İşletmelerde Büyüklük ve Kapasite

BÜYÜKLÜĞÜNE GÖRE İŞLETMELER Cüce işletmeler Küçük işletmeler Orta işletmeler Büyük işletmeler Dev işletmeler

İŞLETMELERİN BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELİRLENMESİNDE KULLANILAN ÖLÇÜTLER Niteliksel ölçütler (yapı, davranış, politika) Niceliksel ölçütler (diğer işletmelerle karşılaştırma olanağı var)

Niteliksel Ölçütler Uzmanlık kazanmış yöneticilere yer verme düzeyi İşletme yönetimiyle işçiler, müşteriler, malı yollayanlar ve işletme sahipleri arasında kişisel ilişkilerin derecesi Sermaye pazarından uzun ve kısa süreli sermaye sağlama olanakları Alış ve satışlarda yapılacak pazarlıklarda güçlülük derecesi İşletme sahibi ve yöneticisinin içinde bulunduğu yerel çevre ile bağlarının düzeyi ve yakında bulunan pazarlarla, madde ve malzeme derleme kaynaklarına bağımlılık düzeyi

Niceliksel Ölçütler Çalışan sayısı Sermaye Yaratttığı değer fazlası Üretim kapasitesi Belirli bir süre içinde kullanılan hammadde Belirli bir süre içinde harcanan enerji niceliği Belirli bir süre içinde yapılan satış Kullanılan makine ve tezgahların sayısı ya da gücü İşlenen ya da yararlanılan toprağın genişliği

1.CÜCE İŞLETMELER Çalıştırılan kişinin geçimini sınırlı ölçüde karşılayabilen Genel olarak nakdi sermayeden çok beden gücü ile çalıştırılan İş hacmi sınırlı Yarım işletmeler Hizmet ağırlıklı işletmeler Berber dükkanı

2.KÜÇÜK İŞLETMELER Çalışan sayısı 1-6 Yönetim bağımsızdır. Genellikle, yöneticiler aynı zamanda işletme sahibidir İşletme sermayesi bir kişi ya da küçük bir küme tarafından sağlanmıştır Çalışma alanı yereldir Yok olma oranı çok yüksek

KÜÇÜK İŞLETMELERİN ÜSTÜNLÜKLERİ Ekonomide zaman zaman ortaya çıkan dalgalanmalara ve durgunluklara karşı daha dayanıklı Pazar koşullarının değişmelerine büyük uyum gösterirler İşletme kararlarını daha çabuk alırlar Tüketici isteklerine ve moda değişimine hızla ayak uydururlar Makinelerin işe yaramaz duruma gelme olasılığı daha az El işçiliğine daha fazla önem verirler Sipariş üzerine üretim yaparlar

KÜÇÜK İŞLETMELERİN SAKINCALARI Optimal bir büyüklüğe erişemezler Kredi bulma olanakları az Ülkenin istihdam hacmi ve doğal kaynakları üzerine geliştirici etki yaratamazlar Uzman işgören çalıştıramazlar İşletmelerin başında bulunanlar çoğu kez gerekli ölçüde eğitim görmemiş kişiler Düşük nitelikli ve standart olmayan mal üretimi

3.ORTA İŞLETMELER Aslında kobiler Orta işletmeler 6-50 arası çalışanı olanlar AB’ye göre ise 51-250 arası çalışanı olanlar Sanayi sitesindeki dükkanlar, atölyeler

Kobi’lerin avantajları Esnektirler, Yeniliklere daha yatkındırlar, Gelişmiş insan ilişkileri ve örgüt iklimine sahiptirler, daha az kurmay personel ve bürokrasi vardır, Büyük işletmelere hızlı girdi sağlarlar, Rekabetin dengelenmesine katkı sağlarlar, Sınırlı Pazar alanları vardır, Hızlı karar alma rekabet fırsatı elde edilmesini sağlar

Kobi’lerin dezavantajları Satış dalgalanmalarından etkilenirler, Olumsuz rekabet ortamından etkilenirler, Karar almada tek yöneticiye bağlıdırlar, Bağımsızlığını kaybetme ve batma riski vardır, Finansman ve pazarlama sorunları yüksektir, Pazarlamaya satış odaklı bakılır,

4.BÜYÜK İŞLETMELER Genellikle A.Ş. Fabrikalar Büyük miktarda girdi alımı Daha az birim fiyat Büyük sermayeye sahip firmalar

BÜYÜK İŞLETMELERİN ÜSTÜNLÜKLERİ Daha iyi örgüt kurarlar Otomasyon- daha az emek yoğun Teknoloji yoğun Yüksek satış rakamları, yüksek karlar Büyük yatırım projelerini gerçekleştirirler Hisse senedi ve tahvil çıkararak fon sağlarlar

BÜYÜK İŞLETMELERİN SAKINCALARI Tüketicilerin zevk ve alışkanlıkları zamanla değişir Yeni tüketici isteklerine göre üretim, yönetim, plan ve programlarını değiştirmekte güçlük çekerler Talep düştüğünde sabit maliyetleri karşılayamaz duruma düşerler Koordinasyon güçlüğü Üst basamak yöneticileri aşağıda neler olup bittiğini kaçırabilirler Bürokrasi artar, karar verme süreci uzun zaman alır

DEV İŞLETMELER Çalışan sayısı 2000’den fazla Uluslararasılaşma, rekabet güçleri Sermaye büyüklükleri Dünyaca tanınmış olmaları

Optimum Büyüklük

İŞLETMELERDE KAPASİTE İşletmenin belirli bir süre içerisinde üretim öğelerini en iyi biçimde kullanarak ulaşabileceği üretim miktarı

Kapasite Türleri Teorik Kapasite Pratik kapasite – normal kapasite Fiili kapasite – gerçekleşen kapasite Aylak kapasite Aşırı kapasite

Teorik Kapasite İşletmelerin teknik projelerinde gösterilen ve daha çok hesaplama ile bulunan kapasite Makine ve donanımın hiçbir duraklama, gecikme, aksama, bozukluk olmadan, nitelikli işçiler elinde yapabileceği en yüksek üretim miktarı Bir tekstil firmasının kapasitesi 100.000 br Bütün yıl hiç durmadan çalışılırsa

Pratik kapasite Uygulamada kuramsal kapasitenin çok fazla anlamı yok Kuramsal kapasite – işleyiş kesilmeleri Bakım-onarım, bozulma, elektrik kesilmesi Tekstil firmasının pratik kapasitesi 75000 br Uygulamada gerçekleştirilebilecek en yüksek üretim miktarı

Fiili kapasite Uygulamada belirli bir dönemde yaptığı üretim miktarı Pratik kapasite – aylak kapasite Yeterli sipariş alınamaması, iş akışının düzenlenmesindeki yanlışlıklar, hammadde sağlamadaki gecikmeler, yetersiz satışlar 2011 yılı Fiili kapasite 60.000 br

Kapasite Türleri

Çalışma Derecesi (Kapasite Kullanım Oranı) Fiili kapasite / pratik kapasite 60.000 / 75.000 %80 %120 olabilir mi? Aşırı kapasite KKO: %75,6 (Kasım 2013 Rakamları)

Bir Berber Bir günde.. Bugün (15.12.2013) 35 kişi Hiç durmazsa 90 kişi Yemek yer, arada mola verir ve 10 saat çalışıp işi bırakırsa 50 kişi Arefe günü - Bayram akşamı 76 kişi Kuramsal kapasite, pratik kapasite, fiili kapasite, aylak kapasite, 15.12.2013 kapasite kullanım oranı, aşırı kapasite???

Bir Sonraki Hafta… İşletmelerde Bütünleşme ve İşbirlikleri