AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK YÜZYILDA TÜRKİYE’DE SAĞLIK ve SAĞLIK SORUNLARI Prof. Dr. Recep AKDUR

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SAĞLIKTA KULLANILAN ÖLÇÜTLER 1.SAĞLIĞI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER 2.SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÜZEYİ 3.TOLUMUN SAĞLIK DÜZEYİ

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SAĞLIĞI ETKİLEYEN TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER Ekonomik ve kültürel ölçütler Çevrenin durumuna ilişkin ölçütler

ÖLÇÜTLER ( ) ABTÜRKİYE Human development indeks0,836<>0,9460,750 Kişi başına GSMH ($)4070<> En düşük gelir grubunun ulusal gelirden aldığı pay5,9<>10,36,1 En yüksek gelir grubunun ulusal gelirden aldığı pay34,8<>44.046,7 İşsizlik oranı7,910,3 Sağlıklı içme suyu alan nüfus(%)99<>10093 Yeterli sanitasyona sahip nüfus (%)93<>10083 AB VE TÜRKİYE’DE BAZI TOPLUMSAL ÖLÇÜTLER

Türkiye’de Seçilmiş Bazı Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Göstergeleri (Yüzde) Yüzde 20'lik Dilimler Birinci Yüzde 20 (en düşük) 5,36,0 İkinci Yüzde 20 9,810,310,7 Üçüncü Yüzde 20 14,014,515,2 Dördüncü Yüzde 20 20,820,921,9 Beşinci Yüzde 20 (en yüksek) 50,148,346,2 xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Gini Katsayısı 0,440,420,40 Gıda Yoksulluk Oranı (Açlık) 1,351,29 Gıda ve Gıda-Dışı Yoksulluk Oranı (Yoksulluk) Kaynak 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK Toplumsal ve Kültürel Sorunlar 1.İşsizlik, 2.Gelir dağılımındaki dengesizlik, 3.Beslenme sorunlarının yaygınlığı, 4.Engelliler için kapsayıcı bir program olmayışı, 5.Çekirdek aileye geçişin karşılanamaması 6.Eğitim düzeyi düşüklüğü, 7.Sağlık bilinci düşüklüğü.

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK Çevresel Sorunlar 1.Plansız sanayileşme-kentleşme süreci (Konut, su, kanalizasyon, atıkyönetimi, gıda güvenliği) 2.Ulaştırma politikası ve bağlı sorunlar 3.Enerji politikası ve bağlı sorunlar 4.Turizm ve kıyı sağlığı 5.Veterinerlik hizmetleri ve zoonozlar 6.Kazalar 7.Afetler

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÜZEYİ  Parasal ölçütler  İnsangücü ölçütleri  Araç gereç ölçütleri  Üretilen hizmetlere ilişkin ölçütler

SAĞLIK HARCAMASI ÖLÇÜTLERİ AB 25TÜRKİYE Sosyal Güvenlik Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı (%) 13,4 <>30,226,3 GSYİH’da Sağlık Harcaması (%) 5,8 <>10,66,9 Toplam Sağlık Harcamasında Hükümet Harcamasının Payı (%) 55,5<>91,971,1 Toplam Hükümet Harcamaları İçinde Sağlık Harcamalarının(%) 9,2<>19,49,0 Kişi Başına Yıllık Sağlık Harcaması (Uluslararası $ ) 398<> *Kaynak (6); **kaynak (12);The World Health Report 2002

Türkiye’de Sigortalı ve Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus YılYıl Sigortalı Nüfus Oranı (%) Sağlık Güvencesi Kapsamındaki Nüfus Oranı (%) , , , ,938, ,754, ,283, ,183,8 Kaynak (2) İstatistiki Göstergeler TC Başbakanlık, TUİK, Yayın No:0535

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK PARASAL SORUNLAR 1.Ulusal gelirden sağlık hizmetlerine ayrılan pay AB ülkeleri düzeyindedir 2.Para kaynağı sosyal güvenlik üzerine oturtulamamıştır 3.Sağlık hizmetlerinde kayıt dışı harcamaların önemli bir payı vardır 4.Kaynaklar ekonomik ve verimli kullanılmamaktadır

Türkiye’de Bir Sağlık Personeline Düşen Kişi Sayısı YILHEKİMHEMŞİREECZACI

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK BÖLGELER Hekim BDO Nüfus Ebe BDO Nüfus Hemşire BDO Nüfus Sağlık Memuru BDO Nüfus Marmara Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi İç Anadolu Bölgesi Karadeniz Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye Sağlık Ocakları ve Sağlık Evlerinde Çalışan Personel Başına Düşen Ortalama Nüfus, 2001 Kaynak(20); Temel Sağlık Hizmetleri İstatistik Yıllığı,

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK İNSAN GÜCÜ SORUNLARI İnsan gücü kötü yönetilmektedir  Bölgeler, kurumlar ve hizmetler arasında dağıtımı bozuktur.  Bu dengesizlik özel sektörden kaynaklanmaktadır.  Sağlık çalışanlarının özlük hakları düzeyi motivasyon sağlamaktan uzaktır  Eğitimde kalite düşmektedir.

Türkiye'de Yataklı Kurum ve Hasta Yatağı Sayısı YILLARKURUM SAYISI Nüfusa Düşen Hasta Yatağı Sayısı , , , , , , , , , ,7

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK ÖRGÜTSEL- YAPISAL SORUNLAR 1.Çok kurum ve çok başlılık 2.Sağlık ocaklarında donanım ve insan gücü yetersizliği 3.Yürürlükteki sağlık programlarının (AÇS, İş S.) yeterince uygulanmaması 4.Yaşlı, adölesan sağlığı gibi programlara başlanmamış olması 5.Enformasyon sistemi yetersizliği

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK TOLUMUN SAĞLIK DÜZEYİ  Doğuşta beklenen ömür  Bebek Ölüm Hızı  Beş yaş altı ölüm hızı  Anne ölüm hız

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK ’ten Günümüze Türkiye’de Sağlık Düzey Ölçütleri ÖLÇÜT Bebek Ölüm Hızı (binde) 25025,6 Anne ölüm Hızı (yüz binde) Kaba Ölüm Hızı (binde) D. Beklenen Ömür (yıl) 5070,9

Türkiye’nin Temel Sağlık Göstergelerinin AB-15 Ortalaması ile Karşılaştırılması ( ) Kaynak (3): Dokuzuncu Kalkınma Planı Sağlık Özel İhtisas Komisyonu Raporu SAGLIK DÜZEYi GÖSTERGELERi TÜRKiYEAB-15 ORT Kaba Doğum Hızı(‰)25,219,41210 Kaba Ölüm Hızı (‰) 7,16,2118 Doğumda Yaşam Beklentisi (Yıl)6670,97478 Bebek Ölüm Hızı (‰) 55,425,6107 Beş Yaş Altı Çocuk Ölüm Hızı (‰) Anne Ölüm Hızı (Yüz Binde) Sağlık Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı (%) 3,66,888,5 Sağlık Personeli Gözetimindeki Doğumlar (%) Hekim Başına Düşen Nüfus (Kişi) Yatak Başına Düşen Nüfus (Kişi)

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SAĞLIK SORUNLARININ ÖZÜ  TÜRKİYE’DE SAĞLIK ALANINDAKİ SORUNLARIN NEDENİ TOPLUMSAL YA DA YAPISAL DEĞİL SİYASALDIR  ÇÖZÜM DE SİYASALDIR  BU BAĞLAMDA TÜRKİYE ŞANSLI VE AVANTAJLI BİR DURUMDADIR  BAŞKA BİR SÖYLEMLE ÇÖZÜM KOLAYDIR

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SİYASAL SORUNLAR 1.İktidarlar sağlık alanındaki kamusal sorumluluklarından kaçmaktadır 2.Türkiye’de sağlık sektörüne kamunun egemen olmasına karşın, iktidarlar sektörü yönetme sorumluluğundan kaçmaktadır 3.Sektöre müdahale kanıta dayalı değil, salt siyasal tercih ya da misyona dayalıdır. 4.Bütün bu sorumluluklarından kurtulma yolu olarak da özelleştirmeye sığınıyorlar

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SİYASAL ÇÖZÜMLER 1  Sağlık hizmetleri: 1.Toplumsal bir sorumluluktur, 2.Sosyal devletin bir görevi/işlevidir, 3.Ulusal gelirin yeniden dağıtımının bir aracıdır, 4.Ulusun bir harcıdır, 5.Vatandaşın devletine olan bağıdır,  İktidarlar bunu kabullenmelidir

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SİYASAL ÇÖZÜMLER 2  Sağlık sunumunda : 1.Tüm yurttaşları kapsayan, 2.Doğumdan ölüme yaşam boyu süren, 3.İnsanları çevresi ile bütünlük içinde ele alan, 4.Koruyucu hizmetleri önceleyen, 5.Kaynakları etkili ve verimli kullanabilen, 6.Kişi haklarını gözeten, hakkaniyete uygun,  bir sistem kurulmalıdır.

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SİYASAL ÇÖZÜMLER 3  Sağlık hizmet ve örgütü: 1.Kolay ulaşılabilir, 2.Kişilerin evine, işine yakın, 3.Bütüncül hizmet sunma yeteneği olan, 4.Kademelenmiş, 5.Çağdaş teknoloji ile donatılmış, 6.Gelişkin bir enformasyon ağına sahip, 7.Sosyal güvenceye dayalı,  olmalıdır

AKDUR, 21.YY TÜRKİYE'DE SAĞLIK SİYASAL ÇÖZÜMLER 4  Türkiye’de sağlık sektörü kayıt dışıdır.  Müdahaleler kanıta dayalı olmalıdır; 1.Hizmetleri göstergelerle değerlendiren, 2.Kaynaklarını etkili ve verimli kullanan, 3.Müdahalelerini kanıta dayandıran,  bir sistem kurulmalıdır.