VENÖZ YETMEZLİKTEN KORUNMA SAĞLAYABİLİRMİYİZ? Prof. Dr. Turan EGE Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi, Edirne

VENÖZ YETMEZLİK NEDİR? Semptom ve bulgular Venöz hipertansiyon Reflü - Obstrüksiyon Ven duvarlarının ve kapakların primer bozuklukları Geçirilmiş trombozlar

Fizyoloji Normal kişide (A) Derin venöz yetmezlik (B) İstirahatte ayak venöz basıncı 80-90 mmHg Egzersiz ile basınç 20-30 mmHg (>%50) Egzersiz sonrası basıncın normale dönüşü > 20 sn Derin venöz yetmezlik (B) Egzersiz ile basınç azalması <%50 Egzersiz sonrası basıncın normale dönüşü < 20 sn

Kronik inflamasyon Venöz hipertansiyon Lökosit-endotel etkileşimi Shear stress Kronik inflamasyon Dolaşan lökositlerin endotel adezyonu Lökositler endotel bariyerini geçerek ven duvarı ve kapaklardaki parankime ulaşır Makrofajlardan salınan matriks metalloproteazlar elastin ve kollojeni parçalarlar Bunun sonucu ven duvarı uzar ve kıvrımlı olur Ven kapakları perfore olur, yapısı bozulur Bu değişiklikler makroskobik ve anjioskobik görülebilir

Fizyopatoloji

Venöz hipetansiyonun oluşturduğu kronik inflamasyon bulguları önemlidir

KORUNMA NASIL OLMALIDIR? Etiyolojik faktörlere göre

ETİYOLOJİK FAKTÖRLER Obezite Fizik inaktivite Hastanın yaşı Sigara Gebelik Bacaklarda injury Kronik konstipasyon Sürekli oturma veya ayakta durma Sürekli dar kıyafetler giyme alışkanlığı Hastanın yaşı Cinsiyeti (Kadın) Mesleği Daha önceden geçirdiği hastalıklar OKS kullanımı Menapoz durumu Aile öyküsü Geçirilmiş DVT

KRONİK VENÖZ YETMEZLİK SEKONDER PRİMER %90 %66 %10 %34 VENÖZ HİPERTANSİYON

SEKONDER VENÖZ YETMEZLİK DVT RİSK FAKTÖRLERİNİN ANALİZİ DVT PROFLAKSİSİ ÖNLENEBİLİR KORUNMA

PRİMER VENÖZ YETMEZLİK Mesleği Bacaklarda injury Sürekli oturma veya ayakta durma Sürekli dar kıyafetler giyme alışkanlığı Fizik inaktivite OKS kullanımı Obezite Sigara Kronik konstipasyon Hastanın yaşı Cinsiyeti Menapoz durumu Aile öyküsü Gebelik Yaşlılarda daha sık Kadınlarda daha sık Gebelikte daha sık Multipar kadınlarda daha sıktır ÖNLENEMEZ ÖNLENEBİLİR

NASIL KORUNABİLİRİZ? Kompresyon uygulayarak korunma Yaşam tarzı değişiklikleri Giyim tarzı değişiklikleri Spor İlaçlar

1- KOMPRESYON TEDAVİSİ Elastik destek En önemli noktadır Bandaj veya varis çorabı Genişleyen venlerin çaplarını daraltarak kapak fonksiyonlarını düzeltir Mikrosirkülasyonu düzelterek ödemi azaltır 20 mmHg’lık basınç Kan akım hızı %79 artar

Elastik Bandaj Ne kadar dikkatle sarılırsa sarılsın, baskı bacağın tümünde tam dengeli olarak ayarlanamaz Ayrıca sargılar hareketle kısa zamanda kayarak ve şekil değiştirerek dolaşımı bozabilirler Genelde hastane ortamında tercih edilirler

Varis Çorabı Genişlemiş yüzeysel venleri baskılar, basıncı azaltır, kanı sağlam venlere yönlendirir Kas pompa fonksiyonuna yardımcı olur Ödemi azaltır Yakınmalar azalır veya kaybolur VÇ sabah yataktan çıkmadan giyilmesi en uygunudur VÇ yatarken giyilmesine gerek yoktur Genelde orta basınçlı (20-30 mmHG) tercih edilir

Aralıklı Pnömotik Kompresyon Ülser, ödem veya her ikisinde Massif ödem veya morbid obez durumlarında faydalı Kompresyon uzunlamasına aralıklı olarak bölgesel basınç uygulama prensibi Basınç kademeli olarak ilerler Özellikle kontrol edilemeyen dirençli ülserler

2- YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ Uzun süre sabit ayakta kalmaması Uzun süre sandalyede oturmaması Sıcaktan kaçınması (sıcak hava, sıcak banyo, kaplıca) Banyo sonrası bacaklara soğuk duş uygulaması Bacakların sık sık eleve edilerek dinlendirilmesi Sigara bırakılmalı

Elevasyon Egzersiz Yürüyüş Cilt bakımı Anti staz egzersizleri Günde 3-4 kez, 30 dakika Egzersiz Anti staz egzersizleri Parmak ucunda Topuklar üzerinde Yürüyüş Her gün en az 30 dakika Plantar toplayıcı venlerin kompresyonu Cilt bakımı Kremler ile cilt bakımı Ülser gelişimini önleme

DİYET OBEZİTE Kadınlarda; BMI>30 ise variköz venler 3 kat artar Karbonhidrat ve az lifli gıda alımı KVY’i arttırır Barsak pasajı için lifli gıda alımı Doymuş yağlar ve trans yağlar, serbest radikal oluşumuna neden olur ve inflamasyonu tetikler Sodyum alımı azaltılmalıdır (sıvı tutulumu ve ödemi arttırır)

3- GİYİM Alçak topuklu ayakkabı (<3 cm) Dar ve sıkı kıyafetler giyilmemeli Sıkı iç çamaşırı giyilmemeli Solunumu kısıtlayıcı giysiler giyilmemeli

4- SPOR Baldır kas pompa fonksiyonu

Uygun olan spor Uygun olmayan spor Ayak bileği, baldırda ritmik hareketler Derin inspirasyon Yüzme Uygun olmayan spor Karın içi basıncı arttıranlar Ani akselerasyon- deselerasyon gerektirenler (Tenis, Top oyunları) Varis çorabı ile yapılabilir

5- MEDİKAL KORUNMA? MEDİKAL TEDAVİ?

VENÖZ YETMEZLİK KRONİK İNFLAMASYON İNFLAMASYONU AZALTICI ÖZELLİKLERİ MEVCUT

Diosmin İnflamatuvar reaksiyonları inhibe eder Lökosit-endotel etkileşimini azaltarak vasküler geçirgenliği azaltır Bradikinin’in oluşturduğu kapiller permeabileteyi azaltır

Kalsiyum dobesilat Serbest oksijen radikallerini azaltır Endotel hücrelerinin deskuamasyonunu azlatır Kapiller fonksiyon bozukluklarını düzeltir

Okserutin Endotel hasarını düzeltir Nötrofillerin hasarlı endotele yapışmasını önler Lenfositlerin salgıladığı oksidan maddeleri ortadan kaldırır Mikrovasküler permeabiliteyi azaltır Kronik venöz yetmezlikte hasarlı endotel (üstte). Okseutin sayesinde hasarı onarılmış endotel (altta).

Tedavi zamanlaması

Sonuç olarak; KVY’de venöz hipertansiyon esastır Kronik inflamasyon bulguların oluşumunda önemlidir Mikrovasküler disfonksiyon vardır Bunun sonucu ekstremitede sıvı artışı vardır

Sonuç olarak; Korunmada ise; DVT proflaksisi Kompresyon uygulamaları Yaşam tarzı değişiklikleri Giyim tarzı değişiklikleri Spor aktivite Medikal korunma ile hastalığın ilerleyişi yavaşlatılabilir

SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER