maddi sıkıntı içine düştüğü takdirde toplumun ona yardım ederek muhtaçlıktan kurtardığı belirtilmektedir.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ İslam tarihinde Abbasilerden itibaren görülmeye başlanan vakıflar, Karahanlılar ve Gazneliler dönemlerinde de görülmelerine rağmen, Büyük Selçuklu Devleti ve doğudaki Müslümanların Türk hakimiyetine girmesiyle birlikte hızla yayılmıştır.

2- TÜRK - İSLAM DEVLETLERİNDE EKONOMİ Büyük bir mali güce sahip olan Selçuklu Sultanları, Melikleri ve Emirleri, Vakıf kurmak konusunda birbirleri ile adeta yarışmışlardır.