Gürçay Kıvanç AKYILDIZ Pamukkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Denizli, TÜRKİYE ÖZET Bir makale için başlık hazırlarken, yazar çok basit bir gerçeği hatırlarsa iyi eder. Bu başlık birçok kişi tarafından okunacaktır. Eğer olursa, belki çok az kişi makalenin tümünü okuyacak, fakat pek çoğu ya özgün dergide veya ikincil servislerden (özetlemeler veya dizinler) başlığı okuyacaklardır. Bu nedenle, başlıktaki bütün kelimeler çok dikkatli seçilmeli ve birbiri ile ilişkileri dikkatli kurulmalıdır. İyi bir başlık, içeriğini yeterli ölçüde gösterebilecek en az sayıda kelimeler dizisinden oluşmalıdır. Bazen başlıklar çok kısadır. Bir poster’in “Brucella üzerine Çalışmalar” başlığı ile sunulduğunu düşünelim. Açıktır ki, böyle bir başlık okuyucuya pek yardımcı olamayacaktır. Çalışma “taksonomik” mi “genetik” mi, “biyokimyasal” mı veya “medikal” midir? Hiç olmazsa bu kadarını bilmek gerekmektedir. Daha da sık karşılaşılan durumlarda, başlıklar çok uzundur. Tuhaftır ki uzun başlıklar kısalarından daha az anlamlıdır. Normal olarak posterin düzenlenmesi SIMRAD formatında olmalıdır. SIMRAD formatı (summary/özet, introduction/giriş, methods/metod, results/sonuç, discussion/tartışma) kısımlarından oluşmaktadır. Özet kısımlarında tablo veya grafik kullanılmamalıdır. Kısa özet’in çoğu veya tamamı, yapılmış çalışmaya atıf olduğu için, geçmiş zamanda yazılmalıdır. Kısa özet asla yeni bilgi veya makalede belirtilmeyen sonuçları vermemelidir. Eserlere kaynak gösterme Kısa özet’te yapılmamalıdır (önceden yayımlanmış bir yöntemin değiştirilmiş şekli gibi nadir haller dışında).(Arial, 22 punto) GİRİŞ Şimdi ön hazırlıklar yolumuzdan çıkmış olarak makalenin kendisine geliyoruz. Başlık ve kısa özetin yeri en başta gelmesine karşın, deneyimli yazarların bunları makaleyi yazdıktan sonra hazırladıklarını söylemeliyiz. Çalışma halen devam ederken yazmaya başlamak akıllıca bir politikadır. Aklınızda her şey taze olduğundan bu, yazmayı kolaylaştırır. Kuşkusuz, uygun bir metnin ilk kısmı Giriş olmalıdır. Giriş’in amacı, okuyucunun konuyla ilgili önceki (başka) yayınlara bakmaya ihtiyaç duymaksızın, şimdiki çalışmanın sonuçlarını anlayıp değerlendirmesine imkan verecek, yeterli ölçüde temel bilgileri temin etmektir. İyi bir Giriş için önerilen kurallar şöyledir: (i) İlk olarak, araştırılan problemin niteliğini ve kapsamını mümkün olan bütün açıklıkla sunmalıdır. (ii) Okuyucuyu yönlendirmek için ilgili yayınları değerlendirmelidir. (iii) Araştırma yöntemini belirtmelidir. Eğer gerekli görülürse, o yöntemin seçilme nedenleri de açıklanmalıdır. (iv) Araştırmanın ana bulgularını belirtmelidir. (v) Bulguların ortaya çıkardığı ana sonuçları ortaya koymalıdır. Okuyucuyu merak içinde bırakmayın, kanıtların gelişimini izlesin (Robert A. Day, 1994). Dikkat ederseniz cümlenin sonunda parantez içerisinde “yazarın adı” ve “yayının basım tarihi” yer almaktadır. Yayınla ilgili diğer açıklamalar “Referanslar / Kaynaklar” kısmında yer almalıdır. Şayet bir paragrafta birden fazla yayından yararlanmış iseniz, paragraf sonunda yapacağınız atıf örneğin: (Kazanci ve ark., 1997; Kazanci ve Girgin, 1998; Kazanci ve Dugel, 2000; Duran ve ark., 2003) şeklinde olmalıdır. (Times New Roman, 24 punto) Tablo 1: Dalaman sahil bölgesinde tespit edilen Taban Büyük Omurgasız türleri PHYLUM CLASS ORDO FAMILY GENUS/SPECIES Mollusca Gastropoda (Subcla.) Prosobranchia Valvatidae Valvata piscinalis Hidrobiidae Potamopyrgus (Hydrobia) jenkinsi Bithynia tentaculata (Subcla.) Pulmonata Lymnaeidae Lymnaea glabra Lymnaea truncatula Lymnaea palustris Lymnaea peregra (Superorder) Basommatophora Planorbidae Planorbis planorbis Segmentina nitida Bivalvia Unionoida Unnionidae Unio pitorum Unio crassus Annelida Polychaeta (Subcla.) Errantia Nereidae Nereis diversicolor TARTIŞMA Tartışma’yı tanımlamak diğer kısımlardan daha zordur. İyi bir Tartışma’nın temel karakteristikleri nelerdir? Aşağıdaki kurallara dikkat edilirse, ana bileşenlerin kolaylıkla belirlecektir: 1. Sonuçların gösterdiği ilkeleri, genelleştirmeleri ve ilişkileri sunmaya çalışın. Aklınızda olsun; iyi bir tartışma’da Tartışırsınız. Sonuçları tekrarlamazsınız. 2. İstisnalara veya ilgi kurmadıklarınıza, uzlaşma olmayan noktalara işaret edin. Asla, pek uyumlu olmayan verileri çok riskli bir alternatif olan, ürtmeye çalışma veya eritme yollarına gitmeyin. 3. Sonuçlarınızın ve yorumlarınızın, evvelce yayımlanmış çalışmalarla nasıl uyum içinde olduğunu (veya zıt olduğunu) gösterin. 4. Utangaç olmayın. çalışmanızın teorik yönleri yanında, olası pratik uygulamalarını da tartışın. 5. Vardığınız neticeleri mümkün olduğunca açık ifade edin. 6. Kanıtlarınızı her sonuç için özetleyin.   Şekil 1: Sayfa boyutlarının değiştirilmesi için “Düzen”den “Sayfa Yapısı”na girilir. (Calibri, 20 punto) MATERYAL ve METOD(Arial, 44 punto, tümü büyük, bold/kalın) Makalenin ilk bölümü olan Giriş’te, çalışmada kullanılan yöntemi belirttiniz veya belirtmiş olmanız gerekirdi. Eğer ihtiyaç varsa ayrıca, belli bir yöntemi diğer yöntemlere tercih etme nedenlerinizi savundunuz. Şimdi Materyal ve Yöntemler’de, bütün ayrıntıları vermelisiniz. Bu bölümün çoğunun geçmiş zamanda yazılması gerekir. Materyal ve Yöntemler kısmının ana amacı, deney tasarımını tarif etmek (ve gerekliyse savunmak) ve sonra, konuyu bilen bir kişinin bu deneyleri tekrar edebileceği ayrıntıları vermektir. Makaleyi okuyan birçok (muhtemelen de çoğu) okuyucu, deney ayrıntıları ile ilgilenmediklerinden ve kullandığınız genel yöntemleri halihazırda bildiklerinden (Giriş’ten) bu bölümü atlayacaktır. Bununla beraber, bilimsel yöntemin anahtar taşı; sonuçlarınızın bilimsel değere sahip olması için yeniden üretilebilir olması gereğini zorunluluk olarak ortaya koyduğundan, bu bölümün dikkatlice yazılması kritik önem taşır. Sonuçlarınızın yeniden üretilebilir olduğuna karar verilebilmesi için ise, başkaları tarafından deneylerin tekrarı için gerekli ana hatları vermelisiniz. Materyal (malzeme) için kesin teknik özellikleri ve miktarları, kaynağını veya hazırlama yöntemini yazınız. Bazen, kullanılan numunelerin ilgili kimyasal ve fiziksel özelliklerini vermek bile gerekebilir. Ticari isimlerden kaçınınız, genel veya kimyasal isimler her zaman tercih edilir. Bu, ticari isimde mevcut olan reklam unsurundan uzak kalmayı sağlar. Başlıklar (Arial, 35 punto, İlk harfler büyük, bold/kalın) Materyal ve Metod bölümü, makalede alt başlıkların kullanılması gereken ilk bölümdür. Mümkünse, Sonuçlar bölümünde kullanılacak olan alt başlıklara eş olanları kurun. Her iki bölümün yazılışı, eğer bir iç uyum amaçlıyorsanız daha kolay olacak ve okuyucu, belli bir yöntemin ilgili sonuçlarla ilişkisini çarçabuk kavrayacaktır. Ölçümler ve analizlerde tam ve hatasız olun. Yöntemler, yemek kitabı tariflerine benzer. Bir reaksiyon karışımı ısıtıldıysa, sıcaklık derecesini verin. “Nasıl” ve “Ne kadar” gibi sorular, değerlendirici veya okuyucunun bilmece çözmesine bırakılmadan, yazar tarafından tam olarak cevaplanmalıdır. KAYNAKLAR Day, A., Robert, Gastel, B. 2006. “How to write a scientific paper”.ISBN 0-313-33040-9 Duran, M., Tuzen, M., and Kayim, M. 2003. “Exploration of biological richness and water quality of stream Kelkit, Tokat-Turkey”. Fresenius Envir. Bull. 12 (4): 368-375. Atıf yapılan kişinin soyadı, adının ilk harfi, yayının basıldığı tarih. Yayının adı, yayınlayan derginin adı, sayısı : yayının yer aldığı sayfalar. Kaynaklar atıf yapılan kişilerin soyadlarının baş harflerine bakılarak alfabe sırasına göre yapılmalıdır. (Arial, 18 punto)   Şekil 2: Sayfa yapısına girildikten sonra, “Genişlik” 90cm, “Yükseklik” 120cm olarak ayarlanır. (Calibri, 20 punto) SONUÇLAR Şimdi makalenin en can aıIcı noktasına geldik: Veriler. Makalenin bu kısmına Sonuçlar bölümü denir. Tahmin edilenin tersine, Sonuçlar bölümüne Materyal ve Metod bölümünden dikkatsizce çıkardığınız yöntemlerden bahsederek başlamamalısınız. Sonuçlar bölümünün genellikle iki malzemesi vardır. İlk olarak, “büyük görünüm” temin edecek şekilde, fakat Materyal ve Metod kısmında önceden verilmiş deneysel ayrıntıları tekrarlamaksızın, deneylerin bir çeşit genel tanımını vermelisiniz. İkinci olarak verileri sunmalısınız. Sonuçlar geçmiş zamanda sunulmalıdır. Eğer bir veya sadece birkaç bulgu sunulucaksa, metin içinde tarif edilerek ele alınması gerekir. Tekrarlı bulgular, tablo veya grafiklerde verilmelidir. Sonuçlar; süslemesiz, kısa ve tatlı olmalıdır. Sonuçlar bölümü, bir makalenin en .nemli kısmı olmasına karşın; özellikle eğer öncesinde iyi yazılmış bir Malzeme ve Yöntemler ve sonrasında iyi yazılmış bir Tartışma bölümü varsa, en kısa olanıdır. Sonuçlar’da “tekrar” suçlusu olmayın. En önemli hata, şekil ve tabloların incelenmesiyle halen okuyucu için açık olanı, kelimelerle tekrarlamaktır. Hatta daha da kötüsü; tablo ve şekillerde gösterilen verilerin çoğunu veya hepsini metinde sunmaktır Şekil ve tablolara atıf yaparken çok söz söylemeyin. “D.villosus büyümesini Nocillin’in engellediği Tablo 1’de açıkça görülmektedir” demeyin. Onun yerine, “Nocillin D. villosus’nun büyümesini engelledi (Tablo 1)” deyin. TEŞEKKÜR  Çalışmalar yapılırken, faydanılan kişilere, müesseselere bu kısımda teşekkür edilebilir.