HAL DEĞİŞİMİ

İÇİNDEKİLER!! Hal değişimi……………………………………….2 Erime ve donma…………………………………3 erime ve donmanın özellikleri…………7 Kaynama ve yoğunlaşma ………………….9 Kaynama ve yoğunlaşma ile ilgili özellikler……………………………………………6 1

HAL DEĞİŞİMİ Herhangi bir maddenin: ısı alarak katı halden sıvı hale, ısı alarak sıvı halden gaz haline, ısı vererek gaz halinden sıvı hale, ısı vererek sıvı halden katı hale geçmesine hal değişimi denir. Erime sıcaklığındaki katı bir maddeye ısı verildiğinde, maddenin molekülleri arasındaki uzaklık artarak sıvı hale geçer. Kaynama sıcaklığındaki sıvı bir maddeye ısı verildiğinde, maddenin molekülleri arasındaki uzaklık artarak gaz hale geçer. Donam sıcaklığındaki sıvı bir maddeden ısı aldığında maddenin molekülleri arasındaki uzaklık azalarak katı hale geçer. Yoğunlaşma sıcaklığındaki gaz bir maddeden ısı alındığında maddenin molekülleri arasındaki uzaklık azalarak sıvı hale geçer. Maddenin katı halden gaz haline geçmesine süblinleşme , gaz halinden katı hale geçmesine de deposizyon denir. Not:Hal değişimi sırasında maddenin sıcaklığı değişmez ,verilen ya da alınan ısı hal değişiminde kullanılır. 2

ERİME VE DONMA Saf bir maddenin erime ve donma sıcaklığı dış basınç değişmediği sürece aynıdır. Katı bir maddenin dışarı dan ısı alarak sıvı hale geçmesidir.Katı maddenin erimeye başladığı sabit sıcaklığa erime sıcaklığı denir.Madde miktarına bağlı değildir 3

Erime Isısı(Le) Erime sıcaklığındaki bir katının 1 gramını sıvı hale geçirebilmek için gerekli olan ısıdır. Erime ısısı Le olan m gram katıyı sıvı hale geçirebilmek için gerekli olan ısı Q=m.Le İle bulunur. Burada Le erime ısısı olup, maddeler için ayırt edici bir özelliktir.Birimi cal/gram dır. Madde miktarına bağlı değildir. 4

DONMA Sıvı bir maddenin dışarıya ısı vererek katı hale geçmesidir. Sıvı maddenin donmaya başladığı sabit sıcaklığa donma sıcaklığı denir. 5

Donma Isısı(Ld) Donma sıcaklığındaki bir sıvının 1 gramını katı hale geçirebilmek için gerekli olan ısıdır. Donma ısısı Ld olan m gram sıvıyı katı hale geçirebilmek için gerekli olan ısı Q=m.Ld ile bulunur. Burada Ld donma ısısı olup, maddeler için ayırt edici bir özeliktir.Birimi cal/gramdır. 6

Erime ve Donma İle İlgili Özellikler Dış basınç erime ve donma sıcaklığını değiştirir. Dış basınç artarsa erime sıcaklığı azalır. Deniz seviyesinde buz 0’C de erirken, dış basınç artırıldığında 0’Cnin altında erimeye başlar. Dış basınç azalırsa erime sıcaklığı artar. Deniz seviyesinde buz 0’Cnin üzerinde erimeye başlar. Çözünürlüğün erime ve donma sıcaklıklarına etkisi vardır. Birbiri çerisinde çözünen iki madde karıştırıldığında her iki maddenin erime ve donma sıcaklığı azalır. Saf su deniz seciyesinde 0’Cde donarken tuzlu suyun donma 0’C nin altındadır. Kar yağdığında yollarda tuz dökülmesi, kışın arabaların radyatörlerine antifriz konması bu nedenledir. 7

Erime ve donma sıcaklıkları ile erime ve donma ısıları maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Madde miktarına bağlı değildir. Madde erirken ısı alır, donarken ısı verir. Kışın kar erirken hava soğur, çünkü karın erimesi için ortamdan ısı alması gerekir. Bu nedenle ortamdaki havanın sıcaklığı azalır. Erime sırasında maddenin molekülleri arasındaki uzaklık artar. Bu nedenle maddenin hacmi büyür, öz kütlesi küçülür. Katı haldeki öz kütlesi, sıvı haldeki öz kütlesinden büyük olur. Buz, antimon, bizmut gibi maddeler bu duruma ters özellik gösterir. Bu maddeler erirken hacimleri küçülür, öz kütleleri artar. Katı haldeki öz kütleleri sıvı haldeki öz kütlelerinden küçük olur. 8

KAYNAMA VE YOĞUNLAŞMA Saf bir maddenin kaynama ve yoğunlaşma sıcaklığı dış basınç değişmediği sürece aynıdır. 9

Kaynama Sıvı bir maddenin dışarıdan ısı alarak gaz haline geçmesidir.Sıvı maddenin kaynamaya başladığı sabit sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir.Medde miktarına bağlı değildir.Bir sıvının kaynama başlaya bilmesi,sıvımım buhar basıncının dış basınca eşit olmasıyla gerçekleşir. 10

Kaynama ya da Buharlaşma ısısı(Lb) Kaynama sıcaklığındaki bir sının 1 gramının gaz haline geçebilmesi için gerekli olan ısıdır. Kaynama ya da buharlaşma ısısı Lb olan m gram sıvıyı gaz haline geçire bilmek için gerekli olan ısı Q=m.Lb ile bulunur. Kaynama ya da buharlaşma ısısı maddeler için ayırt edici bir özellik olup birimi cal/gdır. Madde miktarına bağlı değildir. 11

Yoğunlaşma Yoğunlaşma sıcaklığındaki bir gazın 1 garmını sıvı hale geçirebilmek için gerekli olan ısıdır. Yoğunlaşma ısısı LY olan m gram gazı,sıvı hale geçirebilmek için olan ısı Q=m.LY ile bulunur. Burada LY ,yoğunlaşma ısısı olup madde miktarına bağlı değildir. 12

Yoğunlaşma Isısı(LY) Yoğunlaşma sıcaklığındaki bir gazın 1 garmını sıvı hale geçirebilmek için gerekli olan ısıdır. Yoğunlaşma ısısı LY olan m gram gazı,sıvı hale geçirebilmek için olan ısı Q=m.LY ile bulunur. Burada LY ,yoğunlaşma ısısı olup madde miktarına bağlı değildir. 13

Kaynama ve Yoğunlaşma İle İlgili Özellikleri: Dış basınç kaynama ve yoğunlaşma sıcaklığını değiştirir. Dış basınç artarsa kaynama sıcaklığı artar. Deniz seviyesinde su 100’Cdir. Deniz seviyesinde suyun donma sıcaklığı 0’C,kaynama sıcaklığı 100’Cdir. Dış basınç artırıldığında donma sıcaklığı azalırken, kaynama sıcaklığı artar. Dış basınç azaltıldığında donma sıcaklığı artarken, kaynama sıcaklığı azalır. Çözünürlüğün kaynama ve yoğunlaşma sıcaklıklarına etkisi vardır. Deniz seviyesinde saf su 100’C de kaynarken, tuzlu suyun kaynama sıcaklığı 100’Cnin üzerindedir. 14

Kaynama ve yoğunlaşma sıcaklıkları ile kaynama ve yoğunlaşma ısıları maddeler için ayırt edici bir özellik olup madde miktarına bağlı değildir. Madde kaynarken ısı alır, yoğunlaşırken ısı verir. Soğuk bir gazoz bardağının dış yüzeyinde su damlaları ve nemlenme oluşması, bardağın dış yüzeyindeki su buharının yoğunlaşarak sıvı hale geçmesi sonucu oluşur. 15

Kaynama ve Buharlaşma Arasındaki İlişki Kaynama belli bir sıcaklıkta olurken, buharlaşma her sıcaklıkta olabilir. Kaynama sıvının her yerinde gerçekleşirken, buharlaşma sadece sıvının yüzeyinde gerçekleşir Sıvının yüzeyi ne kadar büyükse buharlaşma hızı o oranda büyük olur. Ama kaynama hızını etkilemez. Ortamın basıncı ve nemi arttıkça kaynama ve buharlaşma hızı azalır. Sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artar. 16

2007-2008 Eğitim Öğretim Yılı Fizik Yıllık Ödevi ÖĞRENCİNİN; ADI;Murat SOYADI;ÇOPUR SINIFI;9\A NO;187 KONUSU;HAL DEĞİŞİMİ ÖĞRETMENİN; ADI;Serkan durmuş SOYADI;Sütsever BRANŞI;FİZİK