Ümraniye Meydanı Erişebilirlik Analizi Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ümraniye Meydanı Erişebilirlik Analizi Danışman Hoca : D o ç. Dr. A. Nilay E V C İ L - Beykent Üniversitesi Hazırlayan : Kadir GURBETCİ

PROJE ALANI

MEYDAN NEDİR Agora : Ticaret yapılan kamusal alan, ortak alan anlamına gelmektedir. Meyadin : Farsça’dan Arapçaya geçmiş bir kelimedir. Forum : Roma imparatorluğunda agoranın yerini alan büyük meydan anlamında kullanılmaktadır. Basit ifadeyle : Şehir ve kasaba içinde açık ve geniş düz alan demektir. Meydanlar ticarileşme ve sosyalleşme alanlarıdır. Avrupa ile Türkiye arasında meydan anlayışı farklıdır.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI İçinde yaşadığımız kentler herkese eşit hizmet sunmalıdır. 1990 öncesi binalarda erişebilirlik %34.5’lere düşmüşken bu oran zamanla yükselmiş ve 2005 sonrası yapılarda %73’ü bulmuştur.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Toplam nüfusun %12.9’u engelli nüfusu oluşturmaktadır. %7.5, 65 yaş üstü nüfus bulunmaktadır. 2020 de bu oranın %7.7 olacağı tahmin ediliyor.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Fiziksel çevre bileşenleri onları evlerinden çıkamaz ve toplumla bütünleşemez hale getirmektedir.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Engelliler için yapılanlardan çocuklar yaşlılar ve yük taşıyanlarda faydalanmaktadır.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Erişilebilirlik kentte yaşayan bütün bireylerin, kentin sunduğu kamusal hizmetlerin tümüne ulaşabilmesi demektir. 2050 de dünya nüfusunun %70’inin şehirlerde yaşayacağı öngörüldüğünden, yöneticilerin şehir planlamalarını bu duruma göre dizayn etmeleri gerekir. Her hafta bir milyon insan şehirlere göç etmektedir.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Hiç kimsenin fiziki özelliği nedeniyle dışlanamayacağı, ve herkesin hukuk karşısında eşit muameleye tabi tutulacağı Anayasa da yer almaktadır.

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Erişebilirlik Nasıl Sağlanır ? Yeterli genişlik Yeterli dönme alanı Yeterli yükseklik ve dönme alanı Yüzeylerin özellikleri Yönlendirme ve uyarma araçları için gerekli düzenlemeler

ERİŞİM DEZAVANTAJLILARI Kamusal Açık Alanlarda Erişebilirlik: Engeller Tabelalar Kent mobilyaları Yollar Kaldırım rampaları Yaya geçitleri Otoparklar

ERİŞEBİLİRLİK Yürüyüş yolunun üzerinde tüm engellerin kaldırılması Yürüyüş yolunun üzerindeki tüm çıkıntı yapan engellerin kaldırılması Sabit direklerin çevresine kontrastı sağlamak için renkli şerit çekilmesi Çöp kutularının mümkün olduğunca yaya güzergahının üzerinde değil, dışına yerleştirilmesi, direklere asılan tipleri yerine çıkıntı yaratmamak için yaya yoluna değil araç yoluna bakmalı ve kontrast renklerle boyanarak fark edilmesi kolaylaştırılmalı Merdiven altı ve rampa önündeki boşluklar mutlaka dokunsal yüzeyler veya yükseltilmiş kenar taşlarıyla çevrelenmeli Bisiklet park yerleri yükseltilmiş bir platform üzerinde olmalı Tel ve tel bağlantıları kontrast renklere boyanmalı yada kapatılmalı Mantar bariyerler kontrast renklerle çizgilendirilerek fark edilmesi kolaylaştırılmalı Yol ve alt yapı çalışmalarının etrafı kapatılmalı, yayaya güvenli alternatif bir geçiş sağlanmalıdır.

ERİŞEBİLİRLİK TABELALAR Erişebilir alanları ifade eden uluslararası semboller kullanılarak bireyler doğru bilgilendirilmeli ve yönlendirilmeli Tabelaların grafik tasarımı ve yazı yönleri kolay okunabilir ve anlaşılabilir olmalı. Gerekli boyutlar, biçimler, renk ve yazı karakteri kullanılmalı Sarkan tabelalar en az 2.00 metre yüksekte olmasıdır

ERİŞEBİLİRLİK YOLLAR 􀀁 Yaya Kaldırım Genişliği: 1.2.3 - Yaya Kaldırımı Kaplaması Yaya Kaldırımı kaplaması, kaymayı önleyici ve dolaşmayı kolaylaştırıcı olmalı, yollardaki basamak vb. yol sathındaki yer altı tesisatı rögar kapakları çıkıntı oluşturmayacak, anî seviye değişiklikleri, kesilmeyen, sürekli veya aynı seviyede zemin oluşmalıdır. (TS 12576) 􀀁 Yaya Kaldırım Genişliği: Engelsiz bir yaya kaldırımı en az 1.5 metre –en ideal 2.0 metre– genişlikte olmalıdır. Kaldırım genişliği, otobüs duraklarında minimum 3.0 metre ve dükkan önlerinde minimum 3.5 metre olmalıdır (ÖZİDA, 2008).

ERİŞEBİLİRLİK YOLLAR Yaya güzergahı yönlendirici şeritler içermeli Gerekli yerlerde dokunsal işaretleyiciler kullanılmalı Kaldırım kenar taşı yükseklikleri 7-15 cm. arasında olmalı, basamaklardan kaçınılmalı Kaldırımlara uygun noktalarda uygun eğimlerde (%8’i aşmayan) genişlik ve yüzeyde rampalar tasarlanmalı Yol güzergahı üzerindeki ızgaraların tekerlekli sandalye geçişine, baston kullananlara tehlike oluşturmaması Yol üzerindeki zorunlu seviye farklarını peyzaj elemanlarını, havuz vb elemanları fark etmek üzere koruyucu elemanların konulması Peyzaj ögelerinin yerleştirilmesinde geçiş engellenmemeli, gerekli tedbirleri alınmalı Diğer engel ve tabelalar güvenli yaya sirkülasyonunu engellememeli

ERİŞEBİLİRLİK Bir güzergâhın takibi sırasında 10.00 m’den büyük boşluklar olduğunda, görme engelli yayaların yönlenmesinin sağlanması için, doğal kılavuz çizgileri ile dönüşümlü kullanılarak oluşabilecek belirsizlikleri yok edilmelidir

ERİŞEBİLİRLİK Yaya geçitlerinin konumlarını belirtmek amacıyla kılavuz iz çizgileri kullanılabilmektedir

ERİŞEBİLİRLİK KALDIRIM RAMPALARI Kaldırımlar Yaya yolları ve kaldırımların temel görevi farklı yapıları, aktiviteleri ve mekanları dış mekanda birbirine bağlamaktır. Bu nedenle kaldırımların tasarımı ve uygulaması toplumdaki tüm bireylerin bu aktivitelerden faydalanmalarının ve günlük yaşamlarını hiçbir engelle karşılaşmadan sürdürebilmelerinin sağlanabilmesi açısından oldukça önemlidir. Doğru eğim ve yüzeylerle tasarlanmalı Dar kaldırımların bulunduğu yerlerde rampa yerine yüksekliğin düşürülmesi, yönlendirici izlerin konulması Uygun yüzey malzemesi ve renklerin kullanılması

ERİŞEBİLİRLİK Yaya kaldırımlarındaki ilân panosu, aydınlatma gibi kent mobilyaları ve ağaçlar, özellikle görme engelli kişiler tarafından fark edilebilmeleri açısından, kaldırım kotundan 0.10 m yüksekteki bir platform üzerinde konumlanmalıdır

ERİŞEBİLİRLİK Yaya kaldırımındaki bitki kasası, ağaççık gibi bir tasarım elemanının bitiminden itibaren 0.60 m’lik bir alanda doku farklılaşması yaratılarak duyumsanabilir yüzey oluşturulması önerilmektedir

ERİŞEBİLİRLİK KALDIRIM RAMPALARI Maksimum Eğim Maksimum Uzunluk Maksimum Yükseltme 1:20 (% 5) - -   1:16 (%6) 8.00 m 0.50 m 1:14 (%7) 5.00 m 0.35 m 1:12 (%8) 2.00 m 0.15 m 1:10 (%10) 1.25 m 0.12 m 1:8 (%12) 0.06 m Bir rampanın eğimi minimum olmalıdır. Maksimum eğim tekerlekli sandalyeli özürlünün aşabileceği yüksekliğe bağlıdır. Döşeme seviyesinden 20 mm’den daha fazla bir kot farkı varsa rampa düşünülmelidir.

ERİŞEBİLİRLİK YAYA GEÇİTLERİ Kabartmalı yönlendirici şeritler tasarlanmalı Trafik lambaları, sesli ve ışılı ikaz cihazları kullanılmalı Karşıdan karşıya geçmek için trafiği durdurmak gereken durumlarda trafik lambalarına konula düğmelerin doğru yüksekliğe konumlandırılması Trafik adalarının doğru boyutlandırılması Geçitlerde tümsek olmaması, yüzeyin uygun malzeme ile kaplanması Kanal ve kanalizasyonların yaya geçitlerinde geçişi engellememesi

ERİŞEBİLİRLİK OTOPARKLAR 50 araçtan az otoparklarda en az bir engelli araç park yeri tasarlanmalı Engelli otoparkının konumu, boyutları standartlara göre tasarlanmalı İndirme-bindirme alanlarının tasarlanması

Kaynaklar TS 12576 - Şehir İçi Yollar - Kaldırım Ve Yaya Geçitlerinde Ulaşılabilirlik İçin Yapısal Önlemler Ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları Erişebilir şehir yönetmeliği (Taslak) Proje Dünya Engelliler vakfı Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler El Kitabı T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yerel Yönetimler için özürlülere yönelik fiziki ve mimari düzenleme klavuzu 3194 sayılı İmar Kanunu 6.5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

TEŞEKKÜRLER Kadir GURBETCİ