BÖLÜM 4 Kamusal Mallar

Malların Özellikleri Dışlanabilme - Dışlanamama Rakip – Rakip Olmama Malların Özellikleri Dışlanabilme - Dışlanamama Dışlanabilme – herhangi bir kişiyi malın tüketiminden dışlayabilmek nispeten kolaydır Dışlanamama – herhangi bir kişiyi malın tüketiminden dışlayabilmek ya çok pahalıdır ya da imkânsızdır Rakip – Rakip Olmama Rakip (Rival) – bir defa üretildiğinde ek bir kişinin malı tüketmesinin ek kaynak maliyeti pozitiftir Rakip Değil (Non-rival) – bir defa üretildiğinde başka bir kişinin malı tüketmesinin ek kaynak maliyeti sıfırdır 1st click – Excludable v Nonexcludable and all sub paragraphs 2nd click – Rival v Nonrival and all sub paragraphs 4

Malların Türleri DOĞAL TEKEL ÖZEL MALLAR ORTAK MALLAR KAMUSAL MALLAR DIŞLANABİLME RAKİP OLMA DURUMU EVET HAYIR DOĞAL TEKEL ÖZEL MALLAR 1st click - “Private goods” 2nd click - “Public goods” 3rd click - “Common resources” 4th click - “Natural monopoly” ORTAK MALLAR KAMUSAL MALLAR

Kamusal Malların Kayda Değer Özellikleri Herkes tarafından aynı miktarda tüketilmelerine karşın herkes tarafından aynı değerde görülmeyebilir. Bir malın kamusal mal olarak sınıflandırılması mutlak değildir; piyasa koşullarına ve teknolojik duruma bağlıdır. Saf Olmayan (impure) Kamusal Mallar Bir mal, kamusal malların bir özelliğini taşırken diğer bir özelliğini taşımayabilir. Bazı mallar geleneksel olarak mal olarak düşünülmese de kamusal mal özelliği taşıyabilirler Özel malların sadece özel sektör tarafından sağlanması diye birşey yoktur. Kamuca sğalanan özel mallar Bir malın kamuca sağlanması söz konusu malın kamu sektöründe üretileceği anlamına gelmemektedir.

Diğer Bazı Kamusal Mallar Temel Araştırma (Basic research) Yoksullukla Mücadele Programları (Programs to fight poverty) Trafiğin Olmadığı Paralı Olmayan Yollar (Uncongested nontoll roads) Havai Fişek Gösterisi (Fireworks display)

Özel Malların Etkin Sağlanması Özel Malların Etkin Sağlanması Fiyat Adam (DfA) Eve (DfA) Piyasa (DfA+E) $11 5 1 6 $9 7 3 10 $7 9 14 $5 11 18 $3 13 22 $1 15 26

DfA+E DfA DfE $ Sf Piza Miktarı 1st click – Adam’s D curve Sf 1st click – Adam’s D curve 2nd click – Eve’s D curve 3rd click – sum of Adam and Eve at P = 11 4th click – sum of Adam and Eve at P = 9 5t click – sum of Adam and Eve at P = 7 6th click – sum of Adam and Eve at P = 5 7th click – sum of Adam and Eve at P = 3 8th clck – sum of Adam and Eve at P = 1 9th click - Market Demand curve and dashed horizontal lines disappear 10th click – Market Supply curve DfA+E DfA DfE Piza Miktarı

Pareto Etkinlik (Efficiency )– Özel Mallar Durumu (Private Goods Case) MRSfa = Pf/Pa Pa = $1 olsun bu taktirde, MRSfa = Pf DfA Adam için MRSfa göstermektedir. DfE Eve için MRSfa göstermektedir. Sf, MRTfa göstermektedir. Pareto Etkinliği İçin Gerekli Koşul: MRSfaAdam = MRSfaEve = MRTfa

Kamusal Malların Etkin Sağlanması (Efficient Provision of Public Goods) Havai Fişek Adedi 1 2 3 4 Adam (DrA) $300 $250 $200 $150 Eve (DfE) 250 200 150 100 Piyasa (DfA+E) $550 $450 $350

DrA+E DrA DrE $ Sr Havai Fişek Adedi 1st click – Adam’s D curve Sr DrA+E 1st click – Adam’s D curve 2nd click – Eve’s D curve 3rd click – sum of Adam and Eve at Q = 1 4th click – sum of Adam and Eve at Q = 2 5t click – sum of Adam and Eve at Q = 3 6th click – sum of Adam and Eve at Q = 4 7th click - Market Demand curve and dashed horizontal lines disappear 8th click – Market Supply curve DrA DrE Havai Fişek Adedi

Pareto Etkinlik (Efficiency) – Kamusal Mallar Durumu (Public Goods Case) MRSfa = Pf/Pa Pa = $1 olsun. MRSfa = Pf DfA Adam için MRSfa göstermektedir. DfE Eve için MRSfa göstermektedir. Sf, MRTfa göstermektedir. Pareto Etkinlik İçin Gerekli Koşul: MRSfaAdam + MRSfaEve = MRTfa

Etkinliğe Ulaşmada Sorunlar Etkinliğe Ulaşmada Sorunlar Bedavacı Sorunu (The Free-Rider Problem) Bedavacı Sorununa Çözümler (Solutions to the free-rider problem) Tam fiyat farklılaştırması (Perfect price discrimination) Politika Perspektifi : Küresel Konumlandırma Sistemi (Policy Perspective: Global Positioning System) İnsanlar bedavacı mıdır?

Laboratuvar Deneyleri ve Bedavacılık Tipik bir deney nasıl işler Tipik Sonuçlar İnsanlar kamusal malın sağlanmasında kullanılan kaynakların %50’sine katkı yapmaktadır. Oyun tekrarlandıkça insanlar katkı azalmaktadır. Ön iletişim ile işbirliği teşvik edilmektedir. Fedakarlığın alternatif maliyeti arttıkça katkı oranları düşmektedir.

Özelleştirme Tartışmaları (The Privatization Debate) Özelleştirme – devlet tarafından sunulan hizmetlerin özel sektöre devredilmesi Kamusal – Özel Sağlanama: Doğru karışım hangisi? Nispi ücret ve hammade maliyetleri İdarî Maliyetler Zevklerin Çeşitliliği

Dağıtımsal Konular Fırsat Eşitliği (Commodity egalitarianism) – bazı malların herkes tarafından erişilebilir olması gerektiği ile ilgili kavram.

Kamu – Özel Üretim (Public versus Private Production) Özel sektörce üretimin etkinliği Maliyet farklılıklarının karşılaştırılması ile ilgili sorunlar Tam Olmayan Sözleşmeler Mal ve Hizmetin Sunumun Rekabet İtibarın Tesis Edilmesi (Reputation building) Politika Perspektifi : Hava alanı güvenliği kamuca mı yoksa özel sektörce mi sağlanmalı? Piyasa Koşulları

Tercih Açıklattırma Mekanizması (Preference Revelation Mechanisms) ∆TEve = MRTra – (MRSraTotal – MRSraEve) Eve’s choice: ∆TEve = MRSraEve By substitution: MRTra – (MRSraTotal – MRSraEve) = MRSraEve Add (MRSraTotal – MRSraEve) to both sides: MRTra = MRSraTotal