PERİNATAL HASTA GÜVENLİĞİNDE HASTA TESLİMİ ; Perinatal sbar Doç. Dr. Nevin Hotun Şahin Msc. Sevda Demir 2014

Perinatal Hasta Güvenliği Gebeliğin 20. Haftasında başlayan ve yenidoğan yaşamının ilk haftasına kadar geçen süreyi kapsayan perinatal dönem, gebe, fetüs ve loğusa için riskli bir dönemdir. Ricci SS. (2007). Essentials of Maternity Newborn and Women’s Health Nursing. Lippincott Williams & Wilkins, USA

Koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında sunulan antenatal bakım hizmetlerinin sunumu ya da fizyolojik bir olay olan doğum sürecinde anne adaylarının sağlık uygulamaları nedeni ile zarar görmesi kabul edilemez.

Perinatal hasta güvenliği anne ve bebeğin optimal düzeydeki sağlık bakımının en önemli parçasını oluşturmaktadır. Perinatal hasta güvenliğinde amaç, bebek ve annenin gebelikte, doğum eylemi boyunca ve sonrasında mümkün olan en güvenli çevrede bakım almasını sağlamak, anne ve bebek ölümlerini önlemektedir . Şahin N, Bilgiç D. (2009). Perinatal Hasta Güvenliği. JOPP Dergisi. 1(1):4-10

İyi bilinmeyen görevler, Hatalı uygulamalar, İletişim zayıflığı, Perinatal hasta güvenliğini çoğunlukla tehdit eden, hata riskini artıran durumlar arasında; İyi bilinmeyen görevler, Hatalı uygulamalar, İletişim zayıflığı, Bildirim eksikliği, Yanlış kayıt bilgisi, Yetersiz ekip ve uygunsuz çevre şartları sayılabilir. Şahin N, Bilgiç D. (2009). Perinatal Hasta Güvenliği. JOPP Dergisi. 1(1):4-10.

II. Tıp Hukuku Günleri . “Adli Jinekoloji ve Obstetrik” Kadın hastalıkları ve doğum alanında tıbbi uygulama hatası davalarının çokluğu her zaman göze çarpmaktadır*. Bu alanda uzmanlık yapan hekimler tıbbi uygulama hatası suçlaması ile en sık karşılaşan gruplardan birini oluşturmaktadır. Tunalı G (2012). Kadın Doğum Uzmanlarının Gebelik,doğum,doğum Sonrası Karşılaştıkları Sorunlar. II. Tıp Hukuku Günleri . “Adli Jinekoloji ve Obstetrik”

ADLİ TIP KURUMU’NA 1990-2000 YILLARI ARASINDA TIBBİ UYGULAMA HATASI İDDİASIYLA GÖNDERİLEN 636 OLGU İNCELENMİŞ; ALAN % Kadın Doğum Uzmanı 16,8 Genel Cerrahi Uzmanı 10,6 Nöroloji-Nöroşiruji 10,5 Anestezi 9,4

Özellikle istenmeyen bir obstetrik olay önlenebilir bir nedenle meydana geldiğinde aile ve sağlık personeli için yasal süreç son derece yıpratıcı olabilmektedir .

Uluslararası Birleşik Komisyon (Joint Commission International-JCI) 1995-2005 Yılları Arasında Tüm Kategorilerde 3548 Adet Sentinel Olayın Kök Nedenleri İncelendiğinde;

Gökdoğan ve arkadaşları (2010), tarafından yapılan bir çalışmada hemşirelerin çoğunluğu hastanedeki tıbbi hataların iletişimden kaynaklandığını (%80,8), buna karşılık sistem (%65,4) ve insan kaynaklı (%67,3) tıbbi hataların daha düşük düzeyde olduğunu bildirmişlerdir. “ Gökdoğan F, Yorgun S. Sağlık Hizmetlerinde Hasta Güvenliği Ve Hemşireler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010; 13: 53-59.”

Sağlık çalışanları arasında sözlü veya yazılı iletişim kopuklukları bakımın devamlılığı açısından önemli bir sorundur*. Kötü bir iletişim sık görüldüğü kadar aynı zamanda beklenmedik sonuçları da doğurur*. *Füsun Sayek TTB Raporları / Kitapları - 2010 Hasta Güvenliği: Türkiye ve Dünya.

Jinekoloji ve obstetride verilen bakımın kalitesinde hayati bir önem taşıyan hasta tesliminin hastanın durumun eksiksiz, belirsizlik taşımayan, açık bir şekilde iletilmesinde iletişimin önemi büyüktür.

Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organizations ( Sağlık Kuruluşları Akreditasyonu Birleşik Komisyonu) tarafından 1 Ocak 2006‘da hasta güvenliği hedeflerinden biri olarak etkin iletişimin geliştirilmesi kararlaştırılmıştır.

Önlenebilir hataların yok edilmesi için sağlık bakımı liderleri standardize bir iletişim sisteminin uygulanması konusundan hemfikirdirler. Kuruluşlar, soru sorma ve cevaplama fırsatlarını içeren standart bir iletişim yaklaşımı uygulamak durumunda kalmıştır.

Hasta teslim sürecinde bilginin açık, net ve eksiksiz standardize bir iletişim sağlamak amacıyla soru sorma ve cevaplama fırsatlarını içeren profesyonel iletişim teknikleri geliştirilmiştir. Yeh J, DeName K. (2009). Patient Handoffs İn Obstetrics And Gynecology: A Vital Link İn Patient Safety. Clinical Medicine: Women’s Health. 2:17–27.

Profesyonel iletişim teknikleri hangi durumlarda kullanılır?

Nöbet değişim süreçlerinde Kısa bir süre için personelin görev yerini terk ettiği süreçlerde Bir bakım seviyesinden diğerine geçişlerde (acil bölümden yoğun bakım ünitesine) Konsültasyon sürecinde Ameliyat sonrası teslim sürecinde Diğer transfer durumlarında (ambulans ile bir başka sağlık kuruluşuna nakillerde) Füsun Sayek TTB Raporları / Kitapları - 2010 Hasta Güvenliği: Türkiye ve Dünya.

Riesenberg ve ark. 2008 yılında hasta tesliminde kullanılan anımsatıcılar konulu yaptıkları çalışmada (sistematik derleme) hasta teslimi toplam 46 makale olduğunu ve bu makalelerde 24 tane hasta teslim iletişim tekniğinin olduğu saptamışlardır. İletişim teknikleri arasında en sık SBAR ( % 69,6) kullanıldığını saptamışlardır . Riesenberg L, Ph. D, R N. (2009). Systematic Review of Handoff Mnemonics Literature .American Journal of Medical Quality. 24(3): 196-204.

En sık kullanılan iletişim teknikleri başlıca; * SBAR * I PASS THE BATON * 5 P’S * HANDOFFS

SBAR SBAR, bir sağlık çalışanının diğer sağlık çalışanına hastayla ilgili acilen iletmesi gereken bir bilginin hızlıca, tam, net ve açık bir biçimde iletilmesini sağlayan iletişim adımlarının İngilizce baş harflerinden oluşan bir iletişim tekniğidir. Yeh J, DeName K. (2009). Patient Handoffs İn Obstetrics And Gynecology: A Vital Link in Patient Safety. Clinical Medicine: Women’s Health. 2:17–27.

İn Patient Safety. Clinical Medicine: Women’s Health. 2:17–27. SBAR S- Situation- Durum B- Background-Arka plan-Öykü A- Assesment- Değerlendirme R- Recommendation - Öneri Yeh J, DeName K. (2009). Patient Handoffs in Obstetrics and Gynecology: A Vital Link İn Patient Safety. Clinical Medicine: Women’s Health. 2:17–27.

S Hastayla ilgili mevcut durum nedir? ( Hastanın yaşı, cinsiyeti, tanısı, hastanın şikayeti, hayati bulguları, hastanın durumunun stabil olup olmadığı, tedavi planı, hastanın istekleri ve ihtiyaçlar B Klinik geçmiş veya geliş nedeni ne? (hastanın hastaneye yatış nedeni, hastanın tıbbi öyküsü, yapılan tetkikler, alerji olup/olmadığının sorgulanması vb. A Ben problemin ne olduğunu düşünüyorum? (hastanın tedavisi ve hastanın tedaviye verdiği cevabın değerlendirmesi, risk açısından hastanın değerlendirilmesi R Ben ne önerirdim? (Hastayı teslim eden sağlık personelinin hasta hakkında önerilerini belirttiği bölümdür)

Eğitilen ekip üyeleri, SBAR’ı günlük sorunsuz kullanılan bir iletişim aracı olarak benimsemişlerdir*. Boaro N, Fsncott C,Baker et al. Using SBAR to improve communication in interprofessional rehabilitation teams. Journal of Interprofessional Care,January, 2010; 24(1): 111-114

Cerrahi hasta güvenliğinde ; nöbet değişim sürecinin istenmeyen olaylar riskini arttırdığı ve nöbet teslim sürecinde SBAR kullanımının; hasta teslim sürecinin kesintisiz yapılabilmesinde önemli olduğu bildirilmektedir. Wacogne L,Diwakar V. Handover and note-keeping: the SBAR approach. Clinical Risk. 2010; 16: 173–175.

SBAR, bir sağlık çalışanının diğer sağlık çalışanına hastayla ilgili acilen iletmesi gereken bir bilginin hızlıca, tam, net ve açık bir biçimde iletilmesini sağlayan iletişim adımlarının İngilizce baş harflerinden oluşan bir iletişim tekniğidir. Türkçe baş harflerine göre DÖDÖ olarak kısaltılarak kullanılması önerilebilir. DÖDÖ

SONUÇLAR; Hemşire ve ebeler hasta güvenliğini sağlamada özellikle de hataları önlemede kilit rol oynamaktadırlar. Sağlık hizmeti verilirken hasta güvenliği birinci öncelik taşımalıdır. Tıbbi hataların en önemli nedenleri arasında iletişim yetersizlikleri ve hataları gelmektedir. Sağlık çalışanları arasında sözlü veya yazılı iletişim kopuklukları bakımın devamlılığı açısından önemli bir sorundur

Hasta güvenliğinde özellikle hasta tesliminde kullanılan profesyonel iletişim tekniklerinin ülkemizde de hastanelerde kullanımın yaygınlaştırılması ve bu konuda yapılan çalışmalar ile farkındalığın arttırılması önemlidir. DÖDÖ

Türkiye’deki hastanelerin perinataloji alanında hasta teslim sürecinde profesyonel iletişim tekniklerinin kullanılmasına ilişkin çalışmalara gereksinimi vardır. Yapılacak kanıt temelli çalışmaların sonuçları doğrultusunda klinik uygulama koşullarımıza uygun hasta teslim yöntemlerinin perinatoloji alanına uyarlanması ve bu konuda özellikle de perinatal hasta güvenliğinin sağlanmasında kilit rol oynayan hemşire ve ebelere gerekli hizmet içi eğitimin verilmesi önemlidir. DÖDÖ

  Durum .......................................................................................................................................... Hastanın Adı : ............................... Yaş :........................................... Cinsiyeti: .......................................... Odası : ............................................... Doktoru: ................................. Hemşire/Ebe: .................................... Şikayeti: ....................................................................................................................................................................... Yatış tarihi/saati : .............................. Tanısı: ......................................................................................................... Öykü.............................................................................................................................................. Tıbbi Öykü: ................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................... Alerji Durumu:  Evet  Hayır Alışkanlıkları:  Sigara...........adet/gün  Alkol.......................kadeh/hafta/ayda  Yok Kan Grubu : .......................... İzolasyon Durumu:  Var/Tipi:...............  Yok Seroloji:  HbsAg  HIV  HCV  Diğer.......................... Değerlendirme ............................................................................................................................ Yaşam Bulguları: TA: ....... /...... mm/Hg Nb: ....... dk Solunum Sayısı: ...../dk Vücut Isısı: ........C0 Hastaya uygulanan tedavi: İlaç adı: ......................................................................................................................................................................... Dozu ve Veriliş Yolu: ................................................................................................................................................... Başlangıç Tarihi ve Saati: ............................................................................................................................................ Hastanın Tedaviye Verdiği Cevap: ............................................................................................................................... Hastaya Uygulanan ve Uygulanacak Olan Girişimler:  IV Katater  Üriner Katater  Epidural Katater  Diğer........................................................................................................................................................................... Lab. Tetkikler (Yapılan ve yapılacak olan tetkikler)..................................................................................................... Konsültasyon İsteği: Var ................................................................................................. Yok Öneriler................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... Özel izlem gerektiren durum varlığı;  Kanama kontrol sıklığı ........  Vital bulgu izlem sıklığı............  Bulantı ve Kusma.........................  Stres, Anksiyete varlığı...........  Konstipasyon/Diyare varlığı........  Diğer ........................................................................................................................................................................... Teslim Eden Hemşire/Ebe Teslim Alan Hemşire/Ebe Teslim Tarihi/Saati-İmza ......................................... ..................................... DÖDÖ

KAYNAKLAR 1. Kılıç H. (2009). Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Çalışan Hemşire ve Doktorların HastaGüvenliği Hakkındaki Bilgileri ve Tıbbi Hataların Bildirilmesi Hakkındaki Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Danışman: Prof.Dr. Nalan Özhan Elbaş. 2. Çırpı F, Merih Y, Kocabe M. (2009). Hasta Güvenliğine Yönelik Hemşirelik Uygulamalarının ve Hemşirelerin Bu Konudaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3): 27-34. 3. Öğün B. (2008). Ameliyathanede Hasta Güvenliğinin İncelenmesi. Yükseklisans Tezi. Danışman: Prof. Dr. Fatma Eti Aslan. 4. Öztürk, K (2010). Hasta Güvenliği ve İletişim. Sağlıkta Nabız Aktüel Sosyal Tıp Dergisi. 7(25): 14-15. 5. Serbest Ş. (2011) Hasta Güvenliği İçin Hemşirelik Uygulamaları. Urfa 13.Ulusal Hemşirelik Kongresi. Sözel Bildiri. 6. Sağlık Bakanlığı (2012). Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Performans Yönetimi ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı 7. Işık O, Akbolat M, Çetin M, Çimen M. (2012). Hemşirelerin Bakış Açısıyla Tıbbi Hataların Değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull. 11 (4 ): 421 – 430. 9.Gökdoğan F, Yorgun S. Sağlık Hizmetlerinde Hasta Güvenliği Ve Hemşireler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010; 13: 53-59. 10 . Ertan A, Öz H, İnanıcı A, Keskin R (2004). Anestezi Uygulaması Sırasında Ölümle Sonuçlanan ve Dava Konusu Olmuş Olguların Adli Tıp Açısından Retrospektif Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Dergisi. 1:67-71. 11. Günday R (2009). Tıbbi Müdahale ve Tedavide Malpraktisten Doğan Hukuki Sorumluluk. Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Danş: Prof. Dr. Erzan Erzurumluoğlu.

TEŞEKKÜR EDERİM….