MALİYET-HACİM-KAR ANALİZİ (BAŞABAŞ ANALİZİ)

BAŞABAŞ ANALİZİ ; Finansal Analiz ve Finansal Planlamada kullanılır.

2 çeşit başabaş noktası vardır: GELENEKSEL BAŞABAŞ NOKTASI NAKİT BAŞABAŞ NOKTASI

GELENEKSEL BAŞABAŞ NOKTASININ HESAPLANMASI

Hesaplama Yöntemleri GRAFİKSEL YÖNTEM MATEMATİKSEL YÖNTEM

GRAFİKSEL YÖNTEM

m Miktar Cinsinden BBN t Tutar Cinsinden BBN SM DM TM TG ZARAR KAR Ü/S MİKTARI t m Doğrusal Başabaş Grafiği

Piyasa koşullarında her zaman satış fiyatı ya da maliyet sabit olmamaktadır. Bu durumda; TM TG KAR ZARAR Z BBN1 BBN2 Doğrusal Olmayan Başabaş Grafiği

MATEMATİKSEL YÖNTEM

TG= TM (f-a)=KP K = TG-TM KO = KP/f K= KP.x-b (x=miktar) TG= f.x f =birim satış fiyatı a =birim değişken maliyet b =sabit maliyet KP=katkı payı KO=katkı oranı GP=güvenlik payı GO=güvenlik oranı TG=toplam gelir TM=toplam maliyet TG= TM K = TG-TM TG= f.x TM=ax+b K = f.x-(ax+b) K = fx-ax-b K = (f-a).x-b (f-a)=KP KO = KP/f K= KP.x-b (x=miktar) K= KO.x-b (x=tutar) x= b/KP (miktar BBN) x= b/KO (tutar BBN) GP=Xfiili – XBBN GO=GP/Xfiili

NAKİT BAŞABAŞ NOKTASININ HESAPLANMASI

bN= b – Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler NAKİT BAŞABAŞ NOKTASI bN XBBNN= KPN bN= b – Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler (Amortisman giderleri vb.) KPN = fN – aN (Değersiz Alacak Oranı vb.)

Örnek: (Nakit Başabaş Noktası Örneği) Y firması için sabit maliyetler 40.000.000 TL, birim değişken maliyet 1.200 TL ve birim satış fiyatı 2.000 TL olup işletmenin sabit giderler içerisinde yer alan amortisman giderleri toplamı 30.000.000 TL’dir. Bu durumda; Geleneksel başabaş noktasını hesaplayınız. Nakit başabaş noktasını hesaplayınız.

Matematiksel Yöntem 1. b 40.000.000 bN 40.000.000 – 30.000.000 2. XBBN= = = 50.000 KP (2000-1200) 2. bN 40.000.000 – 30.000.000 XBBNN= = = 12.500 KPN 2000 - 1200

Grafiksel Yöntem } Nakit Başabaş Noktası TG Ü/S Miktarı BBNG 50.000 100 40 15 000.000 TL BBNN 12.500 } Kazancın Amortisman Bölümü Amortisman Ü/S Miktarı TG Nakit Başabaş Noktası

Toplam satışların % 10’u oranında değersiz alacağın ortaya çıktığı varsayılırsa Nakit BBN; XBBNN= = = 16.666 KPN 2000(1-0,1) - 1200

Tek Bir Mamul Üretim/Satışı İçin BBN Firmada sadece tek bir mamul üretimi söz konusu olmayabilir. Bu durumda; Tek Bir Mamul Üretim/Satışı İçin BBN Birden Fazla Mamul Üretim/Satışı İçin BBN hesaplanması farklılık gösterecektir.

Birden Fazla Mamul Üretim/Satışı İçin BBN BBNSH = Kb BBNSH = Başabaş Noktası satış Hasılatı bi= sabit giderler (diğer giderler+brüt kar) Kb= Brüt faaliyet karı oranı

Örnek: (Birden fazla mamul örneği) XY işletmesinin gelecek yıl için sabit giderleri 600.000 lira,beklediği net kar 300.000 lira, üretip sattığı A mamullerinin birim başına değişken gideri 30 lira ve birim satış fiyatı 60 liradır. Ayrıca 700.000 liralık %10 faizli kredi kullanmak istemektedir. Firmanın vergi oranı % 20’dir. Firmanın brüt karı nedir? Başabaş noktasını miktar ve tutar cinsinden hesaplayınız. Karı da sağlayacak başabaş noktası nedir? Hem karı hem de faiz giderini sağlayacak başabaş noktası nedir?

b=600.000 a=30 f=60 net kar=300.000 vergi=%20

Karı da sağlayacak biçimde başabaş noktası: Kar ve faizi sağlayacak biçimde başabaş noktası

FİNANSAL KALDIRAÇ FAALİYET KALDIRACI BİLEŞİK KALDIRAÇ

Faaliyet Kaldıracı Belli bir satış düzeyinde satışlardaki %1 değişimin Faiz Vergi Öncesi Karda (FVÖK) % kaçlık bir değişime yol açacağını gösterir.

Finansal Kaldıraç Belli bir satış düzeyinde FVÖK’ daki %1’lik değişimin net kar ya da hisse başına karda % kaçlık bir değişime yol açacağını gösterir.

Bileşik Kaldıraç Belli bir satış düzeyinde satışlardaki %1 değişimin hisse başına karda % kaçlık bir değişime yol açacağını gösterir.

Bileşik kaldıraç faaliyet kaldıracı ile finansal kaldıracın çarpımına eşittir. Dolayısıyla işletmenin faaliyet ve finansman risklerinin toplamı hakkında bilgi verir. Satışlardaki %1 değişimin FVÖK’daki FVÖK’daki %1 değişimin HBK’daki Satışlardaki % 1 değişimin HBK’daki

Örnek: (Faaliyet kaldıracı) Sabit giderleri 500.000 TL, birim satış fiyatı 1.000 Tl ve birim değişken gideri 500 TL olan işletmede BBN yakınında faaliyet kaldıracı derecesi en yüksek olup başabaştan uzaklaştıkça düşmektedir.

Örnek: ( Finansal Kaldıraç Örneği) A ve B işletmelerinin her ikisi de toplam 200.000 TL’lik kaynağa sahiptir. B işletmesi %100 öz sermaye kullanmakta A işletmesi ise %50 öz sermaye %50 yabancı kaynak kullanmaktadır ve borçları için %faiz ödemektedir.faaliyet karı 40.000 TL ise her iki işletme için hisse başına kar rakamını ve finansal kaldıraç derecelerini hesaplayınız. Faaliyet karının % 10 düşmesi durumunda meydana gelebilecek değişimi inceleyiniz.

FVÖK 40. 000 TL olduğunda iki işletme içinde HBK 120 TL olmaktadır FVÖK 40.000 TL olduğunda iki işletme içinde HBK 120 TL olmaktadır. Ancak FVÖK %10 düştüğünde hiç borcu bulunmadığından finansal kaldıraç derecesi 1 olan A işletmesinin HBK’ ı %10 azalırken finansal kaldıraç derecesi 2 olan B işletmesinin % 20 oranında azalmaktadır. A işl. B işl. Faaliyet Karı 40.000 36.000 Faiz - 20.000 VÖK 16.000 Vergi(%40) 8.000 14.400 6.400 Net kar 24.000 12.000 21.600 9600 HBK 120 108 Fin. Kal. 1 40/(40-20)=2

Fon ve Nakit Akım Analizleri En Dar Anlamıyla PARA Nakit Akım Tablosu buna göre düzenlenir. FON En Geniş Anlamıyla TÜM İKTİSADİ KIYMETLER Fon Akım Tablosu buna göre düzenlenir.

Fon Akım Analizi FON KAYNAKLARI FON KULLANIMLARI Firmanın Faaliyetleri Sonucu Yaratılan Kaynaklar Firmanın Faaliyetleri Sonucu Mali Kaynaklarındaki Azalışlar Varlıklardaki Azalış Aktif Değerlerdeki Artışlar Borçlardaki Azalış Borçlardaki artış Sermayedeki Azalış Ödenmiş Sermayedeki Artışlar Ödenen Vergi ve Kar Payları

Örnek: (Fon akım analizi) A firmasının 2 yıllık bilanço kalemleri ve 2. yıla ait gelir tablosunun bir kısmı verilmiştir. Ayrıca dönem içinde firmaya sabit varlık satın alındığı ve net defter değeri 80 olan bir sabit varlığın zararına satıldığı bilinmektedir. Buna göre fon akım tablosunu çıkartınız.

ÖRNEĞİN DEVAMI: BİLANÇO 1. YIL 2. YIL KASA 280 350 ALACAK 420 340 STOK 450 SABİT VARLIKLAR(NET) 500 560 AKTİF TOPLAMI 1550 1700 KISA VADELİ BANKA BORCU 180 260 ÖDENECEK VERGİ 150 135 ÖDENECEK KAR PAYI 120 90 UZUN VADELİ BORÇ 300 370 ÖDENMİŞ SERMAYE İHTİYATLAR 345 PASİF TOPLAMI GELİR TABLOSU 2. YIL BRÜT SATIŞ KARI 400 AMORTİSMAN -60 FAİZ -40 FAALİYET KARI 300 MAK. SATIŞ ZARARI -30 V.Ö.K. 270 VERGİ -135 NET KAR 135

ÖRNEĞİN DEVAMI KAYNAK KULLANIM KASA 70 ALACAK 80 STOK 100 KISA VADELİ BANKA BORCU UZUN VADELİ BORÇ ÖDENECEK VERGİ 150 ÖDENECEK KAR PAYI 120 FAALİYETTEN SAĞLANAN FON 360* SABİT VARLIK ALIMI 200** SABİT VARLIK SATIMI 50*** 640 * VÖK 270 MAKİNA SATIŞ ZARAR 30 AMORTİSMAN 60 360 **SABİT TESİSLERDE NET ARTIŞ AMORTİSMAN GİDERİ SATILAN MAKİNENİN NET DEĞERİ 80 200 ***SATILAN MAKİNENİN NET DEFTER DEĞERİ SATIŞ ZARARI -30 50

Kısa vadeli kullanımlar Uzun vadeli kullanımlar Bir sonraki adım: Kısa vadeli kaynaklar Kısa vadeli kullanımlar Uzun vadeli kaynaklar Uzun vadeli kullanımlar arasında paralellik bulunup bulunmadığının incelenmesidir.

Nakit Akım Analizi Başlıca Nakit Kaynakları Peşin olarak mal ve hizmet satışı Alacaklardan tahsilat Serbest menkul değerlerin nakde çevrilmesi Kira ve faiz geliri elde edilmesi Duran varlıkların peşin olarak satışı Tahvil satışı Nakit olarak kredi alınması Nakit olarak sermaye artırılması

Nakit Akım Analizi Başlıca Nakit Çıkışları Peşin olarak mal hammadde vs. alışı İşçi ücretlerinin ödenmesi Satış ve yönetim giderlerinin ödenmesi Genel imalat giderlerinin ödenmesi Borç ödemeleri yapılması Faiz ödenmesi Vergi ödenmesi Kar payı dağıtılması Maddi duran varlık yatırımı yapılması