TÜRKİYE ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİM PROJESİ POLİTİKALAR VE UYGULAMALAR AÇEV_Toplumsal ve Ekonomik Kalkınma İçin Erken Çocukluk Eğitimi Konferansı TÜRKİYE ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİM PROJESİ UZUN VADELİ ETKİLERİ, POLİTİKALAR VE UYGULAMALAR AKADEMİK PERFORMANS Ç. Kağıtçıbaşı, D. Sunar, S. Bekman Kağıtçıbaşı_24-02-06_Türkçe

Anne-Çocuk Etkileşimi TÜRKİYE ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİM PROJESİ Aracı Etken: Anne-Çocuk Etkileşimi Çocuğa gösterilen doğrudan ilgi Çocukla iletişim Çocuktan memnuniyet İtaat / özerklik beklentisi Sonuç Çocuğun bilişsel gelişimi, okul performansı, sosyal ve duygusal gelişimi Ardalan Düşük sosyo-ekonomik statü Düşük eğitim düzeyi Anne Eğitimi Çocuğun bilişsel gelişimini desteklemek Çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini desteklemek Annenin güçlendirilmesi İletişim becerilerinin oluşturulması

ARAŞTIRMA TASARIMI Herbir gruptaki denek sayısı Eğitim amaçlı kurum   Herbir gruptaki denek sayısı Eğitim amaçlı kurum Bakım amaçlı kurum Ev bakımı Toplam Çocuğun yaşı 3 yaş 5 yaş Anne eğitimi var 11 16 23 17 7 90 Anne eğitimi yok 18 19 30 35 34 29 165 53 52 50 36 255

DÖRDÜNCÜ YIL BAŞARISI TEST SONUÇLARI EĞT BAK EV Toplam F değerleri AE 5.13 2.69 2.5 3.39 Çevre Eğitim (2, 207) (1, 207) 5.27** 0.50 Matematik AEY 3.77 2.75 2.54 2.91 2.53 Toplam 4.36 2.73 5.29 5 Çevre Eğitim (2, 212) (1, 212) 5.10 ** 0.32 AE 6 4.31 5.6 4.48 Türkçe AEY 4.48 4.72 Toplam 5.77 4.41 4.67 AE 27.22 27.85 28.14 27.71 Çevre Eğitim (2, 212) (1, 212) 1.19 3.80* Genel Yetenek AEY 24.1 26.31 22.76 24.64 Toplam 25.45 26.91 24.02 *p. .05, **p <.01

5 YAŞ GRUBU İÇİN DÖRDÜNCÜ YIL OKUL NOTLARI EĞT BAK EV Toplam F değerleri Türkçe AE 4.30 2.53 3.14 3.22 Çevre Eğitim AEY 3.83 2.48 2.00 2.61 (2,80) (1,80) Toplam 4.05 2.50 2.31 6.19*** 4.28* Mat AE 4.70 3.40 3.86 3.91 Çevre Eğitim AEY 3.92 3.04 3.32 3.33 (2,80) (1,80) Toplam 4.27 3.18 3.46 14.14**** 2.82C AO AE 13.50 8.87 10.66 10.66 Çevre Eğitim AEY 10.75 8.35 8.87 8.87 (2,80) (1,80) Toplam 12.00 8.50 8.86 7.8*** 4.50* *p<.05, ** p<.01, *** p<.005, ****p<.0005 ( : p .05 ve .10 arasında) Her dersin notu 1 (en düşük) ile 5 (en yüksek) arasındadır. Karneler ev ziyaretleri sırasında kontrol edilmiştir. Toplam vakaların %29’unda karne bulunamamıştır. Kayıp veri olanının en yüksek olduğu grup NMT 5 yaş grubu (35%) ve MT 5 yaş grubudur (%20). Her iki yaş grubu da aynı kullanılabilir karne oranına sahiptir (%72).

ARAŞTIRMANIN İLK TAKİP ÇALIŞMASI 1992 - ERGENLER (13-15 yaş) Kağıtçıbaşı, Sunar, Bekman (2001), Applied Developmental Psychology, 22, 333-361

İLKOKUL GENEL NOT ORTALAMASI ORTALAMA DEĞERLER t= 3.08, p<.002, t= 3.01, p<.003, t=2.82, p<.005

STANDARDİZE EDİLMİŞ WISC-R SÖZCÜK DAĞARCIĞI DEĞERLERİ ORTALAMA DEĞERLER F (2, 216) = 2.16, p< .032

Ergen hala okulda mı? EVET YANITLARININ YÜZDESİ %86 %67 X2= 9.57 P< .002

ANNE ÇOCUK EĞİTİM PROGRAMI 5 YAŞINDA ÇOCUĞU OLAN ANNELER HEDEF SÜRE 25 HAFTA YÖNTEM GRUP TARTIŞMALARI 2005-2006 itibariyle, 185.752 kadın ve çocuğa ulaşıldı. Avrupa’ya (Belçika, Hollanda, Almanya) ve Arap ülkelerine (Bahreyn, Ürdün, Suudi Arabistan) yayıldı. Ulusal ve uluslararası TRT yayını olarak uyarlandı.

PROGRAMIN BİLEŞENLERİ ANNE EĞİTİM PROGRAMI: Çocuk gelişimi, sağlık, beslenme, bakım ve bunun yanı sıra yaratıcı oyun aktiviteleri, disiplin, anne-çocuk etkileşimi, iletişim, duyguları ifade etme ve annenin ihtiyaçları gibi konularda anneleri duyarlı hale getirmek. ÜREME SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI: Kadınların üreme sağlığı, sağlıklı ve riskli gebelikler, üreme sağlığının işlevi gibi konularda anneleri duyarlı hale getirmek. ZİHİNSEL EĞİTİM PROGRAMI: El-göz koordinasyonu, dil gelişimi, okuma-yazma ve sayı öğrenme öncesi beceriler ve problem çözme becerileri ile ilgili aktiviteler aracılığıyla çocuğun bilişsel ve sosyal gelişimini desteklemek.

ARAŞTIRMALAR 1982-1986 Türkiye Erken Çocukluk Eğitimi Projesi, Boğaziçi Üniversitesi. (Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D., ve Bekman, S.) 1991-1992 Türkiye Erken Çocukluk Eğitimi Projesi-Takip, Boğaziçi Üniversitesi. (Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D., ve Bekman, S.) Anne Çocuk Eğitim Programı Değerlendirme Araştırması (Ulusal ölçekli program) (Bekman, S.) 1995-1997 Anneler Konuşuyor: Anne Çocuk Eğitim Programı Deneyimi Üzerine Bir Çalışma. (Koçak, A. & Bekman, S.) 1998-2000 2002-2003 “Benimle Oynar mısın?” TV Programının Değerlendirmesi (Baydar, N., Kağıtçıbaşı, Ç., Gökşen, F., & Kuntay, A.) 2004 İkinci Takip (Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D., Bekman, S, & Cemalcılar, Z.)

İKİNCİ TAKİP ÇALIŞMASI 2004 - GENÇ YETİŞKİNLER (25-27 yaş) (Kağıtçıbaşı, Ç., Sunar, D., Bekman, S., & Cemalcılar, Z., 2005)

İkinci Takip Çalışmasının Tasarımı   Her bir gruptaki denek sayısı Eğitim Amaçlı Kurum Bakım Amaçlı Kurum Ev Bakımı Toplam Anne Eğitimi var 13 (24) 21 (37) 14 (22) 48 (83) Anne Eğitimi yok 21 (31) 29 (50) 35 (53) 85 (134) 34 (55) 50 (87) 49 (75) 133 (217) (Birinci Takip Araştırması Sayıları Parantez İçinde)

Okullaşma Şekil 1. Eğitim amaçlı bir çocuk bakım merkezine devam etmiş olan ve/veya anneleri eğitilmiş olan çocukların okula devam etme süreleri 11.21 10.26 8 9 10 11 12 EÇE EÇEY [ANCOVA F(1, 127) =3.218, p=.07 ]

Okullaşma Şekil 2. Anne eğitimi ve okul öncesi bakım ortamı ile çocukların okula devam etme süresi 12 11.63 11.15 11 10.27 10.17 AE 10 AEY 9 8 EK BK / EV [ANCOVA F(1, 125) =3.506, p=.06 ]

Üniversite Eğitimi Şekil 3. Anne eğitimine göre çocukların üniversite eğitimi alma yüzdeleri 50 44.7 40 30.6 30 yüzde 20 10 AE AEY [X2=2.62, df=1, p=.10 ]

Üniversite Eğitimi Şekil 4. Eğitim amaçlı bir okul öncesi kuruma devam etmiş olan ve/veya anneleri eğitim almış olan çocukların üniversite eğitimi yüzdeleri 44.1 26.6 10 20 30 40 50 EÇE EÇEY yüzde [X2=4.432, df=1, p=.03 ]

Şekil 5. Okul öncesi bakım ortamına göre okulu bırakma nedenleri 10 20 30 40 50 60 70 EV EK veya BK yüzde İstemedi Sağlık ve/veya Maddi Sorunlar [X2=4.432, df=1, p=.03 ]

Şekil 6. Ev merkezli eğitim ile sözcük testi performansı Sözcük Puanı (24 üzeri) Şekil 6. Ev merkezli eğitim ile sözcük testi performansı 7 9 11 13 15 AE AEY Ortalama sözcük test puanı [ANCOVA F(1 ,98) =3.362, p=.09]

Şekil 7. Çalışmaya başlama yaşı 19 17.53 18 17 16.19 16 15 EÇE EÇEY F(1 ,121) =4.708, p=.03

Mesleki Konum Şekil 8. Mesleki konum EÇE 5 3.94 4 3.21 3 2 1 EÇEY [F(1,128) =4.130, p=.04]

Şekil 9. Bilgisayar sahibi olma 50 44 40 30 24 yüzde 20 10 EÇE EÇEY [X2 =5.981, df=1, p=.014]

Şekil 10. Kredi kartı sahibi olma 70 52 30 40 50 60 80 90 100 AE AEY yüzde [X2 =3.955, df=1, p=.047]

İKİNCİ TAKİP ARAŞTIRMASININ SONUÇLARI Ev merkezli eğitim: Annesi eğitim almış olan çocukların daha yüksek bir yüzdesi üniversiteye gittiler, sözcük testinde daha başarılı oldular ve kredi kartı sahibiydiler. Kurum merkezli bakım: Eğitim amaçlı kuruma devam etmiş olan çocukların okullaşma süresi daha fazla idi ve daha yüksek statülü işlerde çalışmaktaydılar. Muhtemel ‘gecikmiş etki’: İlk takip araştırmasında eğitim amaçlı bakımın etkileri çok net değildi. İkinci takip araştırmasında ise, etki oldukça belirgin bir şekilde ortaya çıktı.

Başarılı bir müdahale programının temel bileşenleri: Çocuğa bütüncül yaklaşım (çocuğun bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimini ve yaşamsal becerilerinin oluşmasını içerecek şekilde, çocuğun genel gelişimini desteklemek); Bağlamsal yaklaşım (Çocukla birlikte çocuğun yakın çevresini de desteklemek); Çoklu hedefler (Bilişsel, sağlık, beslenme, başetme becerileri vb hedeflerle hem çocuğa hem anne ve aileye yarar sağlamak); Güçlendirme- varolan güçlü yönlerin üzerine inşa etme; Hedefleri paylaşma (Ebeveyni paydaş olarak görmek); Optimal zamanlama (Ebeveyne, en hazır oldukları bir zamanda ulaşmak); Maliyet etkinliği

ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNİN FAYDA MALİYET ANALİZİ - TÜRKİYE Mehmet Kaytaz

Erken Çocukluk Eğitimi Fayda Maliyet Analizleri: Uluslararası Örnekler Okula hazırlık Okullaşma yılı sayısı Akademik başarı Üretkenlik ve gelir Ekonomik büyüme Daha yüksek vergi ödeme Sağlık kazançları Daha az suç Daha iyi yurttaşlar üzerinden hesaplanan faydalar Seçilmiş fayda / maliyet oranları : Bolivya: 1.38-2.26 Mısır: 1.20-5.81 Ürdün : 1.49-3.06 Abecedarian: 4 Perry Preschool: 7

Türkiye için EÇE Fayda Maliyet Oranı (İskonto Oranı % 6) Faydalar üretkenlik ve gelir artışı göstergeleri üzerinden hesaplanmıştır. Senaryo I Senaryo II Senaryo 3 2.18 3.43 6.01

AÇEV’in Anne Çocuk Eğitim Programı’nın Fayda Maliyet Oranları Senaryo I Senaryo II Senaryo III 4.60 6.63 10.02

Gelişmekte Olan Ülkelerde Genç Nüfusun Kentselleşmesi (10-19 yaş)