Ersan TAN Sedat GÜZELŞEMME

"Web için bir hayalim var, öyle ki bilgisayarlar web üzerindeki bütün veriyi, içerikler, linkler ve insanlarla bilgisayarlar arasındaki bütün işlemler gibi, analiz etmeye muktedir olacaklar. Henüz ortaya çıkmamış olsa da, ortaya çıktığı zaman Semantic Web ticaretin günlük mekanizmaları, bürokrasi ve günlük yaşamlarımız birbiri ile konuşan makinalar tarafından yürütülecek. İnsanlığın asırlardır konuşup durduğu "akıllı ajanlar" nihayet gerçekleşecek.“ —Tim Berners-Lee W3C konsorsiyum yöneticisi ve Web’ in de mucidi Tim Berners-Lee Tim-Berners-Lee Semantic Web'in vizyonunu aşağıdaki gibi ifade etmiştir:

Web’in zaman çizelgesi yapılmak istenirse !

4 Semantik Web  Katlanarak büyüyen bilginin giderek genişlemesinin yanı sıra dağınıklaşması.  Dağınıklaşan bilgi, beraberinde farklı formatlar ve terminolojilerin oluşması.  Toplamda bir işin meydana çıkarılabilmesi için farklı bilgi kaynaklarından, farklı terminolojide ki bilgiler çıkarılıp, yorumlanıp ilişkilendirilmesi gerekmektedir.

Semantic Web, web içeriklerinin sadece doğal dillerde değil, aynı zamanda ilgili yazılımlar tarafından anlaşılabilir, yorumlanabilir ve kullanılabilir bir biçimde ifade edilebileceği, böylece bu yazılımların veriyi kolayca bulmasını, paylaşmasını ve bilgiyi birleştirmesini sağlamayı amaçlayan gelişen bir internet eklentisidir. WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir.

Gelin semantik web bağlamında şu cümleyi inceleyelim: “Ben bugün Linux gördüm” Bu cümlede ben, bugün, Linux ve görmek kelimelerini özne, zaman, nesne ve eylem olarak bir bakışta ayırt edebiliriz. Eğer bunların ne olduğunu, bir şekilde bilgisayara da anlatma fırsatım olursa, mesela: Ben bugün Linux görmek

Semantic Web temelde, bir felsefe, birtakım tasarım prensipleri, işbirliği yapan çalışma grupları, ve yardımcı teknolojilerden oluşur. Semantic Web in bazı kısımları henüz geliştirilmemiş veya gerçekleştirilmemiş fakat gelecekte yapılması umulan öngörüler olarak ifade edilir.Diğer parçaları resmi açıklamalarla ifade edilmişlerdir. Bu parçalar şunlardır:  RDF(Resource Description Framework) RDFResource Description Framework  RDF/XML, N3, Turtle, N-Triples gibi çeşitli veri dönüştürme formatları. RDF/XML  RDFS(RDF Schema) gibi notasyonlar RDFSRDF Schema  OWL(Web Ontology Language) OWLWeb Ontology Language Bu parçaların hepsinin, belirli bir problem uzayındaki kavramları, terimleri ve bağlantıları resmi bir biçimde ifade etmesi beklenmektedir.

Mesela, bir bilgisayarın, düz ekran HDTV’lerin 40 inçten büyük olanlarının satıldığı, salı günleri saat 8'e kadar açık olan mağazaların listesini sunması sağlanabilir. Günümüzde bunu yapmak için, her siteyi ayrı bir biçimde tarayan ve indeksleyen arama motorlarına ihtiyacımız var. Semantik Web, web siteleri için bu birbiriyle bağlantılı bilgilerin makineler tarafından işlenmesine hazır ve birleştirilebilir bir biçimde yayımlanmasını sağlayan ortak bir standart (RDF) belirlemiştir.

Diyelim ki siz A proteini üzerine çalışmalar yürütüyorsunuz ve B proteinin sizin proteininizle etkileşimde bulunduğundan şüpheleniyorsunuz. Önceki deneylerde bununla ilgili bir bilgi olup olmadığını anlamak için A ve B‘yi beraber kullanarak makaleler arasında arama yapmanız lazım. Şanslıysanız bu konuda bir şeyler bulabilirsiniz. Burada gözden kaçıracağınız şey, daha karmaşık ilişkiler olacaktır. Ya makale yığınının içinde bir tanesi A proteinin C ile etkileşimde bulunduğunu, bir diğeri ise C‘nin B ile etkileşimde bulunduğunu yazıyorsa? Bu durumda A - dolaylı da olsa- B ile etkileşime girme şansına sahip. Bu bilgi aslında orada duruyor, ama edinmesi neredeyse imkansız; çünkü aradaki proteinin C değil de D olma, hatta E, hatta F… olma olasılığı da bulunuyor. Bunları tek tek inceleyemeceğinize göre (ya da buna zamanınızın yetmeyeceğini düşünürsek) aslında varolan bir bilgiden, tamamen eksik ilişkilendirmeler yüzünden mahrum kalıyorsunuz. Oysa semantik bir webde A‘nın C ile olan ve C‘nin B ile olan ilişkisi A‘nın B ile olan ilişkisine erişimi kolay kılar ve sizi daha mutlu kılar. Şuan tüm yazılmış makaleler, sırf bu ilişkilerin kurulabilmesi için text-mining (metin madenciliği) teknikleri ile incelenmekte ama takdir edersiniz ki bu konuda oldukça büyük engeller bulunmakta.

11 Semantik Web  Bilgilerin meta verilerinin (verilerin verileri) oluşturulması.  Bilgisayar ortamında bulunan uygulamaların, insan etkileşimi olmadan bu bilgileri yorumlayabilmesi ve ihtiyaca yönelik olarak kullanabilmesi.

12 Semantik Web Web Gelişimi

13 Semantik Web Öncesisonrası

Semantik Web  Oracle, Semantik Teknoloji Merkezi  Adobe, Extensible Metadata Platform  IBM firması, Integrated Ontology Development Toolkit  HP firması, Semantic Web Research Labs

15 Kullanmaya başlayan kurumlar

16

17 Kullanmaya başlayan kurumlar

Sorular ???