İNSANSIZ HAVA ARACI SİSTEMLERİ

Konu Başlıkları; GÖKYÜZÜNÜN YIRTICI KUŞLARI İHA SİSTEMLERİNİN ORTAK UNSURLARI - Faydalı Yükler - > Sensörler - > Haberleşme Rölesi - > Silahlar - > Kargo - Muharebe Sistemleri - Komuta-Kontrol Unsuru - Destek Unsuru - İnsan Unsuru İHA SİSTEMLERİNİN KABİLİYETLERİ İHA SİSTEMLERİNİN LİMİTLERİ - Veri Linki - Rüzgar - Türbülans - Buzlanma - Diğer Hususlar İHA SİSTEMLERİNİN İNSANLI UÇAKLARA GÖRE AVANTAJLARI - Riskli Ortamlarda Uçuş Kabiliyeti - Dizayn Esnekliği - Havada Kalış Süresinin Uzun Olması - Görev Esnekliği İHA’DA PİLOT OLMAMASININ NEDEN OLDUĞU SORUNLAR - Kısıtlı ‘Hisset ve Kaçın’ Kabiliyeti - Veri Linklerine Bağımlılık İHA SİSTEMLERİNİN GELECEKTEKİ KONUMU KAYNAKLAR

GÖKYÜZÜNÜN YIRTICI KUŞLARI İnsansız Hava Aracı (İHA) sistemleri, 2000’li yılların başından itibaren hızla yayılmış, sistemlerin sayısı ve çeşitleri artarken aynı zamanda kabiliyetleri de oldukça gelişmiştir. İHA uygulamaları, sadece askeri hava harekâtlarına katkı sağlamakla kalmamış, aynı zamanda askeri alana yeni bir anlayış getirmiştir.

“Görülmez, duyulmaz ve durdurulamaz”

İHA sistemleri, pek çok açıdan insanlı uçaklara benzemektedir Hava platformlarını içermesi Disiplinli ve profesyonel bir uçuş ekibi gerektirmesi Hava sahasını kullanması, Havacılık bakımı ve lojistik desteği gerektirmesi Eğitimin önemli olması

AVANTAJLAR Etkin görev zamanının,insanlı uçaklara göre oldukça uzun olması Uçuş mürettebatının uçak kokpitinde olmaması DEZAVANTAJLAR İnsanlı uçaklara göre pilotların durumsal farkındalığının daha düşük olması

İHA SİSTEMLERİNİN ORTAK UNSURLARI

İHA PLATFORMU DONANIMLARI Uçan platforma ilave olarak; Motor, Aviyonik sistemler, Yakıt, Seyrüsefer, Haberleşme sistemleri

NATO VE İNGİLTERE SAVUNMA BAKANLIĞI TARAFINDAN HAZIRLANAN İHA SINIFLANDIRMASI

FAYDALI YÜKLER İnsansız hava araçları dahili veya harici olmak üzere; 1-Sensörler, 2-Haberleşme Rölesi, 3-Silahlar, 4-Kargo taşıyabilir.

1.Sensörler Elektro Optic (EO), Kızılötesi (IR) kameralar, SAR radar, Kara ve deniz hareketli hedef göstergeleri, Kimyasal , biyolojik ,radyolojik (KBRN) tespit sensörleri, Otomatitk tanımlama ve sinyal istihbaratı sistemleri, Lazer mesafe bıulucu ve lazer işaretleyici sistemler TUSAŞ Tarafından Geliştirilen ANKA İHA’sına Takılı AsELFLIR 300T Kamerası

2.Haberleşme Rölesi Haberleşme rölesi faydalı yükleri sayesinde ses ve veri, daha ileri noktalara veya normal yöntemlerle kapsanamayan bölgelere götürülebilir.Bu sistem, mevcut birçok haberleşme sistemine röle görevi yapabilir.

Bazı İHA sistemleri çeşitli kargo malzemesi taşıyabilir. 3.Silahlar İHA hem ölümcül (füze ve bombalar) hem de ölümcül olmayan silahlar (elektronik taarruz) taşıyabilir. 3.silahlar- GBU-12 ve AGM-114 Hellfire Yüklü MQ-9 Reaper İHA’sı (ABD Hava Kuvvetleri)

MUHAREBE SİSTEMLERİ Veri linkleri, İHA, kontrol birimi ve ihtiyaç makamları arasındaki her türlü iletişim sistemini içerir. İHA’nın veri linkleri görüş alanında veya görüş alanının ötesinde çalışabilir

KOMUTA KONTROL UNSURU Görevleri; görev planlama, faydalı yük kontrolü ve haberleşme. İHA pilot ve operatörleri, YKİ kontrol biriminde çalışırlar.(Yer Kontrol İstasyonu) YKİ; dizüstü pc, bir büyük kontrol aracı veya sabit bir tesis olabilir.

DESTEK UNSURU Destek birimi; Yeniden konuşlanma İntikal Bakım Uçus Destek Haberleşme fonksiyonlarını içerir. İNSAN UNSURU İHA sistemlerinin çoğunda; pilot, faydalı yük operatörü, bakım personeli, görev komutanı, istihbarat analiz personeli bulunur.

İHA SİSTEMLERİNİN KABİLİYETLERİ İHA sistemleri; istihbarat, gözetleme, keşif, hedef belirleme, lazer işaretleme, taarruz, hasar kıymetlendirmesi, KBRN tespiti ve takibi, kargo nakli, lojistik ikmal, haberleşmenin genişletilmesi alanlarında,muharebe unsurlarına katkı sağlar.

İHA SİSTEMLERİNİN KABİLİYETLERİ Ayrıca; Psikolojik harekât, Erken ikaz, Kaçakçılığa karşı sınırların gözetlenmesi, Mayın tespiti, Sinyal istihbaratı, Deniz araçlarının tespit ve teşhisi, Meteorolojik ve oşinografik durumun izlenmesi, Arama kurtarma ve kolluk kuvvetlerinin desteklenmesi alanlarında da kullanılabilir.

İHA SİSTEMLERİNİN LİMİTLERİ 1-Veri Linki 2-Rüzgar 3-Türbülans 4-Buzlanma 5-Diğer Hususlar

1.Veri Linki Uçak sistemlerinin ve görevin izlenmesi ve uçağın manuel kontrolü için, veri linki bağlantısı gerekmektedir.Veri linki; Elektromanyetik karıştırmaya açık olmak, fiziksel mesafe, sinyalin gücü, sinyali etkileyen fiziksel engeller, eldeki bant genişliği ve sadece tahsis edilmiş frekansların kullanılabilmesi limitlerini içerir.

2.Rüzgar İHA, kalkış ve inişini etkileyebilecek yan ve karşı rüzgâr limitlerine tabidir. Birçok İHA oldukça düşük süratlerde uçmakta olup, bu durum onları havada görev esnasında da rüzgârlara karşı duyarlı yapmaktadır. Karayel İHA’sı (Vestel “Savunma Sanayii’’ A.Ş)

3.Türbülans İHA’nın kontrol edilmesini zorlaştırabilir, Veri linkinin muhafazasını etkileyebilir. Sensörlerin kararlılığını bozabilir Silah kullanımını büyük orada engelleyebilir. Uçuş kontrol servolarında arızalara sebep olabilir. Türbülans yapısal limitin üzerine çıkarsa İHA uçuş esnasında parçalanabilir.

4.Buzlanma Buzlanma önleyici sistemlere sahip olmayan İHA’lar, donan yağış ve buzlanma şartlarında uçamaz. 5.Diğer Hususlar İniş ve kalkış usulü, gündüz/gece durumu, hava sahası kısıtlamaları, özel yakıt ihtiyacı, güneş rüzgârları, sis, duman, şiddetli yağış, alçak irtifa bulutları, termal geçişler, aşırı sıcaklık ve deniz durumu gibi faktörler

İHA SİSTEMLERİNİN İNSANLI UÇAKLARA GÖRE AVANTAJLARI

1.Riskli Ortamlarda Uçuş Kabiliyeti Fukuşima Nükleer Santralinde Meydana Gelen Hasarın RQ-4 GlobalHawk İHA’sından Alınan Görüntüsü (Kaynak: Air Photo Service)

2. Dizayn Esnekliği İHA, sinek kadar küçük olabilir. İHA birçok farklı şekilde havalandırılabilir (el,katapult veya uçuş pisti) ve indirilebilir Birçok farklı iletişim yöntemi ile (C, Ku ve Ka frekans bantları) İHA kontrol edilebilir ve veri transferi yapılabilir. Bayraktar Mini İHA’sı (Kaynak: Kalekalıp Baykar Makine)

3. Havada Kalış Süresinin Uzun Olması Faydalı yük konfigürasyonuna bağlı olmak üzere, havada yakıt ikmali yapmadan 20 saatten fazla harekât görevlerinde kullanılabilir. Geliştirilmesi devam eden ve güneş enerjisiyle çalışacak olan İHA’ların haftalar, aylar ve hatta yıllar süresince havada kalabileceği öngörülmektedir.

4.GÖREV ESNEKLİĞİ İHA sisteminin kendine has esnekliği sayesinde, bir sorti içerisinde defalarca yeniden görevlendirme yapılabilir.

İHA’DA PİLOT OLMAMASININ NEDEN OLDUĞU SORUNLAR

1.Kısıtlı ‘Hisset ve Kaçın’ Kabiliyeti Mevcut insanlı hava araçları, pilotların görerek kaçınma yapabilmesine ilave olarak, hava trafik yardımı, hava aracı radarı ve TCA“ sistemi gibi havada çarpışmayı önleme imkanlarına sahiptir.

Veri Linklerine Bağımlılık Kontrol veri linkinin kaybı veya kesintiler, görev etkinliğinin azalmasına, görevin başarısız olmasına veya en kötüsü de İHA’nın kaybına neden olabilir.

Görüş Alanında (LOS) ve Görüş Alanının Ötesinde (BLOS) İHA Kontrolü ve Veri/Video İletimi Çalışma Mimarisi

İHA SİSTEMLERİNİN GELECEKTEKİ KONUMU Askeri alandaki İHA sistemlerinin gelişimine paralel olarak, - Orman yangını ve doğal afet müdahalesi, - Havadan tarımsal ilaçlama - Kamu güvenliği gibi sivil ve ticari İHA uygulamalarının hızla yaygınlaşması beklenmektedir.

Boeing Firması Tarafından Geliştirilmekte Olan Phantom Ray İHA’sı (Kaynak: Boeing)

Teknoloji devleri Google ve Facebook insansız hava araçları (İHA) ile dünyanın ulaşımı zor bölgelerine internet sağlamayı planlıyor.

İHA’lar devasa planörlere benzeyen, atmosferin sınırında uçan ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji ile çalışarak günler, aylar hatta yıllarca havada kalarak dünyanın çevresinde gezebilen araçlar. Facebook bu teknolojiyi insansız hava araçları üzerinden kablosuz internet yayını yaparak özellikle ulaşımın zor olduğu bölgelere internet sağlamak istiyor.

İlginiz için teşekkür ederim. Hazırlayan ve sunan, Ece Aksu

Kaynaklar http://www.avantajlari.com/google-ve-facebook-ihalarla-internet-dagiticak/ Makale_Insansiz_Hava_Araci_Sistemleri_04.03.12-libre http://www.afcea.org.tr/afceatr/makaleler/IHA_Sistemleri0498.pdf https://www.google.com.tr/search?q=insans%C4%B1z+hava+arac%C4%B1+sistemleri&espv=2&biw=1366&bih=667&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=kvQ7VJj5Lune7AaJyIC4Dg&ved=0CAYQ_AUoAQ#tbm=isch&q=insans%C4%B1z+hava+arac%C4%B1+sistemleri&imgdii=_