YAĞLAR, KARBONHİDRATLAR VE ENERJİ DEPOLANMASI

Bunları yapmak için gerekli enerji nereden gelir? Aerobik, tenis, halter, koşu gibi sporlar sağlıklı bir vücuda sahip olmak için başvurulan sporlardır. Bunları yapmak için gerekli enerji nereden gelir?

Bu enerjinin büyük bir kısmı, vücudumuzda depo edilmiş olan yağlardan gelir.

Egzersiz sırasında, yağ molekülleri su ile tepkimeye girer (hidroliz) ve yağ asitleri denen bileşikleri oluştururlar. Bu yağ asitleri, bir dizi karmaşık tepkime sonunda karbondioksit ve suya dönüşürler. Açığa çıkan enerji ise kasları güçlendirmekte kullanılır. İnsanda bulunan başlıca yağ asidi palmitik asittir.

CH3(CH2)14COOH + 23 O2(g) 16 CO2(g) + 16 H2O(s) ∆H= -9977 kJ CH3(CH2)14COOH’ın bir kalori bombasında yıkılmasında oluşan ürünler, vücuttaki tepkimeler sonunda oluşan ürünlerle aynıdır ve büyük miktarda ısı açığa çıkar.

Benzer karbon ve hidrojen içerikli bir hidrokarbon ( C16H34 ) da tam yandığı zaman yaklaşık aynı enerjiyi verir ( -10700 kJ ). Vücudumuzda depo edilmiş yağ, bir uçaktaki jet yakıtına benzer. Karbonhidratlardaki enerji yağlardakinden daha hızlı açığa çıkar. Bu nedenle, şekerleri ( meyve suları, bonbon şekerleri gibi ) çabuk enerji sağlamak için tüketiriz. Bununla birlikte, C12H22O11 (sakkaroz) aynı karbon ve hidrojen veren yağ asitlerinden daha az enerji verir ( -640 kJ/mol ).

Şekilde verilen entalpi diyagramında şekeri, bir hidrokarbon ile onun ürünleri olan CO2 ve H2O arasında bir yerde düşünebiliriz. Oysa yağ asidi bir hidrokarbona daha yakın bir yerdedir. 12 karbon içeren 3 bileşik de yandığında 12 mol CO2(g) ve 12 mol H2O(s) verir. Yandığı zaman en fazla enerjiyi veren C12H24 hidrokarbonudur. Bir yağ asidi olan laurik asit, CH3(CH2)10COOH de yaklaşık aynı miktar enerji verir. Üçü içinde en az enerji veren ise, bir karbonhidrat olan sakkaroz(C12H22O11)dur.

Besinlerin enerji değerleri, 1 kkal değerinde olan besin Kalorisi (Kal) ile verilir. 1 Kal = 1 kkal = 4,184 kJ Buna göre yağların enerji değeri yaklaşık 9 Kal/g (38 k J/g), karbonhidrat ve proteinlerin enerji değerleri yaklaşık 4 Kal/g (17 k J/g)’ dır. 65kg’lık orta boy ve yapıda bir kişi 11 kg depolanmış yağ içerir. Eğer bu kişi yalnızca kar­bonhidrat depolasaydı, aynı enerji değeri için 25 kg karbonhidrata sahip olması gerekecekti. Bu durumda ağırlığı 80 kg olacaktı. Daha çarpıcı bir örnek kuşlardır. Kuşların enerji kaynakları karbonhidrat olsaydı, uçmalarını olanaksız kılan bir "bagaja" sahip olacaklardı.

Yağlarla ilgili söylenecek başka şeyler de vardır. Birincisi, insanların taşıdıkları yağ enerji gereksinmeleri için olandan daha fazladır. Fazla vücut yağı kalp hastalığı, şeker hastalığı ve diğer sağlık sorunları riskini arttırır. İkincisi, kişi yağ depolamak için yağ tüketmek zorunda değildir. Bütün besin türleri sindirim sırasında küçük moleküllere parçalanırlar ve daha sonra vücudun gereksindiği kompleks yapıları vermek üzere yeniden birleşirler. Vücutta yağ, küçük karbonhidrat moleküllerinden sentezlenebilir. Tıbbi bulgular en sağlıklı beslenmede gerekli kalorinin çoğunun karbonhidratlardan sağlanması, yağlardan sağlananın %30 ‘u geçmemesi gerektiğini göstermiştir.

KAYNAKLAR: http://atanesa.atauni.edu.tr/NesneGor.aspx?NesneId=3130 http://renklilink.blogspot.com/2010/05/yaglar-karbonhidratlar-ve-enerji.html http://www.dersleri.org/oku/yaglar-karbonhidratlar-ve-enerji-depolanmasi

Merve İrem EMİR 181736