Türkiye: Ekonomi, Bilim ve Teknoloji ISO Kongre, Kas. 2007 Orhan Bursalı

Konu Başlıkları Türkiye, İnovasyon ve Ekonomi İki Örnek, Finlandiya ve Çin Nasıl Başardılar? Nerede politik irade Her şey iyi mi? Tarihimizden öğrenmek…

Son Haftalardaki Başarılar! Türk Koyun Dolly, 3 tane daha Transgenik fare ODTÜ’de insansız uçak, Yepyeni Kızılötesi termal kameralar, Teknoloji Ödülleri, Tesid Ödülleri, Artesis… Ekranlara yepyeni polimer… Nato teknoloji merkezleri vb… AMA

Yenilikçilik, AB ve Türkiye Yenilikçi Liderler İzleyenler Geri kalanlar Koşanlar Türkiye Avrupa Yenilikçilik Konumları, 2006

Yenilikçilik ve Ülkeler Dikey eksen 25 ölçüte göre oluşturulan Global İnovasyon İndeksi, yatay eksen ise bir önceki seneye göre bu endeksin değişme oranı. 0,45 civarındaki yatay çizgi AB ülkelerinin ortalama inovasyon endeksini belirliyor.

İnişler ve Çıkışlar Ülkesi Sabah

Ekonominin Kısa Öyküsü 1 60 yıl : 20 kez kriz = ~ 3 yılda bir İMF Toplam 28 yıl kesintisiz İMF 1998 - 2008 Kesintisiz 10 yıl İMF ISO Kongre, Kas. 2007 Orhan Bursalı

Türkiye ve Dünya Dünya Rekabet İndeksi’07: 48. (43) 2003 2005 2007 Ekonomik başarım: 50 44 53 Siyasal Yön.Verim: 49 43 49 İş verimliliği : 36 24 37 Altyapı : 45 43 45 (55 ülke) IMD- Zürih

Ekonominin Kısa Öyküsü 2 YAKIT HEP DIŞARIDAN Sürekli dış borç Sürekli ithalat Sürekli cari açık İthalata dayalı ihracat ve ekonomik yapı Veee: KRİZ KORKUSU

Türkiye ve Dünya Şevket Pamuk, CBT 1040

Birinci Örnek

Çin: Korku ve Hayranlık?! 1978’den beri % 9-12 arası büyüme 2003: Dünyanın 6. Büyük Ekonomisi Dış Ticaret hacmi: 4. Sırada (1978: 32.; 1989: 15.; 1997: 10., 2001: 6.) Kişi başına gelir 1000 $

Doğrudan Yabancı Yatırım 1980’lerde 18 mia $, 2003’te toplam 500 mia $ Nature

İhracat - İthalat Dünyanın 3. Büyük ithalatçısı (06) Milyar $ 2002: 260 mia$; 2006: 800 mia$, (2008 hedef: 1 trilyon $) Dünyanın 3. Büyük ithalatçısı (06) Nature

Ucuz Emek ?! Türkiye’ye kıyasla 4-5 kat daha az kazanç Emek yılda ortalama %14, en düşüğü % 30 artıyor, artık “süper ucuz” emek değil… Asgari ücret: 70 Eu Yıllık kazanç 2000: 880; 2006:1974 Eu Meslek: 2235 Eu; Fabrika ve İnşaatta ücret artışı son iki yılda: % 30-50

Yüksek Teknoloji İhracatı 2000: 30 milyar $ 2005: 220 milyar $ Toplam ihracattaki payı : % 28 ! İhracat, Yapı: Düşük Orta Yüksek 1996 56.3 13,4 20.56

Yüksek Teknoloji İth-İhracat

Dış Yatırım Ulusal şirketler 2006: 21 mia $ (Mali 3,5) 2006 sonunda: 5 bin Çin şirketi 170 ülkede 10 binden fazla şirket kurdu. Yabancı şirket satın alıyor; IBM… Afrika’da madenlerde hızlı yayılım 1330 mia euro rezervleri var: Yatırım

Teknolojik Durum Endeksi Abd Japon Çin ABD Japon Çin Çin teknolojik durumunu 10 yılda 2 kattan fazla iyileştirdi Kaynak: Georgia Tech

ARGE Harcamaları 2005: % 1,34; 2006 Üç kat; 2020 hedefi: % 2,5 Araştırma harcamaları ekonomiden daha hızlı büyüyor: 2003’te yüzde 19.6 arttı. Temel bilimsel araştırmalarında artış % 18,8.

ARGE Elemanları Temel Araştırmalarda (%) : 8,5 Uygulamalı Araştırmalarda : 21.8 Deneysel Araştırmalarda : 69.8 (Deneysel: En yüksek oran!) NERELERDE? İş- Piyasa 64.7 Üniversiteler 16.6 Araştırma Enstitü 15.8 Diğer 2,9

Yeni Teknolojilere Yatırım Bütün bilimsel ve teknolojik alana yatırım Alternatif enerji, kanser, genetik.. Örnek: Şanghay High Tech parkta 100 doktoralı 200 teknisyen, sadece, yeni kanser tedavileri Için ARGE yapıyor. Parkta: Pekin’in desteklediği 8 ayrı lab var. Transgenik ARGE’ler. 34 yerli ve yabancı (Roche) ilaç şirketi. Çin yıllardır Uydu atıyor!

Ekonomik Tırmanış Chip üreten 7 fabrika ile dünyanın 2. büyük Chip üreticisi… Büyük büyümeye rağmen Çelik satıyor Şirketleri ABD ve AB’den High Tech ihale alıyor! Dünya Rekabet İndeksi’nde 2007: 15.(18)

Geri Beyin Göçü Dünyadaki 600 bin Çinli bilim insanı, teknisyen, girişimci ve mühendisten 170 bini ülkesine dönmüş: Büyük sinerji. Gelenlere batıdaki maddi imkanlar ve laboratuvar imkanları veriliyor. ABD’deki Çinli akademisyen araştırmacılarla yakın işbirliği, ortak lab ve araştırmalar…

Beyin Üretimi Mühendis yetiştirme’de tırmanış: ABD 2003: mühendislik doktorantlarının dörtte biri, Çinli.. Çin üniversiteleri: 2001: 465 bin mühendis mezunu. Harvard’a göre 2010’a kadar ABD’den daha çok bilim ve mühendislik doktora öğrencisi olacak. Üni.öğrencilerinin %35’ı mühendislikte.

Ekonomi Yapısal Dönüşüm 1950 - 2002 arası: Tarım : % 45,4 > 14.5 Sanayi : % 34,4 > 51.8 Hizmet: % 20.2 > 33.7

Bilimsel Makale Yayını 1985 1990 1995 2000 2006 2006 3721 7983 13.756 32.239 75.288 92.281 En çok yayın yapan ülkeler sıralaması: 2. En çok atıf alan ülkeler, 10 yıl topl: 13.

Çin - Patent 2000: 25.592 2001: 30.324 2002: 40.346 2003: 56.769 ARTIŞ: % 42.6 (Ülke içi, yerli başvuru sayısı) Referans: Türkiye: 325, 333, 425, 550, 465 (1999-03) (2002: ABD 198.000; İng. 33.671; Japon: 371.495)

Nasıl Başardı ? 1986: Masterplan, En gelişmiş Batı bilimini yakala ! Bu amaçla her aracı kullan! Bakanlıklar, yüzlerce Çinli bilimciyle dünya pazarını 15 BT alanında inceledi. Rekabet edilebilirliği araştırdı. Vee yönlendirme yaptı.. 1995-97 Planları: Temel araştırma hedefleri, tarım, sağlık, çevre tekno., bilim ve eğitimi, informasyon yüksek tekno., ve makine sanayi…

Nasıl Başardı 2 2006 Stratejik Planı: 2000 bilim ,müh, Iş adamı katıldı, 3 yıl sürdü, eksiklikler, zayıf yönler saptandı, hayati önemde 20 alan belirlendi; aralarında ileri imalat, tarım, temel bilimler, insan kaynakları, enerji, ulusal savunma var. 20 çalışma grubu oluşturdu. HEDEFLER Yıl 2020’ye kadar, jumbo jet’den uzay teknolojisine kadar hemen hemen bütün alanlarda Çin Malı üretimini öngören, bütün ayrıntılarıyla bir BT ve inovasyon planı.

Nasıl Başardı 3 2020: İnovasyon toplumu: GSYİH: %2,5’u ARGE’ye. Yeni bilim odaklı sanayide öncülük. Teknik ilerlemeye dayalı ekonomi büyümeye katkı % 65 artacak İthal teknolojiye bağımlılık % 30’un altına Patent sayısında İlk 5’e girecek 13 Mega Proje, fizik, Malzeme, Jenerik Çip, temel yazılım, Elektronik Komponent, nano tekno, Kuantum, Protein bilimi

Nasıl Başaracak 4 2050: BT’de Dünya Lideri Ulusal Kurumların yaratıcılıkları becerileri artacak, teknolojiyi destek yeniden yapılanacak, KOBİ’ler ARGE desteği Plan uygulaması: Vergi, Yüksek tek.böl., Yabancı teknoloji asimilasyonu, Harcamaların verimliliği, dışarıdan beyin ithali, sanayide bilim insanları ve mühendislerin rol artışı, fikri mülkiyet 2050: BT’de Dünya Lideri

İkinci Örnek

Ormancı’dan Tekno Lider 1950 öncesi yoksul, köylü; cazibesi, doğal kaynakları yok, ormancı ülke. Marshall Yardımı almadı! 1950-1970: sanayileşmesini gerçekleştirdi. 1980-90, ilk BT politikaları. AMA BÜYÜK DÖNÜŞÜM: 1990 Sovyet Sis. Çöküşü ile Büyük Kriz: İflasın eşiği, yüzde 20 işsizlik

Devlet ve Ülke: Ulusal Yöneliş Yöneticiler ve Aydınlar ele ele: Tek çözüm Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bilişim Teknolojileri, Yüksek Teknoloji Üretimi, Bilgi Ekonomisine Geçiş, İnsana eğitime yatırım Çok aktörlü B-T-İnovasyon Sistemi: BAŞBAKAN, BAKANLIKLAR, TEKES, AKADEMİ, ÜNİVERSİTE, İŞ DÜNYASI

Fin Sanayine Destek Parlamento, Bakanlıklar, B-T Politikaları Konseyi, Ulusal Tek. Ajansı: TEKES, Fin Akademisi Bakanların en önemli görevi sistemi finanse etmek. Ticaret ve Eğitim Bakanlıkları en önemli. Fin Akademisi temel Araş. Finanse TEKES: Endüstriyel/uygulamalı Arş. 2000-2005: 2,6 mia Eu ARGE finansmanı (2000) Misyonu: Fin sanayisinin rek. gücünü teknoloji yoluyla arttırmak, istihdam ve sosyal refah Için üretim yapılarını çeşitlendirmek, üretkenliği ve ihracatı arttırmak.. Yüksek tek. Şir. kurul. Destek.

17 Yılda Lider Ülkeler Arasına SONUÇ: Günümüzde dünyanın pek çok BT-İnovasyon göstergelerinde 1.-5. sıralarda, sistemi taklit edilen ülke! MESELA: Uluslararası Bilimsel Yayın 1990: 3900 (milyon nüfusa : 812 1995: 5700 (milyon nüfusa : 1163 2000: 7200 (milyon nüfusa : 1440 2005: 8200 (milyon nüfusa : 1580 DÜNYA 4.si (etki değeri 15)

ARGE Lideri (GSYİH, %) 80 bin ARGE Personel 1985 1,5 1995 41.000 1985 1,5 1995 1,9 1995 2,4 2000 3,1 2006 3,5 (Toplam: 5,8 Mia Eu.; 1.6’sı kamu, 3,9’u özel) 80 bin ARGE Personel 1995 41.000 % 50’si özel sektörde 2000 69.000 % 55’i özel sektörde 2006 79.000 %55’i özel sektörde 1/ 3’ü kadın

Yüksek Teknoloji İhracat İthalat 1991 % 6 12,1 1995 % 12,4 16,1 1991 % 6 12,1 1995 % 12,4 16,1 2000 % 23,3 18,9 2005 % 21,3 15,7 2006: 11,2 mia Eu ihra; 7,8 mia Eu İtha= + 3,4 mia Eu Fazlalık

Patent - 6. Çerçeve 6. Çerçeve Programı 298 Mio Euro 862 Projeye kurumsal /şirket ; bireysel 6. Çerçeve Programı 298 Mio Euro 862 Projeye destek

İnovasyon Stratejisi Yenilik mal ve hizmetler Için piyasa üretme ARGE’ye hep yeni kaynak aktarma Kaynakların hareketliliği: Yapısal Reform Risk alacak girişimler yaratma ve destek ÖZET: HARCAMALARI KES, ARGE’YE DESTEK YARAT

Sonuç: Liderlikler 1 Avrupa İnovasyon Scorboard: 2003: 1.; 2004: 2.; 2006: 3. (06/07) İnovasyon yönetimi: 1. Bilgi yaratıcılığı : 2. Uygulama : 3. Entelektüel Kapasite : 4. Rekabetçi Altyapı : 11. ARGE Harcama : 2. Emek Verimliliği : 6.

Liderlikler 2 Dü.Ek.Forumu Küresel Rekabetçilik Rap: 2002: 2.; 2003: 1.; 2007: 6 Yö.Ge. Enstitüsü Dünya Rekabet Yıllığı: 2004: 8.; 2005: 6.; 2006: 10.; 2007: 17. Eğitim sisteminde: 6. (55 ülke arası) Kişi Başı Mil Gel: 30.594 Euro (10 ülke) Enflasyon 0,48

Liderlikler 3 Sürdürülebilir Çevre: 1 (146 ülke,Colum./Yale, 2001, 02, 05) Eğitim: Okuma 1; Mate 2, Bilim 1 (Pisa) Global barış İndeksi: 6 (121 ülke, 07) Yolsuzluk algılama: 1 ve 2. (170 ülke,2005,6,7 İnsan Geliş. İndeksi: 11. (177 ülke,UNDP) Dünya Demokrasisi 1. (2006, 150 ülke) Kaynaklar: (www.research.fi/en; www.inovasyon.org; TEKES; Millenium Prize; CBT; Onur Sungur- SDÜ; Çeşitli indeksler..)

Milennium Teknoloji Ödülü Fin hükümeti ve Sanayisi: Millenium Vakfı İki yılda bir, hayat standardını yükseltmek, Sürdürülebilir kalkınmaya hizmet için, çığır açan yenilik ve buluşlara veriliyor. 2004: Tim Barners Lee: Dünya çapında ağ 2006: Shuyi Nakamura: Mavi Led (Yüksek enerjili yeni ışık kaynağı) 2008: 88 başvuru, 2’si Türkiye’den 1 MİLYON EURO, 3 MANSİYON (LINUX İşletim Sistemi, Torvalds!)

Peki, Nasıl Başardı (lar) ? Yüksek Siyasi İrade, Ülkeye hizmet, evrensel başarma azmi Merkezi yönlendirme (Piyasa değil!) Proje Gerçekleştirme Yüksek Motivasyonu Ülke “BT ve İnovasyonu Motoru”na İş becerme, gerçekleştirme isteği (T.Titiz 1987’de bakanken teknopark kuralım dedi, 2001’e kadar bekledik !)

Rakam yok, kavramlar var Yenilikçi Liderler İzleyenler Geri kalanlar Türkiye Koşanlar

Temel İhtiyaç Sürdürülebilir bir ekonomik yapı Sürdürülebilir bir büyüme Güçlü ekonomi, refah VE GEREKLİ ARAÇLAR: B - T ve Yenilikçi Sistem (ÇÜNKÜ BAŞKA HERŞEY DENENDİ !)

ÇÜNKÜ Ekonomi, Demokrasi, Refah ile Bilim-Teknoloji ve İnovasyon arasında bire bir ilişki var…

Veee bu topraklarda varoluşu sürdürmek İyi Ekonomi, İyi Demokrasi, İyi Refah ve Zenginlik Veee bu topraklarda varoluşu sürdürmek herşeyden önce vizyoner siyasal ve bilimsel, ama ENTELEKTÜEL bir konudur.

Sürdürülebilir Gelişme de Kalkınma Sürdürülebilir Gelişme de bir Düşünce bir Tercih bir İstek konusudur.

…Bütün araçları sistematik olarak birleştiren ve sefer eden merkezi sistem şart: SİYASİ İRADE; BT-İNOVASYON SİSTEMİ.

TOPLUMDA BİLİM VE TEKNOLOJİ EGEMENLİĞİ SAĞLANSAYDI, BUGÜN ÜLKEMİZİN GÖRÜNTÜSÜ ÇOK FARKLI OLURDU (MU) !?