BALİKESİR ÜNİVERSİTESİ MERVE USTA 200510105031

Organik kimyada bilinen ilk tepkimelerden (metod) biridir Organik kimyada bilinen ilk tepkimelerden (metod) biridir. Bu reaksiyonun mucidi bilim adamı, Viktor Grignard, bu tepkime sayesinde 1912 Kimya Nobel ödülünün sahibi olmutur.

Tepkime temel olarak lewis bazı (nükleofil) üretilmesine dayanır Tepkime temel olarak lewis bazı (nükleofil) üretilmesine dayanır. Burada eksi yüklü bir alkil grubu oluşturulmakta ve bu alkil de elektropozitif merkezlerle tepkimektedir.

Sonuç olarak güçlü bir eksi yüklü nükleofille değişik tür tepkimeler elde etmek mümkün olduğundan çok geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Grignard reaktifi olarak da bilinen bu baz bir organometalik bilesiktir.

Bu bileşik çok bazik olduğundan ortamda asidik bir bileşik bulunmaması gerekir

Bu hususta en önemli asidik bileşik de sudur. Ortamdan suyun uzaklaştırılması gerekir. Aksi takdirde reaksiyon ortamında istendiği gibi bir reaktif elde edilemez.

Grignard Reaktiflerinin Tepkimeleri A)oksiranlar(epoksitler) ile tepkimeleri Grignard reaktifleri oksiranlarla tepkimeye girdiklerinde doymuş bir karbona nükleofilik atak gerçekleşir.birincil alkoller için uygun bir sentez yolu oluşturur. Grignard reaktifinin nükleofilik alkil grubu,oksiran halkasının kısmi pozitif karbonuna atak yapar .halka gergin olduğundan açılır ve tepkime sonunda bir birincil alkolün tuzu oluşur.Bunu izleyen asitlendirmeyle alkol meydana gelir

Grignard reaktifleri oksiranlarla tepkimeye girdiklerinde halkanın daha az sübstite olmuş karbon atomuna atak yaparak tepkime verirler. RESİM 1

B)Karbonil bileşikleriyle tepkimeleri Sentetik açıdan grignard reaktiflerinin en önemli tepkimeleridir. Bu bileşikler bir doymamış karbona,özelliklede bir karbonil grubunun karbonuna nükleofil olarak etkirler.

Resim 2

Grignard reaktifinin tepkime verdiği karbonil grubu içeren bir diğer önemli bileşik de karbondioksittir.

Grignard Reaktiflerinden Alkollerin Eldesi Aldehit ve keton gibi karbonil bileşiklerine grignard reaktiflerinin katılmasıyla birincil,ikincil ve üçüncül alkoller elde edilebilir. Bu katılmalar oldukça yararlı tepkimelerdir.

Ayrıca esterlerde iki eşdeğer mol grignard reaktifiyle tepkimeye girerek üçüncül alkolleri oluştururlar. Grignard reaktifinin bir esterin karbonil grubuna katılmasıyla oluşan ilk ürün kararsızdır.bu ürün bir magnezyum alkoksit kaybederek bir keton oluşturur. Ketonlar,grignard reaktiflerine karşı esterlerden daha etkin olduğundan oluşan karışımdaki ketonlar hemen ikinci grignard reaktifiyle tepkimeye girer.

En son hidolizin gerçekleşmesiyle aynı iki alkil grubu içeren bir üçüncül alkil oluşur,bu alkil grupları grignard reaktifinin alkil kısmıdır.

Bir Grignard Sentezinin Tasarımı Grignard sentezlerini iyi kullanarak istediğimiz herhangi bir alkolü sentezleyebiliriz. Fakat burada önemli olan doğru grignard reaktifini ve doğru aldehit,keton,ester veya epoksidi seçmektir. Bu seçimi ise elde etmek istediğimiz alkolü inceleyerek ve –OH grubunun bağlı olduğu karbon atomuna bağlı bulunan grupları dikkate alarak yaparız.

Çoğu kez sentezi birden fazla yolla gerçekleştirebiliriz. Bu durumda son seçimimiz başlangıç bileşiklerinin bulunabilirliğine göre olacaktır. Örneğin 3-fenil-3-pentanolü elde etmek için izleyebileceğimiz yollardan bahsedelim. İlk olarak alkolün yapısını inceleriz ve –OH grubunu taşıyan karbon atomuna bağlı bir fenil ve iki etil grubunu da dikkate alarak başlangıç bileşiğimizi seçeriz.

1)iki etil grubu içeren bir keton (3-pentanon) kullanabiliriz ve bunu fenil magnezyum bromürle tepkimeye sokarız. 2)Bir etil grubu ve bir fenil grubu içeren bir keton kullanabiliriz ve bu ketonu etil magnezyum bromürle tepkimeye sokarız.

3)Veya bir benzoik asit esteri kullanabilir ve bu esteri iki eşdeğer mol etilmagnezyum bromürle tepkimeye sokarız.

RESİM8