İSMMMO SEMİNERİ Dönem Sonu İşlemleri 7 Ocak 2009 İş Kuleleri Zeki GÜNDÜZ, YMM www.vergiportali.com PwC

İLİŞKİLİ ŞİRKETLERLE MÜNASEBETTE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 2

Dikkat edilmesi gereken konular (ilişki varsa) Zarar beyanları Yapısal değişiklikler (riski ve bazı fonksiyonları kaydırarak karlılığın önceki yılara göre düşmesi) Birleşme, bölünme vb önemli değişiklikler yaşanan firmalarda durumun izahı Karlılıkta dalgalanmalar (yıl içi ve yıllar itibariyle) Fiyatlarda dalgalanmalar (yıl içi ve yıllar itibariyle)

Dikkat edilmesi gereken konular (ilişki varsa) Mevcut anlaşmalar ve bu anlaşmalarda zaman içinde meydana gelen değişiklikler Daha önce olmayan anlaşmaların yürürlüğe girmesi Serbest bölgelere yapılan satış ve bu bölgelerden alışlar Vergi cennetlerine satış ve bu bölgelerden alışlar Teknik yardım, lisans, royalty anlaşmaları çerçevesinde yapılan ödemeler (yıllar itibariyle)

Dikkat edilmesi gereken konular (ilişki varsa) Masraf paylaşımı çerçevesinde yansıtılan tutarlar Gelen borç veya alacaklandırma (debit/credit) notları(yıllar itibariyle) Ürün bazında karlılıkların durumu(yıllar itibariyle) İş bazında karlıkların durumu(yıllar itibariyle) Yurt içi veya yurt dışı karlıkların durumu(yıllar itibariyle) Yurt dışına farklı ülkelere satışta karlıkların durumu(yıllar itibariyle)

HALKA AÇIK ŞİRKETLERLE İLGİLİ DEĞERLEME ZORUNLULUĞU Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 6

Halka açık şirketlerle ilgili değerleme 19 Mart 2008 tarih ve Seri:IV,No:41 sayılı SPK Tebliği 28 Kasım 2008 tarihli SPK açıklaması Değerleme yaptırma yükümlülüğü -İşlem öncesinde -Son mali tablolardaki aktif büyüklüğü veya brüt satışlar toplamının %10’una veya daha fazlasına ulaşan bir işlem varsa -İşlemin adil ve makul olup olmadığı rapora bağlanacak -YK karar verecek ve GK da ortaklara bilgi verilecek

Halka açık şirketlerle ilgili değerleme Yaygın ve Süreklilik arz eden işlemlerin değerlemesi YK şartları belirler %10 u aşacaksa yine değerleme yaptırma zorunluluğu var YK (adil ve makul olduğuna ilişkin) rapora göre karar verir Sonrasında tekrar durum değerleme kuruluşunca gözden geçirilerek rapora bağlanır Rapor özeti GK öncesinde 15 gün önce ortakların incelemesine açılır GK da da bilgi verilir

Halka açık şirketlerle ilgili değerleme İzleyen hesap döneminde de devam edilecekse YK şartları tekrar gözden geçirir Gerekirse şartları tekrar belirler Tekrar değerleme yaptırılır

Halka açık şirketlerle ilgili değerleme İşlem yapılmasına karar verilmesi halinde bilgi ve işlem öncesi ve sonrası yapılan çalışmaları içeren rapor özetinin ilan edilmek üzere borsaya bildirilmesi zorunludur. Değerlemeyi kim yapacak? Gayrimenkul ise kurulca listeye alınmış gm değerleme şirketleri Diğer varlık ve hizmetlerde bağımsız denetim şirketleri (denetimi yapan şirket de yapabilecek), aracı kurumlar,mevduat kabul etmeyen bankalar (17.07.2003 tarih ve 37/875 sayılı SPK kararında açıklanan şartları taşımak kaydıyla).

GÜNCEL İNCELEME KONULAR VE YARGI KARARLARI Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 11

Güncel inceleme konuları Sahte belge iddiaları (KV açısından tamam KDV yi cezalı isteriz) Yurt dışı işlere Türkiye deki merkezi giderlerden de pay verme Amortisman oranları Enflasyon muhasebesi uygulamalarında karşılıkların durumu Yatırım indirimi uygulamalarında ÇVÖA dan gelen yabancı ortağa düşük oran uygulamaları Yurt dışından gelen hizmet faturaları ( yarar analizleri/ belgeleme)

Güncel inceleme konuları Ar-Ge harcamalarında aktifleştirme zorunluluğu Yansıtılan kredi için KDV hesaplanması Yurt dışında yapılan sözleşmelerle ilgili damga vergisi eleştirileri Örtülü sermaye iddiaları (ilişki olmasa da münasebet uzun süreli ise eleştiri yapıldı) Yurt dışına olan borçların örtülü sermayede dikkate alınması ve kur farklarının eleştirilmesi

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (1) Avans kar dağıtımı hk. YD kararı Danıştay 4. Daire E.2007/2364 Tarih: 18.10.2007 Avans kâr payı dağıtımı, Kanun’da düzenlenmemiş ve Maliye Bakanlığı’na düzenleme yapma yetkisi verilmemiş olduğundan 1 No.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nin avans kâr payı dağıtımı ile ilgili bölümünün yürütmesinin durdurulmasına karar verildi. Davanın esası ile ilgili yargılama devam ediyor.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (2) Hukuka Aykırı Olarak Tahsil Edilen Vergiler İçin İdarenin Tazminat Ödemesi Gerektiği Danıştay 7. Daire E.2005/5556, K.2007/618 Tarih: 21.02.2007 Vergi idaresince Kanuna aykırı olarak yapılan tahakkuk işleminin (ihtirazi kaydın kabul edilmeyerek verginin tahakkuku işlemi) hizmet kusuru olduğu ve idarenin, hukuka aykırı vergilendirme ve tahsil işlemleriyle mükellefe vermiş olduğu maddi zararı karşılaması gerektiği, hukuka aykırı olarak tahsil edilen vergiler dolayısıyla vergi idareleri tarafından mükelleflere ödenecek maddi tazminatın miktarının ise hukuka aykırı olarak tahsil edilen verginin Devlet hazinesinde kaldığı süre için, gecikme faizi oranına göre hesaplanacak miktar kadar olması gerektiği hakkında.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (3) Alacaktan Vazgeçilmesi Hakkında Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu E.2007/20, K.2007/211 Tarih: 15.06.2007 1998 yılında alacak kaydedilen ve tahsil edilemeyen alacaktan, tarafların karşılıklı olarak açtıkları davadan feragatleri üzerine, mahkemece feragat nedeniyle davanın reddine karar verildiğinden, 2002 yılı sonunda tahsil edilememesi nedeniyle zarar yazılmasında kanuna aykırılık bulunmamaktadır.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (4) 2003 Yılına İlişkin Fon Payı: Anayasa Mahkemesi’nin 20.03.2008 tarihli ve E.2004/94, K.2008/83 sayılı kararı ile 4843 sayılı Kanun ile getirilen “2003 vergilendirme dönemine ilişkin 01.01.2004 tarihinden itibaren sonra verilecek yıllık beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi ve kurumlar vergisi tutarı üzerinden ayrıca fon payı hesaplanmaması, bu kazanç ve iratlara ilişkin olarak vergilendirme dönemi içinde ödenen fon paylarının da mahsup ve iadeye konu olmaması” hükmü iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin "bu kazanç ve iratlara ilişkin olarak vergilendirme dönemi içinde ödenen fon payları mahsup ve iadeye konu olmaz" hükmünü iptal etmesi üzerine, Başkanlığınızca 25.09.2008 tarihli ve 13 nolu KVK Sirküleri ve 06.11.2008 tarihli ve 2008/1 sayılı İç Genelgesi yayımlanarak, dönem içinde ödenen ve gider olarak yazılamayan fon paylarının mahsup ve iadeye konu olabileceği düzenlemiştir.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (5) Serbest Bölgeye İhraç Kayıtlı Teslimlerde ÖTV / Vergi Mahkemesi Yürütmenin durdurulması kararı: Bu zamana kadar, serbest bölgelere yapılan mal teslimlerinde ÖTV için ihracat istisnası (md 5) uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalı idi. Maliye'nin görüsü ise, ÖTV 5. maddesinde "serbest bölgeler" belirtilmediği için, serbest bölgeye yapılan teslimlerde ihracat istisnasının uygulanmayacağı yönünde idi. En son 14 nolu ÖTV genel tebliği ile sadece "ihraç kayıtlı satışlarda serbest bölgeye teslim edilen mallar" için istisnanın uygulanacağı, doğrudan teslimlerde ise istisnadan yararlanamayacağı ifade edilmişti.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (6) YD kararında, mahkeme başka bir açıdan istisnaya yaklaşmış. ÖTV Kanunu'nun "diğer istisnalar" başlıklı 7/7. maddesinde "4458 sayılı Gümrük Kanununun transit, gümrük antrepo, dahilde isleme, gümrük kontrolü altında isleme rejimlerine tabi tutulanlar ile serbest bölgeler ve geçici depolama yerleri hükümlerinin uygulandığı mallar" vergiden istisnadır, ifadesi mevcuttur.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (7) Serbest Bölge İncelemeleri - Örtülü Kazanç Dağıtımı Konusunda Emsal Araştırması Danıştay’ın her iki dairesi de, önceleri ,örtülü kazançtan söz edebilmek için emsal araştırması yapılması gerektiği ve seçilecek emsalin niteliklerinin de incelenen şirket ile benzer nitelikte olması gerektiği yönünde kararlar verirken; son dönemlerde Danıştay 3. Dairesi inceleme sırasında aynı emtianın yurtdışından serbest bölgeye veya serbest bölgeden yurt içindeki şirkete intikal bedelleri üzerinden yapılan karşılaştırmanın yeterli olduğuna ve ayrı bir emsal araştırması yapılmasına gerek bulunmadığına ilişkin kararlar vermiştir. Israr kararı verilen hallerde konunun DVDD Kararı çerçevesinde çözüme bağlanacağı beklentisindeyiz.

Güncel inceleme konuları-2008 yılı yargı kararları (9) Ana şirkete, satış hasılatı üzerinden ödenen hizmet bedeli şeklindeki bedellerin (hizmet konuları ayrıştırılamıyorsa) tamamının gayri maddi hak (royalty)ödemesi olarak değerlendirilmesi ve gümrük vergisi matrahına dahil olacağına yönelik Danıştay 7. Dairesi kararları.

İNŞAAT İŞLERİ Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 22

Yıllara sari inşaat işleri (1) Birden fazla projede kullanılan sabit kıymetlere (tesisat, makine, ulaştırma vasıtaları) ilişkin amortisman giderleri, bu sabit kıymetlerin her bir projede kullanıldığı gün sayısı esas alınarak dağıtılır. Bu şekilde kesin olarak gün tespiti yapılamaması durumunda, amortisman giderleri diğer genel giderler ile aynı esaslarda dağıtıma tabi tutulur, Yıl içinde birden fazla yıllara sari inşaat projesi ve/veya diğer işlerden elde edilen kazançlar var ise, müşterek giderlerin dağıtımı GVK'nun 43. maddesine göre yapılır. Buna göre, 2008 yılı içinde oluşan müşterek giderler, yıllara sari inşaat ve onarım işlerinin maliyetleri ile, diğer islere ilişkin satış ve hasılat tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde dağıtılır,

Yıllara sari inşaat işleri (2) 2008 yılı içinde tamamlanan yıllara sari inşaat ve onarım işleriyle ilgili hasılat ve maliyetler bilanço hesaplarından ilgili gelir tablosu hesaplarına aktarılır. Ancak söz konusu islerden elde edilen kazanç veya zararlar son geçici vergi döneminde de dikkate alınmayıp sadece dönem kurumlar vergisi beyannamesinde dikkate alınır, 2008 sonu itibariyle devam eden projelerin hasılat ve maliyetlerinin ilgili bilanço hesaplarına aktarımı yapılır,

Yıllara sari inşaat işleri (3) Yıl içinde tamamlanan projelere ilişkin geçici kabul tutanağı ve ilgili yazışmaların takibi yapılıp, kurumlar vergisi beyanında esas alınmak üzere muhafaza edilir, Cari dönemde kazancı beyan edilen yıllara sari inşaat ve onarım islerinde hakedişlerden ilgili işverenlerce yapılan tevkifatlara ilişkin dökümler talep edilir, yasal kayıtlarla mutabakatı yapılarak kurumlar vergisi beyanında (Yılın son geçici vergi dönemi için yapılacak beyanda dikkate alınmaz!) esas alınmak üzere muhafaza edilir,

Yıllara sari inşaat işleri (4) Yurt dışı inşaat ve onarım projeleri var ise, söz konusu kazançlarla ilgili hesaplar kesinleştirilir ve Türkiye'de sonuç hesaplarına intikal ettirilir, Başlangıçta yıllara sari olmayacağı planlandığı halde, yıl sonu itibariyle henüz tamamlanamayan isler ve/veya taşeronlara devredilen islerin değerlendirmesi yapılır ve takip eden dönemden itibaren Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 15 ve 30. maddelerine göre %3 oranında tevkifat yapılmaya başlanır,

Yıllara sari inşaat işleri (5) Adi ortaklık seklinde yürütülen projelerde, adi ortaklık kayıtlarında varsa dönem kar/zararı olarak beyan etmesi gereken tutarlar ile kanunen kabul edilmeyen giderler ve indirim ve istisnalar kesinleştirilir ve ayrıntılı bir şekilde ortaklara dekont edilerek, ayni dönemin kar/zararı olarak ortaklarca beyanına imkan verecek şekilde takip edilir, Son olarak, şantiyelerle merkez arasındaki veri akışının hızlı ve sağlıklı bir şekilde olması için gereken önlemler alınır ve yılın son günlerinde düzenlenen ve/veya gelen belgelerin eksiksiz sağlanması için azami özen gösterilir.

Yurt dışı inşaat işleri (1) Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ile yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar, herhangi bir koşula bağlanmaksızın kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Yurt dışında bulunan işyerleri veya daimi temsilcileri aracılığıyla yapılan ve yurt dışında vergilendirilen inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançların (vergi yükü oranına bakılmaksızın), ayrıca yurt içinde de vergilendirilmesinin önüne geçilmesi amacıyla bu kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Yurt dışı inşaat işleri (2) Teknik hizmetlerden elde edilen kazançların da anılan istisnadan yararlanabilmesi için bu işlerin yurt dışında bulunan işyerleri veya daimi temsilciler aracılığıyla yapılması gerekmektedir. Ayrıca, teknik hizmetlerin yurt dışındaki inşaat, onarım ve montaj işlerine bağlı olarak yapılma şartı bulunmamaktadır.

Yurt dışı inşaat işleri (3) Dolayısıyla, kurumların yurt dışında bir inşaat ve onarım işi varsa, buna bağlı teknik hizmetler ister Türkiye’de isterse yurtdışında yapılsın, elde edilen kazançlar istisnadan yararlanabilecektir. Kurumların yurt dışında yaptıkları bir inşaat ve onarım işinin bulunmaması halinde ise ancak yurt dışında bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla yaptıkları teknik hizmetlerden elde edilen kazançlar istisnadan yararlanabilecekler. Bu istisnanın uygulanması açısından, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançların Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Söz konusu kazançların Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan yararlanması için yeterlidir.

Yurt dışı inşaat işleri (4) Öte yandan, yurt dışındaki şubelerden elde edilen kazançların genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde, faaliyette bulunulan yabancı ülkenin mevzuatına göre hesap döneminin kapandığı tarih itibariyle ilgili ülke mevzuatına göre tespit edilen faaliyet sonucu, Türkiye’de de aynı tarih itibariyle genel sonuç hesaplarına kaydedilecektir. Bu hususun Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde, kazancın kambiyo mevzuatına göre fiilen Türkiye’ye getirilmesinin herhangi bir etkisi olmayacaktır. Faaliyette bulunulan yabancı ülkede kazanca tasarruf edilebilmesi yeterlidir. Tasarruf edebilmesi ne demektir? (Hukuken veya fiilen elde edilmiş olması)

Yurt dışı inşaat işleri (5) Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazanç, hesaplara intikal ettirilmesi gereken tarihte T.C. Merkez Bankasının o gün için tespit ve ilan ettiği döviz alış kurlarıyla değerlendirilecektir. T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunmayan yabancı paralarda ise Maliye Bakanlığının Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit ve ilan ettiği kurlar dikkate alınacaktır. Yurt dışı faaliyet sonucunda elde edilen kazançlar elde edildiği dönem itibariyle, Türkiye’de ilgili olduğu geçici vergi matrahının tespitinde de dikkate alınacaktır.

Yurt dışı inşaat işleri (6) Yurt dışında yapılan inşaat işlerinde kullanılmak üzere alınmış krediler için, inşaat işlerinin sona erdirilmesinden sonra ödenmesi gereken faiz ve kur farkları, yabancı ülkede bunları ödeyecek bir işletmenin kalmaması ve bu işe ilişkin olarak elde edilen hasılatın yurt dışındaki inşaata harcanan kredi tutarı kadar kısmının Türkiye’ye getirilmesi halinde, söz konusu kredi Türkiye’deki merkezin bir borcu haline gelmekte ve merkez tarafından ödenmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu kredilere ilişkin olarak yurt dışındaki inşaat işlerinin sona ermesinden sonra doğan kur farkı ve faizler, merkezdeki kurum için ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılmış bir gider niteliğinde olduğundan, genel esaslar çerçevesinde kurum kazancının tespitinde dikkate alınabilecektir.

Yurt dışı inşaat işleri (7) Tam mükellef kurumların aktiflerinde yer alan makine ve teçhizatları, yurt dışında yapılan inşaat işleri ile ilgili olarak yurt dışına geçici olarak ihraç etmeleri halinde, geçici olarak ihraç edilen ve işin bitiminde Türkiye’ye getirilen makine ve teçhizat ile ilgili olarak Türkiye’de amortisman ayrılmasına son verilecek; işin bitiminde söz konusu makine ve teçhizatların Türkiye’ye ithalinde ise amortisman uygulaması kaldığı yerden devam edecektir.

FİNANSAL KİRALAMA Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 35

Finansal kiralama işlemlerinde dönem sonu işlemleri için hatırlatmalar (1) 3226 Sayılı Finansal Kiralama Kanunu uyarınca finansal kiralama kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören bir anlaşmadır.

Finansal kiralama işlemlerinde dönem sonu işlemleri için hatırlatmalar (2) Vergi Usul Kanunu Mükerrer 290. madde ile 319 Sıra No’lu VUK Genel Tebliğinde ise finansal kiralama, kira süresi sonunda mülkiyet hakkının kiracıya devredilip devredilmediğine bakılmaksızın bir iktisadi kıymetin mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan riskler ile yararların tamamının veya tamamına yakınının belli bir dönemde bedel karşılığı kiracıya bırakılması sonucunu doğuran kiralamalardır.

Finansal kiralama işlemlerinde dönem sonu işlemleri için hatırlatmalar (3) Finansal kiralamanın avantajları finansman kolaylığı sağlaması, teminat verme yükünden kurtarması, teknolojik gelişmelere kolay uyum sağlanması, kiralayan için teşviklerden yararlanmayı sağlaması ve finansal kiralama sözleşmelerinin her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna olmasıdır. Öte yandan geçtiğimiz yıllarda %1 olarak uygulanan finansal kiralama işlemlerindeki KDV oranı 31.12.2007’de yapılan değişiklikle beraber kiralama konusu malın tabi olduğu oran olarak değiştirilerek sektöre sağlanan avantaj ortadan kaldırılmıştır.

Finansal kiralamayı belirleyen özellikler (VUK Mükerrer 290): Aşağıdakilerden herhangi birinin varlığı durumunda, kiralama işlemi 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında yapılmamış olsa dahi işlem finansal kiralama kabul edilir (Dolayısıyla sözleşme finansal kiralama şirketi ile yapılmış olsun olmasın, aşağıdaki şartlardan en az birinin mevcudiyeti halinde VUK’a göre finansal kiralama sayılacağından dikkatle irdelenmelidir) : İktisadi kıymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi, Kiracıya kira süresi sonunda iktisadi kıymeti rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması, Kiralama süresinin iktisadi kıymetin ekonomik ömrünün % 80’inden daha büyük bölümünü kapsaması, Sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının iktisadi kıymetin rayiç bedelinin %90’ından daha büyük bir değeri oluşturması.

VUK Mükerrer 290 uyarınca yapılacak işlemler: Finansal kiralama konusu iktisadi kıymeti kiraya veren, kiralamaya konu iktisadi kıymetin maliki olmaya devam edecek, Kiralayan kiralamaya konu iktisadi kıymetin amortismanını ayıramayacak, kiralamaya konu iktisadi kıymetin amortismanı, kiralamaya konu iktisadi kıymeti hak olarak aktifleştirecek olan kiracı tarafından ayrılacak, Kiracı, finansal kiralama sözleşmesine göre borçlandığı kira bedelinin net bugünkü değerini (rayiç bedel net bugünkü değerden daha düşükse rayiç bedeli) hak olarak aktifleştirecek, hak olarak aktifleştirilen kısım ile toplam ödenecek tutar arasındaki farkı finansman gideri olarak, dönemsellik ilkesi esas alınarak kayıtlarına intikal ettirecek,

Finansal kiralama sözleşmesinin konusu Finansal Kiralama Kanunu uyarınca sözleşmeye taşınır ve taşınmaz mallar konu olabilir (Örneğin İnşaat makineleri, vinçler, iş makineleri, tekstil makineleri, fabrikalar, enerji sistemleri, vs.) Patent gibi fikri ve sınai haklar bu sözleşmeye konu olamazlar.

Finansal kiralama işlemlerinde amortisman uygulaması İktisadi kıymet kiracı tarafından aktifleştirilir. Amortisman ayırma uygulamasından kiracı yararlanıyor, Kiralanan iktisadi kıymet, kira süresinde değil, VUK’ta belirtilen genel esaslara göre itfa edilecektir,

Yurtdışında mukim bir şirketten yapılan kiralamalarda stopaj 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun dar mükellefiyette vergi kesintisinin düzenlendiği 30’uncu maddenin 1-i bölümü uyarınca, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamındaki faaliyetlerden sağlanacak gayrimenkul sermaye iratlarından % 1, diğer kiralamalardan (operasyonel) %20 oranında vergi tevkifatı hesaplanacaktır.

Döviz cinsinden yapılan finansal kiralama anlaşmalarına ilişkin oluşacak kur farkları Konuya ilişkin açıklamalar 319 seri numaralı VUK Tebliğinde yapılmıştır. Kiralayan açısından: Tebliğin II/A-5 numaralı bölümünde yazıldığı gibi kiralanan kıymet kredi kullanılarak alınmışsa ilk yıl için ödenen kur farkı ve faiz giderlerinin sözleşme yapılmasından önce kıymetin maliyetine ilave edilebilecek olması halinde maliyete ilave ettirilmesi, aksi halde ve izleyen yıllarda ise doğrudan gider yazılması uygulaması devam etmektedir.

Kiracı açısından: Kiracı açısından ise söz konusu tebliğde bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak verilen özelgelerde "finansal kiralama yoluyla edinilen kıymete ilişkin olarak kiralama süresi içinde sözleşmeye istinaden yabancı para üzerinden yapılan kira ödemelerinin değerlemesi sonucu ortaya çıkan kur farkının, finansal kiralama konusu kıymetin maliyetine intikal ettirilmesi ve maliyete eklenen bu farkların ilgili kıymetin amortisman süresi içinde itfa edilmesi gerekmektedir” görüşü ifade edilmiştir. Bu konudaki görüşümüz bu işlemin de kredilendirme işleminden farklı olmadığı, dolayısıyla VUK 163 seri numaralı genel tebliğ çerçevesinde ilk yıl için faiz ve kur farklarının aktifleştirilmesinin, izleyen yıllarda ise seçiminin ihtiyari olmasının doğru olacağı yönündedir.

Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerde KDV Finansal kiralama yoluyla kiralanan binek otomobillere ilişkin kiralardan hesaplanan KDV’nin indirilemeyeceği ifade eden Danıştay Kararları ve özelgeler bulunmaktadır. Özelgelerde indirilemeyen KDV’nin maliyet ya da gider olarak dikkate almanın seçimlik olduğunu belirtilmiştir. Binek otomobiller amortismana tabi bir iktisadi kıymet olduğundan genel ve risksiz uygulama maliyete intikal ettirmektir.

Bireysel Emeklilik ve Şahıs Sigortaları Gelir ve Kurumlar Vergisi Uygulamaları 2008 Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 47

Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının indirilmesi/giderleştirilmesi İndirim/gider unsuru İşveren tarafından ödenen BE Katkı Payı Çalışan tarafından ödenen BE Katkı payı İşveren tarafından ödenen şahıs sigorta primi Çalışan tarafından ödenen şahıs sigorta primi Sınırlama Ödendiği ayda elde edilen ücretin %10’u ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarı Ödendiği ayda elde edilen ücretin %5’i ve asgari ücretin yıllık tutarı

Bireysel emeklilik katkı paylarının kurumlar vergisi mükelleflerince gider kabul edilmesi GVK Madde 40/9’a göre, işverence çalışanlar adına bireysel emeklilik katkı payı ödenmesi halinde bu tutar Kanun’da yer alan sınır dahilinde doğrudan gider yazılabilmektedir. Sağlık, hayat, ferdi kaza şahıs sigortaları ise ücretleştirilmek suretiyle gider yazılabilmektedir. (yasal limitler kapsamında ücrete ilişkin gelir vergisi matrahına ulaşırken indirimler yapılabilir)

Bireysel emeklilik katkı paylarının gelir vergisi mükelleflerince yıllık beyannamede indirimi GVK Madde 89’a göre, Beyan edilen gelirin % 10'unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5'ini) ve asgarî ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla, eşlerin veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden indirilir).

2008’de gelen değişiklik-sosyal güvenlik kesintisi Gelir ve Kurumlar Vergisi Uygulamasında 2008 yılında diğer yıllara göre bir değişiklik yapılmamıştır. Ancak; 1 Ekim 2008’de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle SGK uygulaması değişti. 5510 Sayılı Kanun’un 80. maddesi gereğince işverenlerce çalışanlar adına ödenen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı paylarının aylık toplamının asgari ücretin %30’unu geçen kısmının prime esas kazanca dahil edilmesi gerekmektedir. Eski uygulamada, SSK’nın yazılı görüşü doğrultusunda tüm şahıs sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı tutarı prime esas kazanca dahil edilmekteydi.

BAĞIŞ VE YARDIMLAR Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 52

2008 Yılında kazanç varsa indirilebilecek bağış ve yardımlar 57-Sponsorluk Harcamaları (md 10/1-b), 58-Bağış ve Yardımlar (md 10/1-ç), 59-Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Yurt İnşasına İlişkin Bağış ve Yardımlar (md 10/1-ç), 60-Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar (md 10/1-d) 61-Bakanlar Kurulu Kararı Uyarınca Başbakanlık Aracılığıyla Yapılan Bağış ve Yardımlar (md 10/1-e) Bu tutarlar sonraki yıla devredilemeyecektir.

Bu indirimler beyannamede yapılır Kurum kazancı bulunması halinde indirilir. İndirim Kalemlerinin kanunda yer alan düzenleniş sırasıyla indirilmesi gerekmektedir.

Sponsorluk harcamaları 3289 ve 3813 Sayılı Kanunlar kapsamında yapılan sponsorluk harcamaların amatör spor dalları için tamamını Profesyonel spor dalları için ise %50 sinin indirim konusu yapılır.

Sponsorluk harcamaları (Md:10/1-b): Sponsor olan kurumun adının anılması koşuluyla, Resmi spor organizasyonları için yapılan saha, salon veya tesis kira bedelleri, Sporcuların iaşe, seyahat ve ikamet giderleri, Spor malzemesi bedeli, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün uygun göreceği spor tesisleri için yapılan ayni ve nakdi harcamalar, Sporcuların transfer edilmesini sağlayacak bonservis bedelleri, Spor müsabakaları sonucuna göre sporculara veya spor adamlarına prim mahiyetinde ayni ve nakdi ödemeler sponsor harcamasıdır.

Bağış yardımlar Bağış ve yardım kanunda sayılan kurum ve kuruluşlara yapılmalıdır. Bağış ve yardım makbuz karşılığı olmalıdır. Bağış ve yardımın karşılıksız yapılması gerekmektedir. (yemek/balo) Kazanç yetersizliği nedeniyle indirilemeyen kısım sonraki yıla devredilemez. Bağış ve yardım, nakden veya aynen olabilir.

Bağış yardımlar Kurum Kazancının %5’i ile Sınırlı Bağış ve Yardımlar Makbuzla yapılmalı Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, İl özel idareleri, Belediyeler, Köyler, Bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, Kamu yararına çalışan dernekler Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar.

Bağış yardımlar %5’lik Üst Sınırın Hesaplanması [Ticari bilanço karı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutarı ifade etmektedir.

%5’lik üst sınırın hesaplanması Hasılat 1.400 Giderler 150 2007 yılı zararı 400 İştirak Kazancı 450 İştirak satış kazancı %100’lük bağış 50 %5’lik Bağış yardım sınırı 20 1.400-(150+400+450)*%5

Tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar-Md. 10 Eğitim, Sağlık ve Bakım Hizmetlerini Geliştirmek Amacıyla Yapılan Harcamalar Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar Doğal Afetlere İlişkin Bağış ve Yardımlar Özel kanunlara göre Yukarıdakiler zarar varsa indirilemez-

Özel kanunlar Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Sosyal Y. ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Üniversiteler ve ileri teknoloji enstitüleri TÜBİTAK Silahlı Kuvvetler Güçlendirme vakfı Çocuk esirgeme kurumu Afetler mahalli yardım komiteleri İlk öğretim kurumları Milli ağaçlandırma ve erozyon kanuna göre yapılanlar Sekiz yıllık kesintisiz eğitim kurumlarına Emekli sandığı kanunu hükümlerince Gülhane Tıp Akademisi

Ayni bağış yapılması 2008 yılında 5.000 ytl maliyet 900 kdv li alınan emtia kamu menfaatine yararlı derneğe bağışlamıştır. 770 Genel Yön Gideri 5.900 153 Tic. Mal 5.000 391 Hesaplanan KDV 900 KDV 17/2-b uyarınca kamuya yararlı derneğe bedelsiz teslim KDV den istisna olduğu için 30/a uyarınca indiremiyor.

AR-GE Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 64

İndirimin yapılacağı kazanç yoksa bile indirime hak kazanılan Ar-Ge harcaması tutarı mutlaka beyannamenin ilgili satırına yazılmalı. Aksi halde mükellefin kendi iradesiyle indirimden yararlanmadığı ve sonraki yıllarda da yararlanamayacağı tartışmaları çıkabiliyor.

2008 beyannamesinde 5520 ve 5746 sayılı Kanunlar kapsamında yapılacak indirimler için ayrı satırlar olması halinde, bu satırlar doğru doldurulmalıdır. Her iki Kanun uygulamasında farklılıklar olduğu için önemli sonuçları olabilir. Faaliyet sonunda hak çıkıp çıkmamasına ve Gelir İdaresinin hak tanımının son derece geniş olduğuna dikkat edilmelidir.

Faaliyet sonucu ortaya çıkan hakkın amortisman oranı konusunda 27 Aralık tarihli Resmi Gazetede çıkan VUK Genel Tebliğinin dipnotundaki açıklamaya uyulmalıdır (Tebliğdeki açıklamanın doğruluğu tartışmaya açık). 5746 sayılı Kanun kapsamında indirimden yararlanmaya başlayabilmek için yasal prosedürün tamamlanması gerektiği unutulmamalıdır. Yani önce Ar-Ge merkezi belgesi veya TÜBİTAK'tan karar destek yazısı alınacak, bu tarihten sonra harcama yapılacak. Daha önceki harcamalar için indirimden yararlanılamayacak.

Ar-Ge harcaması tutarının hesaplanmasında 5520 ve 5746 sayılı Kanunlar arasında farkların (başta amortisman tutarı, personel ücretleri ve dışarıdan alınan fayda ve hizmetler konusunda) olduğu unutulmamalıdır. Nakit destek alınmışsa; 5520 kapsamında gelir yazılacağı ancak bu kaynaktan harcamanın Ar-Ge indiriminden yararlanabileceği, 5746 kapsamında gelir yazılmayıp fon hesabına alınacağı ancak bu kaynaktan yapılan harcamanın indirimden yararlanmayacağına dikkat edilmelidir.

%05 GÖTÜRÜ GİDER Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 69

STOK DEĞER DÜŞÜŞLERİ KARŞILIĞI Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 70

5811Sayılı Vergi Barışı Kanunu Ocak 2009 www.vergiportali.com PricewaterhouseCoopers 71

Mutlu ve Huzurlu Bir Yıl Diliyorum www.vergiportali.com © 2008 PricewaterhouseCoopers. All rights reserved. “PricewaterhouseCoopers” refers to the network of member firms of PricewaterhouseCoopers International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. *connectedthinking is a trademark of PricewaterhouseCoopers LLP (US). PwC