Yaşlılarda ilaç seçiminde genel prensipler Uzm. Dr. Sevnaz Şahin İç Hastalıkları ve Geriatri Uzmanı Ege Üniversitesi Hastanesi İç Hastalıkları AD Geriatri BD 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Yaşlı Nüfus Oranı 2013 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

YIL 2007 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Geriatri Bilim Dalının en sık karşılaştığı klinik durumlar: Geriatrik Sendromlar 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Geriatrik Sendromlar Resnick N. Principles of Geriatrics Medicine 2001 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Geriatrik Sendromlar İdrar İnkontinansı Fekal İnkontinans Polifarmasi Bası yaraları Polifarmasi Ağrı Geriatik Aciller Polifarmasi Depresyon Delirium Malnütrisyon Demans Düşmeler 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

zamanlarının büyük çoğunluğunda ilaç yazmakla değil Geriatristler zamanlarının büyük çoğunluğunda ilaç yazmakla değil sıklıkla ilaçları kesmekle meşguldürler 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Uygunsuz İlaç Reçeteleme (UİR) Yaşlı hastada, Uygunsuz İlaç Reçeteleme (UİR) Polifarmasi Yan etkiye neden olacak ilaçlar İlaç ilaç etkileşimi İlaç hastalık etkileşimi Gereksiz ilaç Aynı gruptan ilaçların birlikte kullanımı Etkin olmayan dozda ilaç 65 yaş ↑ toplam ilaç tüketiminin 1/3 %46 5 + , %12 10+ 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Ovid- Medline 1950, Ovid-EMBASE 1980- Mart 2012 19 çalışma (14 tanesinde Beer’s kriterleri kullanılmış) Uygunsuz İlaç Reçeteleme: %20 ( %2.9-38.5) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Polifarmasinin nedenleri Eczane Hasta Doktor Artan yaşam süresi Kronik hastalıklar Reçete kaskatı !!! Diüretik—hiperürisemi-gut tedavisi Antipsikotik veya metoklopropamide kullanımına bağlı çıkan yan etkiler yanlışlıkla antiparkinson ilaçların başlanması. Kolinesteraz inhibitörleri-inkontinans- antimuskarinik ilaçlar—antikolinerjik yan etkiler, kognitif azalma NSAID-kan basıncı kontrol edilememesi-antihipertansif tedavi doz artışı Gill et al Arch Int Med 2005 165: 808 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Yaşlıda ilaç yan etkisi bir çok farklı semptoma neden olabilir Akla getirilmediği taktirde atlanma olasılığı ↑ 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi 13

Sık görülen semptomlar Bulanık görme Üriner retansiyon Depresyon Düşme Postural hipotansiyon Kabızlık Üriner İnkontinans Bilinçte değişme Sık görülen semptomlar 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Yaşlı hastada yeni başlayan her semptomda yeni bir ilaç olasılığını hatırlayın 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

2 gündür bulanık görme, idrar yapmada zorluk 70 yaşında erkek hasta 2 gündür bulanık görme, idrar yapmada zorluk 2 gün öncesinde öksürük, balgam, nefes darlığı, uyuyamama şikayeti ile bir başka hastaneye başvurmuş 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

1- Klacid , Macrol, Klax, (Klaritromisin) 500 mg tb DIB 2*1 27/3/2014 Rp/ 1- Klacid , Macrol, Klax, (Klaritromisin) 500 mg tb DIB 2*1 2- Combivent inhaler (İpratropyum bromür, Salbutamol ) DIB 4*2 3- Flixotide inhaler (flutikazon propiyonat ) DIB 4- Asist (N-Asetil Sistein) 200 mg kapsül DIB 3*1 5- Laroxy , Triptilin (Amitriptilin) DIB 1*1 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

12 cografi alan, geriatrist, eczacı, geriatrik psikiatrist, 1991, 1997, 2003 Kanıta dayalı değil, Konsensus raporu 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

19

11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Delphi yöntemi ile uzlaşılmış uzman görüşleri Dr. Denis O'Mahony Delphi yöntemi ile uzlaşılmış uzman görüşleri 18 uzman, STOPP için 68 soru, START için 22 soru Farklı zamanlarlarda 2 kere Her uygunsuz ilaç- ilaç kısa açıklama eklenmesi Likert yöntemi %95 güven aralığında (3 olumsuz yanıtta o soru çıkarılarak uygulama) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

STOPP: D. Solunum Sistemi: KOAH’da monoterapi olarak teofilin (güvenilir, daha etkili alternatifler; dar teröpatik indeks) Ortadan şiddetli KOAH’da idame tedavisinde inhale steroidler yerine sistemik steroid kullanımı (Sistemik steroidlerin yan etkilerine uzun süre gereksiz maruz kalma) Glokomda nebulize ipratropium (glokomu arttırabilir) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

STOPP: B- SSS ve Psikotrop ilaçlar Demansta Trisiklik Antidepresanlar (bilişsel fonksiyonlarda bozulma) Glokomda Trisiklik Antidepresanlar (glokomda artma) Kardiyak ileti bozukluğunda Trisiklik Antidepresanlar (proaritmik etki) Konsipasyonda Trisiklik Antidepresanlar (konsipasyonda artma) Opiad veya KKB ile Trisiklik Antidepresanlar Üriner retansiyon öyküsü veya prostatizimde Trisiklik Antidepresanlar (üriner ratansyon riski) Uzun süreli (1 aydan fazla), uzun etkili benzodiazepinler (chlordiazepokside, fluazepam, nitrazepam, chlorazepate, uzun etkili metabolitleri olan bezodiazepinler (diazepam) (uzun sedasyon, konfuzyon, denge bozukluğu, düşme) Uzun süreli (1 aydan fazla) neuroleptikler, uzun etkili hipnotik olarak (konfuzyon riski,hipotansiyon, extra piramidal yan etkiler, düşmeler) Uzun süreli (1 aydan fazla) neuroleptiklerin parkinsonda kullanımı (extra piramidal semptomlarda artma) Epilepside fenotiazine kullanımı (epilepsi eşiğini düşürebilir) Neuroleptik ilaçların ekstrapiramidal yan etkileri için antikolinerjik kullanımı Klinik olarak belirgin hiponatremi öyküsü olanlarda SSRI s kullanımı (önceki 2 ay içinde non yatrojenik hiponatremi < 130 mmol/L) Uzun süreli (1 aydan fazla) ilk kuşak antihistamik kullanımı ( difenhidramine, chlorpheniramine, cyclizine, promethazine (sedasyon ve antikolinerjik yan etkiler) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Antikolinerjiklere dikkat!!! 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Çünki; Bilişsel fonksiyonları etkiler, yaşa bağlı kortikal kolinerjik ileti ↓ Pupiller dilatasyon, görme bozukluğu, düşme Kabızlık Dezoryantasyon, konfüzyon, delirium Üriner retansiyon İntraokuler basınç↑ dar açılı glokom Mukosiliar aktivite ↓ 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Antikolinerjikler Brompheniramine, chlorpheniramine (medicold), diphenhydramine (benadryl),doxylamine, hydroxyzine (atarax), meclizine (postadoxine) Clozapine, olanzepine, quetiapine Clidinium bromide, hyoscyamine, methoscopolamine bromide, propantheline Atropin, cylopantolate Amitriptilin (laroxly), imipramin (tofranil) Scopolamine, meclizine, dimenhydrinate (dramamine) proklorperazin, promethazine, İpratropium bromide Cylobenzapine, orphenadrin Klorpromazine (largaktil) Kinidin, disopramid 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

1- Klacid , Macrol, Klax, (Klaritromisin) 500 mg tb DIB 2*1 27/3/2014 Rp/ 1- Klacid , Macrol, Klax, (Klaritromisin) 500 mg tb DIB 2*1 2- Combivent inhaler (İpratropyum bromür, Salbutamol ) DIB 4*2 3- Flixotide inhaler (flutikazon propiyonat ) DIB 4- Asist (N-Asetil Sistein) 200 mg kapsül DIB 3*1 5- Laroxy , Triptilin (Amitriptilin) DIB 1*1 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Son 2 haftadır iştahında azalma olmuş, içine kapanmış, 76 yaşında, kadın hasta Son 2 haftadır iştahında azalma olmuş, içine kapanmış, Bugün bilinçte bozulma, uykuya meyil başlamış Na:122 2 Hafta önce isteksizlik ağlama nöbetleri ile bir polikliniğe başvurmuş Depresyon denilerek ilaç başlanmış İlaç ??? 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Antidepresan İlaçlar Trisklikler - Amitriptilin (Laroxyl) - Klomipramin (Anafranil) - İmipramin (Tofranil) Seçici Serotonin Gerialım İnhibitörleri - Fluoksetin (Prozac,Depreks,Florak)) - Fluvoksamin(Revoxin, Faverin) - Paroksetin (Paxil) - Sertralin (Lustral,Misol,Zeleft,selectra,As-Sertral ) - Sitalopram (Citrex,Citol;Citolap) -Essitalopiram (Cipralex,Avertyn) Serotonin noradrenalin gerialım inhibitörleri - Venlafaksin (Efexor) - Milnasipran Dopamin- noradrenalin gerialım inhibitörleri - Bupropion (Zyban) Seratonin modülatörleri Trazodon (Dysrel) Noradrenalin-Seratonin Modülatörleri Mirtazapin (Remeron, Mirtaron) MAO inhibitörleri Moklobemid Seçici Noradrenalin geri alım inhibiötrleri Reboksetin 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Antidepresan ilaç kullanımına bağlı yan etkiler: Gastrointestinal yan etkiler, kanama Kilo kaybı Uyku bozuklukları Antikolinerjik yan etkiler Uygunsuz ADH sendromu gastrointestinal yan etkiler sıklıkla bulant, yumuşak gayta, iştahsızlık, kusma, diare oloabilir ve dozun hızlı artmasıyla, başta yüksek doz kullanımıyla ortaya daha kolay çıkar, ama bu yan etkiye tolerans gelişir. kilo kaybı SSRI kullanımının başlangıcında- ilk 6 haftada olabilir ve yaşlı, zayıf hastalarda soruna yoll açabilir. Bu hastalarda kilo aldırıcı antidepresanlar tercih edilebilir örneğin mirtazapin. Uzun süreli SSRI kullanımı ileyse 1/ 3 hastada kilo alımı olduğu saptanmış (pies, 2005) SSRI kullanımının 6 ayından itibaren kilo geri kazanılmaya başlanlırı. uyku bozuklukları, Uyarıcı etkisi olan ilaçlar SSRIlar REM latansını geçiktişriyorlar. İlk kullanımda uykuyu azltanlar: SSRI, venlafaksin, reboksetin, imipranmin. Uykuyu arttıranlar mirtazapin, mianserin, trazodon(Wilson ve Argyropoulos,2005) antikolinerjik yan etkiler: SSRIlar arasında paroksetinin antikolinerjik yan etkileri var. Bir çalışmada sağlıklı yaşlılarda bazı bilişsel işlevleri bozduğu gösterilmiş(geçikmiş verbal geri çağırma, paired associiate learning scores)(Furlan ve ark, 2001) Venlakasinle ise 75 mg dozda yaşlılarda bilişsel kötüleşme yapmadığı saptanmış (trick ve ark, 2001) Kanama: Kanam daha sık olarak üst Gısda ve operasyon geçirilen bölgelerde olur.. SSRIlarla ortaya çıkan kanama riski ibufrofenle ortaya çıkan kanama riskiyle aynı. Eğer SSRI ve NSAİd alıyorsa risk 12 katına çıkıyor. Daha önce GIS kanaması olanlarda da risdk artıyor. SSRI ve coumadin alıyorsa risk gene artıyor. Kanama riski doza bağlı ve özellikle yüksek serotonerjik etkisi olan fluoksetin, paroksetin ve sertralinle daha fazla. (Ramasubbu,2004) Venlafaksin ve duloksetinle kanam riski SSRI’a göre daha az (Dalton ve ark, 2003) SSRI kullanımına bağlı kanamanın etiyolojisi için öçnerilen:Serotonin platelet agregasyonu ve adezyonunda etkilidri. uygunsuz ADH sendromu: yaşlıda zaten görülme olasılığı sık, üsütüne SSRI kullanımına bağlı olarak risk aratar. SSRI kullanan yaşlıların % 12 sinde gfösterilmiş ve dozdan bağımsız, ilk 2 hafta daha sık görülüyor. SSRI almaya başlayan yaşlıda ilk haftalar içinde aniden ortaya çıkan bilinç değişikliğinde SIADH düşünülmeli. Tanı için serum Na seviyesi düşük olmalı <130mEq/L, idrar ozmolalitesi de yüksek olmalı >100mOsm/kg H2O. SIADH riski için SSRI almaya başlamadan önce ve tedavinin 1 ve 2. haftalarında serum NA’una bakılması öneriliyor. (Fabian ve ark., 2004) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Kanama: SSRI + NSAİD = risk ↑ Daha önce GIS kanaması olanlarda risk ↑ SSRI + Coumadin= risk ↑ Doz↑ → risk ↑ Fluoksetin, paroksetin, sertralin- risk ↑ Venlafaksin, duloksetin- risk ↓ Dalton ve ark, 2003 Ramasubbu,2004 Kanama: Kanam daha sık olarak üst Gısda ve operasyon geçirilen bölgelerde olur.. SSRIlarla ortaya çıkan kanama riski ibufrofenle ortaya çıkan kanama riskiyle aynı. Eğer SSRI ve NSAİd alıyorsa risk 12 katına çıkıyor. Daha önce GIS kanaması olanlarda da risdk artıyor. SSRI ve coumadin alıyorsa risk gene artıyor. Kanama riski doza bağlı ve özellikle yüksek serotonerjik etkisi olan fluoksetin, paroksetin ve sertralinle daha fazla. (Ramasubbu,2004) Venlafaksin ve duloksetinle kanam riski SSRI’a göre daha az (Dalton ve ark, 2003) SSRI kullanımına bağlı kanamanın etiyolojisi için öçnerilen:Serotonin platelet agregasyonu ve adezyonunda etkilidri. 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Uygunsuz ADH sendromu SSRI kullanan yaşlıların % 12 Dozdan bağımsız İlk 2 hafta daha sık Tanı: serum Na seviyesi <130mEq/L, SSRI almaya başlamadan önce tedavinin 1 ve 2. haftalarında serum Na kontrol Fabian ve ark., 2004 uygunsuz ADH sendromu: yaşlıda zaten görülme olasılığı sık, üsütüne SSRI kullanımına bağlı olarak risk aratar. SSRI kullanan yaşlıların % 12 sinde gfösterilmiş ve dozdan bağımsız, ilk 2 hafta daha sık görülüyor. SSRI almaya başlayan yaşlıda ilk haftalar içinde aniden ortaya çıkan bilinç değişikliğinde SIADH düşünülmeli. Tanı için serum Na seviyesi düşük olmalı <130mEq/L, idrar ozmolalitesi de yüksek olmalı >100mOsm/kg H2O. SIADH riski için SSRI almaya başlamadan önce ve tedavinin 1 ve 2. haftalarında serum NA’una bakılması öneriliyor. (Fabian ve ark., 2004) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Citalopram( Citrex,Citol;Citolap) Tablet (20 mgr) Günlük doz= 10-40 mgr/gün İlaç etkileşimi yok Seçici serotonerjik etkisi var İnme sonrası patolojik ağlamada etkili Demans+ depresyon→20-30 mgr plasebodan daha iyi İlk tercihlerden 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Essitalopram (Cipralex,Avertyn) En seçici SSRI, tablet (10 mgr) ya da sıvı formu (20 damla= 10 mgr) 10-20 mgr/gün Tek isomerli (S-enantiomer) Su,meyve suyu=>sıcak sıvı olmasın !!!! İlaç etkileşimi yok Yaşlıda İlk tercihlerden 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Sertralin (Lustral,Misol,Zeleft,Selectra,As-Sertral ) Tablet: 25, 50, 100 mgr, 50-100 mgr/gün Yarılanma ömrü=36 saat Başlangıç dozu=12.5-25 mgr/gün İlaç etkileşimi az Yaşlılarda ilk tercihlerden 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Serotonin modülatörleri Trazodon (Desyrel) Tablet (50-100 mgr) Antidepresan → uyku ilacı Yemekle vermeyin 20-30 dk.da sedatif etkisi başlar Antimuskarinik, antihistaminerjik etki Ortostatik hipotansiyon Sedasyon, priapizm (yaşlı erkeklerde) MI’dan sonraki erken dönemde kullanmayın. 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Noradrenalin serotonin modülatörleri Mirtazapin (Remeron, Mirtaron) - Tablet (30 mgr), sıvı formu (1 puff= 15 mgr) Günlük doz= 15- 45 mgr/gün Akşam verin Su- meyve suyu (portakal)=>sıcak sıvı olmasın !!!! İlaç etkileşimi çok az Sedasyon, kilo aldırır Doz artıkça uyku etkisi azalır Alzheimer demansı+ depresyon→ iştah artımı, uyku artışı, Yaşlıda ilk tercihlerden 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Malnütrisyon ? Babam son aylarda halsizleşti evden dışarı çıkmıyor Yemeklerinin yarısını bile yemiyor Kıyafetleri bol gelmeye başladı Sık sık hasta oluyor Malnütrisyon ? 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Yaşlılarda malnütrisyon prevalansı Toplumda yaşayan yaşlılar ve bağımlı yaşlılarda ~%5- 15 İzmir merkezde malnutrisyon sıklığı %2.7, malnutrisyon sıklığı riski %28.0 bulunmuştur.* Hastanede yatan yaşlılarda % 23-62 Kurumlarda yaşayan yaşlılarda % 25-85 Chapman IMP Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism 2004 * Şimşek H ve ark 2013 (yayın aşamasında) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi 39

Önemli MORTALİTE Hastanede YS Hastaneye Y MORBİDİTE KY Kas- BY Bası yarası İmmobilizasyon Enfeksiyon Sarkopeni (düşme, fraktür) MORTALİTE MORBİDİTE Kas- İskelet sistemi İmmün sistem Termoregülasyon SSS Solunum Kardiyak Renal Kas gücü azalması Eklem mobilitesinde azalma Çabuk yorulma, yürüme-denge problemleri, düşme riski Solunum kaslarının yapı ve fonksiyonlarında bozulma Solunum gücünde azalma Hipoksi ve hiperkapniye bozulmuş yanıt Ventilatörden ayırmak zor Dalak küçülür, lenfoid doku gelişimi yavaşlar Lenfosit üretiminde Antikor üretiminde Proinflamatuar sitokinlerin üretimi için gerekli stimülasyon bozulur Yara iyileşmesinde bozulma Bası yaraları, kas atrofisi SARKOPENİ: Vücut kas kütlesinde azalma Kalp kası kaybı: Kardiyak atım hacminde azalma, hipotansiyon B6 vit eksikliği: kalp yetmezliği Elektrolit bozuklukları: Aritmi Renal: Periferik dolaşım yetersizliği, GFR azalır REZERV KAPASİTESİ STRESE YANIT Morley JE. Anorexia in older persons: epidemiology and optimal treatment Drugs Aging 1996;8:134 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Kimleri tarayalım ? Beslenme Taraması Adayları 65 yaş ve üstü hastalarda rutin Özellikle risk altındaki popülasyonlar Kırılgan yaşlı bireyler Kronik hastalığı olan yaşlı hastalar Sosyal kurumlara bağımlı veya sosyal kurumlarda yaşayan yaşlı bireyler Hastane veya bakımevlerindeki yaşlı bireyler Tek başına yaş malnütrisyon için risk faktörü olduğu için 65 yaşın üzerindeki herkesin rutin olarak taranması gerekir. 65 yaşın üzerindeki her bireyin hekimle temasında beslenme taraması yapılmalıdır. Özellikle risk altındaki gruplar: Kırılgan yaşlı bireyler Kronik hastalığı olan yaşlı hastalar Sosyal kurumlara bağımlı veya sosyal kurumlarda yaşayan yaşlı bireyler Hastane veya bakımevlerindeki yaşlı bireyler 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Malnütrisyonun değerlendirilmesi akla getirilmesi ile başlar Klinik Gözlem Yaşlı ve yakınının ifadesi Bakımevi personelinin ifadesi 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Kilo: Son bir ayda kilonun %5 inin kaybı kilo kaybı olmayanlara göre 5-10 kat artmış mortalite Bakım evinde yaşıyan yaşlılarda 6 ay içinde %10 luk kilo kaybı mortalite açısından anlamlı J. Gen Intern Med 1994 J Geront A Biol Sci Med 2004 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Fizik Muayene İle Malnütrisyon Bulgularını Belirlemek Subkutan yağ dokusunun kaybı Kas atrofisi Periferik ödem Mikronütrient yetmezlik belirtileri Cilt, müköz membranlar, santral/periferik sinir sistemi, gözler, tırnaklar, saç Ağız ve diş problemleri Zayıf diş sağlığı, uygun olmayan takma dişler, ağız kuruluğu, candidiazis 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Mini Mutrisyonel Değerlendirme Rubenstein LZ, Harker JO, Salva A, Guigoz Y, Vellas B. (MNA-SF). J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001; 56: M366-M372. 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Fortimel Diason Forticare Ensure Ensure Plus Perative Jevity Plus Enrich Isosource lifli Nutrison Resource Protein Ensure 2 Cal Resource Glucerna Impact oral Jevity Fortimel Drink Prosure Fantomalt Impact glutamin Diasip Isosource standard Osmolite Nutrena Preop Oxepa Resource Energy Nutrison Multifiber Ensure Plus Fiber Isosource MCT Fortimel Drink Isosource protein Glucerna SR Resource Diabet Novasource GI Control Fortimel Energy Novasource Pulmocare Fortimel Multifiber Alitraq Resource 2.0 Protifar Resource 2.0 + Fiber Diason Low Energy Novasource start Cubitan Isosurce protein Nutrison Protein

Enteral beslenme ürünleri Standart ürünler Yüksek kalorili ürünler Liften zengin ürünler Proteinden zengin ürünler İmmunütrisyon ürünleri Elemental-Semielemental Hastalığa Özel Ürünler Diyabet KOAH Karaciğer Yetmezliği Böbrek Yetmezliği Kanser 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Beslenme desteği verelim mi? 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

1 haftadır yemek yemiyor ! Genel olarak 3 günü aşan (bazı klavuzlarda 5) beslenme yokluğunda (=Enerji alımı<500kcal/gün) veya 3-5 günden fazla oral almaması muhtemel ise yapay beslenmeye başlanmalıdır Bir hastanın öngörülebilir bir süre yeteri kadar oral beslenemeyecek olması 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Bası yarası mevcut Beslenme destek tedavisinin bası yarası gelişimini engellemede ve tedavisinde olumlu etkisi gösterilmiştir 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Oral destek veya tüple beslenme demanslı hastada nutrisyonel durumu düzeltebilir Erken-orta evre demansta ONS-nadiren de tüp beslenme- yeterli alımı sağlayarak beslenme yetersizliğini önleyebilir, bu nedenle önerilmeli (C). 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Toplam enerji gereksinimi Enerji gereksinmesi AKTIVITE FAKTÖRÜ(AF) Yatakta hareketsiz 1,2 Yatakta hareketli 1,25 Ayakta 1,3 ISI FAKTÖRÜ(TF) 38 C 1,1 39 C 1,2 40 C 1,3 HARRIS BENEDİCT FORMULU Erkek: BMH=66+(13,7 x ağırlık)+(5 x boy)-(6,8 x yaş) Kadın: BMH=655+(9,6x ağırlık)+(1,7 x boy)-(4,7x yaş) STRES FAKTÖRÜ(SF) Postoperatif 1,1 Kırık 1,2 Sepsis 1,3 Peritonit 1,4 Multitravma 1,5 Travma +sepsis 1,6 Hafif yanık 1,7 Ağır yanık 2,0 Toplam enerji gereksinimi BMH x AF x SF x TF Enerji: 25-30 kcal/kg/gün Protein: 1,2 g/kg/gün Su: 30 mL/kg/gün (1.5-2 L) 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi 53

Sıklıkla 1ml=1 kaloridir, ml de 1,5-2 kalori olan Ürünler de mevcuttur Günlük kalori ihtiyacını hesaplayıp eşlik eden hastalıkları da düşünerek başlayabilirsiniz Önce düşük ozmolariteli başlamak daha uygun 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Tüple beslenme 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

PEG 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Yaşlanma süreci … 11. Reçete Günleri ve Birinci Basamakta Aciller/ 26-28 Mart 2014/ Muhittin Erel Amfisi

Teşekkürler, drsevnaz@hotmail.com Meslek hayatınız başarılarla dolsun, Özel yaşamınızda eşiniz, dostunuz , ailenizle , sevgi dolu bir ömrünüz olsun, yolunuz açık olsun 6. kat, 13. numaralı odadayım 390 42 91 numaralı telefondan bana ulaşabilirsiniz Kapım size her daim açık… Teşekkürler, drsevnaz@hotmail.com