Bilgisayarlı Tomografide Hasta Hazırlanması Doç.Dr.Mehmet TEKŞAM Radyoloji A.B.D

Hastadan BT isteminin tam olarak doldurulmuş şekilde kağıt yada bilgisayar ortamında resmi olarak radyoloji departmanına ulaşması gerekli Tetkik istem formunda hastanın yaşı ve klinik bilgi ve istenen tetkikin ne olduğuna göre tetkikin randevusu ayarlanır Yaş: Çocuk hastaların tomografide tetkik sırasında hareketsiz kalıp kalamayacağı

Klinik Bilgi: Tetkik ne kadar acil yada BT’den önce yapılması gereken bir işlem var mı (BT myelografide fuloroskopi altında intratekal kontrast madde verilmesi gibi) Tetkik: Tetkikin hangi tetkik olduğu,tetkikten önce hastaya yapılması gereken bir işlem olup olmadığı yada hastaya verilmesi gereken bir ilaç olup olmadığı,tetkikin mesai saatlerinde mi yapılması gerektiği yada mesai saati dışında da yapılıp yapılamayacağına karar vermek için

Hastanın varsa ilgili eski tetkiklerini getirmesi istenir Hastanın rahat giysiler giymesi uygun olur Hastanın değerli eşyalarını evde bırakması gerekli Radyoloji bölümüne 15 dakika önce gelmesi gerekli

IV ve oral kontrast madde verilmeyecek tetkiklerde hastanın herhangi bir hazırlık yapmasına gerek yok Oral ve/veya IV kontrast madde verilecek hastalarda hazırlık gerekli

Sadece IV kontrast madde verilerek tetkik yapılacak hastalarda En 8 saatlik açlık;Kusma esnasında aspirasyonu önlemek için.Hasta varsa kullandığı ilaçları alabilir Oral antidiyabetik (Metformin:Glucophage) kullanan hastaların tetkikten 48 saat önce ilacı kesmesi gerekli.Eğer hastanın kan şeker düzeyi ilacın kesilmesini engelliyorsa hastanın doktoruna danışarak bu süre içerisinde başka antidiabetik ilaç kullanıp kullanamayacağını öğrenmesi gerekli. Metformin kullanımı ile birlikte iyotlu kontrast madde kullanımı ciddi böbrek hasarına neden olabilir

Hastanın bilinen alerjisi var mı Hastanın bilinen alerjisi var mı? Varsa kontrast madde verilmeden önce olası alerjik reaksiyonları önlemek için antihistaminik ve steroid verilip verilmeyeceği radyoloğa danışılır Hastanın böbrek fonksiyon bozukluğu olup olmadığı sorgulanır.Böbrek fonksiyon bozukluğu yada şüphesi olan hastalarda mutlaka kanda böbrek fonksiyonunu gösteren kreatinin değerinin sonucu öğrenilir.Kreatinin düzeyi 1.5’in üzerinde ise hastaya kontrast madde verilmez. Hasta diyalize giriyorsa yada tetkikten sonra diyalize girecekse doktoru ile konuşulup tetkikten sonra diyaliz randevusu alındığından emin olunduktan sonra tetkik sırasında IV kontrast madde verilebilir. Tüm bu bilgilerin tamamı radyoloğa verilir ve bu değerlendirmeler radyolog ile birlikte yapılır

Gebelik:Özellikle genç yaştaki bayan hastalara mutlaka olmak üzere tüm bayan hastalara gebelik ihtimali olup olmadığı tetkikten önce sorulmalıdır. Gebe olabileceğini bildiren hastalar mutlaka radyoloğa söylenmeli ve radyolog tarafından hastanın doktoru ile tetkikin ne kadar gerekli olduğu yada diğer alternatif tetkikler olup olamayacağı tartışılır.

Gebe hastalarda tetkik mutlaka gerekli ise radyoloğun gözetimi ve bilgisi dahilinde mümkün olduğunca en düşük doz seçilerek ve hastanın karnı kurşun önlük ile kapatılarak tetkik yapılabilir. Hastanın tiroid hastalığına bağlı ilaç kullanıp kullanmadığı sorgulanmalı. İyotlu kontrast madde graves ve multinodüler guatr hastalığı olanlarda tirotoksikoza neden olabilir

Konrast madde verilen (IV yada oral) hastaların aynı gün bol miktarda sıvı almaları önerilir. Oral kontrast madde verilerek çekilecek BT incelemelerinde (Abdomen BT) 2 adet 1.5 litrelik su içerisine 30’ar cc kontrast madde konularak hazırlanır.Hastanın ilaçlı suyu 10-15 dakikada 1 bardak (200cc) içmesi istenir.Hasta ilaçlı suyu içtikten sonra ishal olacakmış hissi geldiğinde haber verir (ilacın rektuma ulaştığını gösterir). Mide patolojisi düşünülen hastalarda ilaçlı suyun son 1 bardağının BT masasında tetkikten hemen önce içmesi istedir.

Tetkikten önce hastanın hasta rıza formunu okuması ve imzalaması istenir. Hastanın tetkik ile ilgili varsa soruları mutlaka tetkikten önce cevaplanır.

Bilgisayarlı Tomografide Hasta Hazırlanması Doç.Dr.Mehmet TEKŞAM Radyoloji A.B.D

BT Myelografi/Sisternografi Hasta yanında araç kullanacak bir yakınını getirmeli.İşlemden sonra hastanın araç kullanmasına müsaade edilmez. Hastanın gece yarısından sonra aç kalması gerekli. Hasta değerli eşyalarını evde bırakmalı Varsa ilgili eski tetkikleri getirmeli

Diabet yada nöbet engellemek için ilaç kullanan hastalar ile kan sulandırıcı kullanan hastalarda bu ilaçların işlemden önce mutlaka alınıp alınmayacağı konusunda hastanın doktoru ile konuşması gerekli.Çünkü özellikle kan sulandırıcılar olmak üzere bazı ilaçların işlemden 24-48 saat önce kesilmesi gerekli

Koroner CTA Kalp hızı <65 Hastalar tetkikten önceki 24 saat içerisinde kalp hızını artıracak yüksek doz kafeinden uzak durmalı 8 saatlik açlık (sıvı ve rutin ilaçlarını alabilir). Kalp hızı yüksek ise tetkinden önce 2 gün ve tetkik sabahı olmak üzere toplam 3 doz 50-100 mg oral Beta-bloker tablet kullanır.Ancak astım gibi Beta-bloker alması yasak olan hastalarda bu ilaç verilmez.Eşlik eden başka rahatsızlığı olan hastalar Beta-bloker almasında sakınca olup olmadığını doktoruna danışması gerekli

Koroner CTA Tetkik sırasında da heyecan nedeniyle kalp hızı artabilmekte, bu neden masada IV 5 mg Beta-bloker kullanılabilir. Hasta oral anti diabetik (Metformin:Glucophage) kullanıyorsa 48 saat öncesinden ilacı kesecek. Tiroid hastalığı olup olmadığı sorgulanacak. Alerjisi olup olmadığı sorgulanacak

Sanal BT Kolonoskopi Tetkikten önce 3 gün süreyle hastaların barsak temizleyici alması gerekli. Bu sürede lifli gıdalardan uzak duracak. Kahvaltı yapacak ve sıvı alacak. 8 saatlik açlık Tetkikten önce hastaya rektumdan hava vermeye yarayan marpuj takılarak barsaklara hava verilir.Çoğu zaman IV opak maddeye gerek kalmaz

BT Bronkoskopi/Laringoskopi Özel hazırlık gerektirmez. Toraks BT yada boyun BT hazırlığı yeterli olur

BT ürografi IV kontrastlı tetkik hazırlığı gerekli (ilaç öyküsü, alerji öyküsü, böbrek fonksiyonları vs.) Pre kontrast,nefrogram fazında (portal) ve geç faz üriner sistem kesitleri alınır

BT Perfüzyon 8 saatlik açlık IV kontrast madde hazırlığı

BT anjiografi 8 saatlik açlık IV kontrast madde hazırlığı

BT Eşliğinde Girişim 8 saatlik açlık IV kontrast madde verilme ihtimaline karşılık (çoğu işlemde gerek kalmaz) IV kontrast madde hazırlığı