KAYNAK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE HİSSE BAŞINA GELİR ANALİZİ

KAYNAK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Genel Ekonomik Durum Endüstrinin Özellikleri Şirketin Özellikleri

GENEL EKONOMİK DURUM Faaliyet hacminde genişleme, finansmanda daha fazla yabancı kaynak kullanılmasını sağlar. Diğer yandan, ekonomideki bir daralma beklentisi, özkaynakla finansmana ağırlık verilmesine neden olabilir. Faizlerde yükselme bekleniyorsa, sabit faizle uzun süreli; faizlerde düşme bekleniyorsa, kısa süreli değişken faizle borçlanmak uygun olacaktır. Vergi oranlarındaki artış veya azalış, Özsermaye ve borç arasındaki seçimi etkilediği gibi şirketin temettü ve otofinansman politikalarını da etkileyebilmektedir. Döviz kurlarındaki gelişmeler, yerel veya yabancı para cinsinden borçlanma konusunda şirketlerin kararlarını etkilemektedir.

ENDÜSTRİNİN ÖZELLİKLERİ Satışları mevsimsel olarak dalgalanan şirketler, esnek ve kısa süreli finansman kaynaklarına ihtiyaç duyarlar. Dayanıklı tüketim malı ve sermaye malı üreten endüstrilerde konjonktürel duyarlılık, dayanıksız tüketim malı üreten endüstrilerden daha fazla olmaktadır. Satışları konjonktür hareketlerinden daha fazla etkilenen endüstrilerde, riskin daha fazla artmaması için finansal kaldıracın makul bir seviyede olması zorunlu olmaktadır. Rekabetin şiddetli olduğu endüstrilerde, riski azaltmak için özsermaye ile finansman tercih edilmektedir. Rekabetin sınırlı olduğu endüstrilerde ise, finansal kaldıraçtan daha fazla yararlanmak mümkündür. Yeni kurulan endüstrilerde özsermaye ile; gelişen endüstrilerde ise yabancı kaynakla finansmana ağırlık verilmesi beklenmektedir.

ŞİRKETİN ÖZELLİKLERİ Anonim şirketler, diğer şirketlerin kullanamadıkları finansman araçlarından yararlanma olanağına sahiptir. Diğer yandan sınırlı sorumluluk ilkesi, anonim şirketlerin ortak bulmasını kolaylaştırmaktadır. Küçük işletmeler, özsermaye ve satıcı kredileri ile yetinirken; büyük işletmeler çok daha geniş bir kaynak yelpazesinden yararlanabilmektedirler. Varlıkları içinde duran varlıkların payı fazla olan işletmelerin, uzun vadeli yabancı kaynaklardan yararlanması beklenir. Tersine, alacak ve stok yatırımları göreli olarak daha fazla olan işletmelerin kısa vadeli kaynaklardan yararlanması yerinde olur. Kredi değerliliği yüksek olan şirketlerin finansman kaynakları arasında seçimde daha esnek davranabilmesi beklenir. Yöneticilerin tutumları da şirketlerin kaynak seçimini etkiler. Yöneticilerin risk alma ve kontrolü elde tutma yönündeki eğilimleri özkaynak-yabancı kaynak seçimlerini büyük ölçüde etkiler.

HİSSE BAŞINA GELİR ANALİZİ Şirketler için uygun finans kaynağının seçiminde sıklıkla kullanılan bir yöntem, “Hisse Başına Gelir Analizi” yöntemidir. Yöntem, finansman ihtiyacının karşılanmasında, yabancı kaynak ve özkaynak arasında seçim yapılmasına yardımcı olmaktadır. Hisse başına gelir, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmaktadır:

HİSSE BAŞINA GELİR ANALİZİ (FVÖK – Faizler) (1-Vergi Oranı) HBG = Dolaşımda Bulunan Hisse Senedi Sayısı

HİSSE BAŞINA GELİR ANALİZİ ÖRNEK: Y firması 200.000 YTL’lik bir yatırım yapacaktır. Firma bu yatırımdan 100.000 YTL FVÖK (faiz ve vergi öncesi kar) elde edecektir. Bu yatırımı finanse etmek için firmanın önünde iki seçenek bulunmaktadır: I- Yatırımın tamamını 20 YTL nominal bedelli hisse senedi çıkararak özkaynakla finanse etmek. II- Yatırımın %25’ini %40 faizli borç ile ve kalan kısmını (%75’ini) hisse senedi (20 YTL nominal bedelli) çıkararak finanse etmek. Firmanın tabi olduğu vergi oranı %40 olduğuna göre hisse başına gelir analizi yaparak hangi finansman seçeneğinin daha uygun olduğunu belirleyiniz.

HİSSE BAŞINA GELİR ANALİZİ   I. Seçenek II. Seçenek FVÖK 100.000 -Faiz (0) (20.000) VÖK 80.000 -Vergi (40.000) (32.000) Net Kar 60.000 48.000 Hisse Senedi Sayısı 10.000 7.500 Hisse Başına Gelir 6 YTL 6,4 YTL SONUÇ: II: Seçenek daha uygundur.