Hayrettin GÜNGÖR TBB Genel Sekreteri III. YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YÖNETİMİ FORUMU Belediyelerin Öz Gelir Kaynağı Yaratmaya Yönelik Alternatif Yaklaşımlar Hayrettin GÜNGÖR TBB Genel Sekreteri 15.09.2010/ANKARA   Hayrettin GÜNGÖR TBB Genel Sekreteri

Mali Yapıyla İlgli Yasal Dayanak Mahalli idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır. (Anayasa, Md:127) Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı: (Md:9) Ulusal ekonomik politika çerçevesinde, yerel makamlara kendi yetkileri dâhilinde serbestçe kullanabilecekleri yeterli mali kaynaklar sağlanacaktır. Yerel makamların mali kaynakları anayasa ve kanunla belirlenen sorumluluklarla orantılı olacaktır. Yerel makamların mali kaynaklarının en azından bir bölümü oranlarını kendilerinin kanunun koyduğu sınırlar dâhilinde belirleyebilecekleri yerel vergi ve harçlardan sağlanacaktır. Mali bakımdan daha zayıf olan yerel makamların korunması, potansiyel mali kaynakların ve karşılanması gereken mali yükün eşitsiz dağılımının etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik mali eşitleme yöntemlerinin veya buna eş önlemlerin alınmasını gerektirir. Yeniden dağıtılan kaynakların yerel makamlara tahsisinin nasıl yapılacağı konusunda, kendilerine uygun bir biçimde danışılacaktır.

Mevcut Durum ve Kaynak Paylaşımı 2009 Yılı Toplam Gelir : 26,8 Milyar TL Genel Bütçeden Pay : 13,3 Milyar TL Öz Gelir : 13,5 Milyar TL Belediyelerin gelirlerinin yarısı genel bütçe paylarından oluşmaktadır. Küçük ölçekli belediyelerin bağımlılık oranı fazladır. 2009 Genel Bütçe Vergi Gel: 201 Milyar TL Vergi Gelirlerinden Belediyelere Aktarılan Oran Yaklaşık %6,6 Bu oran AB ülkeleri ortalamasının altındadır.

Yeni düzenlemeler belediyelerin görevlerini artırmıştır. 5393 sayılı Belediye Kanunu 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Belediyelerin görev, yetki ve sorumluluklarını artırmıştır. 5779 sayılı Kanunla Genel Bütçeden belediyelere aktarılan paylar yeniden düzenlenmiş ve belediye gelirlerinde kısmi artışlar sağlanmıştır. Ancak bu artışlar görev, yetki ve sorumlukları ile orantılı olmaktan oldukça uzak kalmıştır. Belediyelere yeterli kaynak aktarmak mümkün mü?

Mali Yapıların Kısıtlanmasına Yönelik Uygulamalar Hazine Arazilerinin Devrinin geri alınması (5272 S.K., Md: G-1) Yatırımlardaki Vergi Muafiyetinin kaldırılması (5393 S.K., Md:16) Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisinin alınması (2009 Bütçe Kanunu) Hal Yasası ve Rüsum Oranlarını düşürülmesi (5957 S.K.) Sokak Aydınlatmalarının Belediyelere Fatura Edilmesi (2002/4100 BKK) … Belediyelerin görevleri azalmaksızın yapılan bu düzenlemeler, 5355 sayılı Kanun ve Özerklik Şartı hükümlerine uygun değildir.

GELİR-GİDER YAPISI

Öz Gelir Kaynakları Vergi Gelirleri: Harçlar Paylar Ücretler /Kiralar Diğer Gelirler 1.Bina Vergisi 2. Arazi Vergisi 3. İlan ve Reklâm Vergisi 4. Eğlence Vergisi 5. Haberleşme Vergisi 6. Yangın Sigorta Vergisi 8. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi 9. Çevre Temizlik Vergisi 1. İşgal Harcı 2. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı 3. Kaynak Suları Harcı Tellallık Harcı 4. Hayvan Kesimi, Muayene ve Denetleme Harcı 5. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı 6. Bina İnşaat Harcı 7. Kayıt ve Suret Harcı 8. Parselasyon Harcı: 9. İfraz ve Tevhit Harcı 10. Plan ve Proje Tasdik Harcı 11. Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcı: 12. Yapı Kullanma İzni Harcı 13. İşyeri Açma İzni Harcı 14. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı 15. Sağlık Belgesi Harcı 1. Yol Harcamalarına Katılma Payı 2. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı 3. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı 4. Müze Giriş Ücretlerinden Belediye Payı 5. Maden İşletmelerinden Alınan Pay 1. Taşınır ve Taşınmaz Malların Kira Gelirleri, 2. İçme Suyu Ücretleri, 3. Sulama Suyu Ücretleri, 4. Diğer Ücretler, 1.Taşınır ve Taşınmaz Malların Satışı Gelirleri 2. İdari Para Cezaları 3. Otopark Bedeli

Mali Yapıyı İyileştirici Öneriler Öz Gelirlerin Etkin Takip ve Tahsili: Değer Artış Harcı Ortak İş ve Proje Yapılması: Bazı Hizmetlerin Özel Sektör Eliyle Yapılması (Yap-İşlet, İmtiyaz): Doğalgaz Tüketim Vergisi Konmalıdır: GSM Şirketlerinden Harç ve Vergi Alınmalıdır: Belediyelerin Yatırım Hizmetleri Harcamalarına Vergi Muafiyeti Getirilmelidir: Hazine Arazilerinin Belediyelere Bedelsiz Devri: Denkleştirme Ödeneğinin Dağıtımı Yeniden Düzenlenmelidir: Payın Dağıtımına Esas Olan Kriterler Artırılmalıdır: Fazla Personelin Nakli: Belediye Alacaklarının Tahsilinin Hızlandıracak Yöntemler Geliştirilmelidir: Belediye Borçlarının Yapılandırılması: Belediyelerde Nitelikli Personel İstihdam Edecek Yöntemler Geliştirtmelidir:

TEŞEKKÜRLER