Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Hafta 4-HAFTA 5

Gerçek Eşyalar, Modeller Yansıtılmayan Görsel Materyaller ve Yansıtılmayan Görsel Materyaller

Gerçek Nesneler En iyi öğrenme gerçek eşyalarla etkileşim sonucu gerçekleşir. Gerçek eşyalar, öğrencilerin somut ve kalıcı öğrenmelerini sağlar; öğrenilenlerin genellemesini kolaylaştırır.

Gerçek Nesneler Gerçek nesneler, günlük hayatta çok az karşılaşılan konuları işlemek için kullanılır. Somut kavramları anlamadan soyut kavramlara geçmenin zorluğu nedeni ile gerçek nesnelerin kullanımı önemlidir. Para, araçlar, bitkiler ve hayvanlar gerçek nesnelere verilecek örneklerden bazılarıdır.

Gerçek Nesneler Örnekler Kesitler Sergiler Gerçek nesneler oldukları gibi kullanılabilir veya öğretimin etkinliğini artırabilmek için değiştirilebilir. Örnekler Kesitler Sergiler

İç yapısını incelemek amacıyla kullanılan canlı veya cansız kesitleri Gerçek Nesneler Kesitler İç yapısını incelemek amacıyla kullanılan canlı veya cansız kesitleri

Gerçek Nesneler Örnekler Bitkilerin, hayvanların veya canlıların uygun kontroller için saklanmış parçaları

Gerçek Nesneler Sergiler Bir noktayı anlatmak için dokümanı ile birlikte gelen, tarihsel veya bilimsel eserlerin koleksiyonları

Modeller Modeller gerçek nesnelerin benzeri maketlerdir. Gerçek nesneleri kullanamayacağımız durumlarda kullanılır. 3 boyutlu kavramları, boyut, şekil veya renkle belirtilen işlevleri anlatmak için uygulamalarda ve laboratuar ortamında kullanılır.

Modeller AVANTAJLAR Karmaşık yapıları basit ve açık hale getirme Farklı boyutlardaki cisimlerin algılanması (duyu sınırlarını aşan) Zaman ve uzaklık yönünden ulaşılamayan cisimlerin algılanması Soyut kavramların anlatımı

Modeller DEZAVANTAJLAR Yanlış büyüklük, renk ve yapı konusunda oluşabilecek sorunlar Maddi kaynak ve bakım gerektirmesi El yapımı modellerin dayanaklılık sorunu

Yrd. Doç. Dr. Yasemin Gülbahar

Görsel materyaller Özellikle 3. boyutun ve uygulamanın önemli olmadığı zamanlarda görsel materyaller: Karşılaştırma Vurgulama Kavram açıklama gibi amaçlarla kullanılırlar

Grafik Materyalleri . Grafikler; sayısal verileri görselleştirerek veriler arasındaki ilişkilerin kavranması kolaylaştırmak için kullanılır

Grafik Materyalleri Açık ve anlaşılır bilgilerin grafikleştirilmesi için bir neden yoktur

Grafik Materyalleri Pasta (dilim) ve halka grafikleri oranı Sütun ve çubuk grafikler ise karşılaştırmaları gösterirler. Çizgi ve alan grafikleri eğilimler ve dalgalanmaları

Grafik Materyalleri Sütun ve çubuk grafikleri en çok kullanılan grafik türleridir, Genellikle aynı amaç için kullanılmakla birlikte: Sütun grafikleri bir zaman süresi boyunca bir öğe ile ilgili değişiklikleri göstermek için Çubuk grafikleri, öğeler arasındaki karşılaştırmaları göstermek için kullanılır.

Grafik Materyalleri Resimli grafikler Özellikle küçük yaş grupları için tercih edilmektedir

Şemalar Şemalar, kronoloji, sayısal veriler ve hiyerarşi gibi soyut bilgileri grafik formunda özetlemek için kullanılır. şema tek bir kavram ve anlaşılmasını sağlayacak miktarda görsel ve sözel bilgi içermelidir. Bir şemada görsel öğeler ağırlıkta olmalı, sözel materyaller görseli tamamlamalıdır.

Şema türleri Örgüt (teşkilat) şemaları, bir şirket, kuruluş, dernek ya da işletmenin organizasyon yapısını gösterir. Örgüt şemaları genelde personel ya da bölümler arasındaki ilişkileri temsil eder.

Şema türleri Akış şemaları, bir sürecin akışını ya da işlemlerin yapılış sırasını gösterir. Akış diyagramları genelde yatay olarak çizilir ve farklı işlem ya da öğelerin bir bütün içinde nasıl birleştiğini gösterir.

Örümcek Harita Temel bir fikir veya kavramı anlatmak için kullanılır. Olgu Süreç Kavram Düşünce Merkezdeki düşünce nedir? Özellikleri nelerdir? Fonksiyonları nedir? gibi sorulara yanıt aranır.

Olaylar Zinciri Dizileri Bir olayın evrelerini, lineer bir işlemin adımlarını, bir dizi olayı veya bir süreçte yaşananları anlatmak için kullanılır. Kavram, işlem veya olay nedir? Aşamalar veya adımlar nelerdir? Biri diğerine nasıl yol açmaktadır? Sonuç nedir? gibi sorulara yanıt aranır.

Olaylar Zinciri Dizileri

Sınıflandırma Haritası Kavram veya olaylar arasındaki ilişkileri, hiyerarşileri veya dallanan işlemleri anlatmak için kullanılır. Ana tema nedir? Alt temalar nedir? Birbiri ile nasıl ilişkilendirilebilir? Kaç düzey vardır? gibi sorulara yanıt aranır.

Örnek Türk Parası Metal Para Kağıt Para 1TL 50 KR 25 10 5KR 20 TL 5TL 100

Etkileşim Göstergesi Kişiler veya gruplar arasındaki etkileşimi göstermek için kullanılır. Kişiler veya gruplar kimdir? Amaçları nelerdir? Anlaşma/Çatışma yaşanmış mıdır? Sonuçlar nelerdir? gibi sorulara yanıt aranır.

Etkileşim Göstergesi

Balık Kılçığı Haritası Karmaşık bir olayın nedenlerini veya sonuçlarını ortaya koymak için kullanılır. X’e neden olan faktörler nedir? Nasıl ilişkilendirilebilir? sorularına yanıt aranarak, neden-sonuç ilişkileri kurulur.

Balık Kılçığı Haritası

Döngü Göstergesi Bir dizi olayın tekrar tekrar bir dizi sonuca nasıl neden olduğunu anlatmak için kullanılır. Döngüdeki kritik olaylar nelerdir? Nasıl ilişkilendirilir? Nasıl tekrara neden olur? gibi sorulara yanıt aranır.

Karşılaştırma Matrisi Birden fazla insan, olay, fikir vb. arasındaki benzerlik veya farklılıkları anlatmak için kullanılır. Neler karşılaştırılacak? Benzer/Farklı yönleri nedir? gibi sorulara yanıt aranır. İsim 1 İsim 2 İsim 3 Özellik 1 Özellik 2 Özellik 3

Örnek

Örnek

Diğer Öğretim Araçları

Tasarım Öğeleri Çizgi Şekil Alan Boyut Doku Renk

Çizgi Çizgi dikkati bir yol boyunca sürükleyen veya bir noktaya çeken tek boyutlu bir yapıdır. İşlem, yön ve hareket gösterir, Şekilleri ayırma ve birleştirme işlerini yapar, Üzerine kurgu yapılabilecek temel yapı taşlarıdır.

Çizgi Yatay çizgiler  durgunluk hissi verir. Dikey çizgiler  güç gösterir, yukarı bakma hissi verir. Köşegen çizgiler  kuvvetli biçimde hareket ve dinamizm hissi verir.

Örnek: Yatay Çizgi B 1 2 3 A

Öğretim Tasarımı Teorisi Örnek: Dikey Çizgi Öğretim Tasarımı Teorisi Sistemler Teorisi Öğretim Teorisi Öğrenme Teorisi İletişim Teorisi

Örnek: Köşegen Çizgi Öğretim Sistemleri Tasarımı Süreci... Tasarım Analiz Geliştirme Uygulama Değerlendirme

Şekil Kendine bağlanan bir çizgi, bir şekil oluşturur. Şekiller iki boyutludur ve bir nesnenin dış çizgilerini gösterebilir. Şekiller anlamlı bir bütün oluşturmak için bir araya gelebilir. Bazı şekiller sadece silueti ile kendini oluşturur (ör: elma, kalp). Diğerleri ise geometrik olarak gruplandırılabilir.

Örnek: Şekil

Alan Alan, boş veya dolu olarak ikiye ayrılır. (Negatif ya da pozitif alan kullanımı şeklinde de adlandırılabilir) Bir tasarımda boş alanların dağılımı, görsel öğelerin yerleştirilmesi kadar önemlidir.

Örnek: Alan

Boyut Boyut hakkındaki yargımız, çevreleyen cisimler hakkındaki bilgimize bağlıdır. Boyut algısı, algılanan uzaklıkla ve algılanan uzaklıktaki boyutla ilişkilidir. Renk ve gri derecesi boyut algısını etkiler. Görselin boyutuna, istendik mesajı nasıl iletebileceğine dayalı olarak karar verilmelidir.

Örnek: Boyut

Doku Pekçok görünüm, çizgi ve şekiller dahil iki boyutludur. Desen kullanılarak üçüncü bir boyut eklenebilir. Desen üç boyutlu cisim ve materyallerin bir özelliğidir. Dokunma hissini uyararak konuyla ilgili daha yalın bir fikir verir. Desen önemli fikri vermek, ayırmak veya bütünleştirmek amaçlı kullanılabilir.

Örnek: Doku OKUL OKUL

Örnek: Doku /Kaldırım çizimleri

Örnek: Doku / Kaldırım çizimleri

Renk Uygun renk seçimleri; görsel tasarımları geliştirir ve ayrı bir hava/önem kazandırır, dikkat uyarır ve görsel etki yapar. gerçek renkler seçildiğinde görüntünün gerçekliği artar eşitlik ve farklılıklar renklerle vurgulanabilir Önemli noktalar veya ayrıntı bilgileri renklerle vurgulanabilir istenilen duygusal etki renklerle ortaya çıkarılabilir

Renk Çemberi Kırmızı, Sarı ve Mavi ana Renklerdir. Soğuk Renkler Turuncu, Mor ve Yeşil ara renklerdir. Soğuk Renkler Sıcak Renkler

Renk Mesaj

Renk Kırmızı hatırlanır Mavi dikkati az çeker Sarı ilk bakılandır Sarı Zemin üzerine siyah en iyi renk kombinasyonudur

Renklerin kullanımında yaş grupları da dikkate alınmalıdır: Çok parlak renkler küçük yaş grupları Pastel tonlar büyük yaş grupları, Kontrastlık parlak renkler için uygundur

Örnek: Renk

Tasarım İlkeleri Bütünlük Denge Vurgu Hizalama Yakınlık

Bütünlük Bütünlük bir görünümü oluşturan bileşenlerin birbiriyle ilişkisidir. Sadece yazılı içeriği değil görsel sunumu da ilgilendirir. Bütünlük konular, renkler, şekiller ve çizgiler ilişkilendirilerek ve tekrar edilerek sağlanabilir. Sıkça yapılan hatalardan biri, bir alana çok fazla şey sığdırmaktır. Anlatmak istediğinizi anlatmaya yaramayan bilgiler sunulmamalıdır.

Bütünlük 3x3 kuralı eski ve basit bir tasarım kuralıdır. Ekran, soldan sağa ve yukarıdan aşağıya 3 parçaya bölünerek 3x3 bir matris elde edilir. Anahtar öğeler veya nesneler bu 3 çizginin yakınında bulunmalıdır. 3x3 kuralı öğrencilerin dikkatlerini bu çizgilerin kesişme noktalarında toplayacağını belirtir.

Bütünlük(3x3)

Örnek: Bütünlük

Denge Bir sunum ekranındaki bileşenler dikey ve yatay eksen dikkate alınarak eşit ağırlıkta dağıtılırsa, izleyicide denge ve eşitlik hissi uyandırır. Tasarım her iki alanda da tekrarlandığında, denge simetrik veya formal olacaktır. Ancak; birçok durumda gözün bilgiyi anında yakalayabilmesi için asimetrik veya informal tasarımlar yapılabilir.

Örnek: Denge

Örnek: Denge

Örnek: Denge

Örnek: Denge ÖĞRENME ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN BAZI FAKTÖRLER DIŞ ETKENLER ÖĞRETİM MATERYALLERİ EĞİTİM ORTAMI ARAÇ GEREÇLER

Vurgu Görsel içerisindeki önemli öğelerin dikkat ve ilgi merkezi haline getirilmesidir.

Vurgu Ok ve Benzeri yön gösteren araçlar kullanmak Önemli öğe için diğerlerinden daha parlak bir renk kullanmak Temel öğeyi diğerlerinden daha büyük yapmak Vurgulamak istediğiniz maddeye dikkatleri çekmek için zemin ve şekil arasında kontrast oluşturmak. Diğer şekillerden farklı bir şekil kullanmak Vurgulanacak öğeyi diğer öğelerin çakıştığı bir yere yerleştirmek

Örnek: Vurgu

Örnek: Vurgu

Hizalama Hizalama, görsel materyallerin daha kolay algılanmasında, öğeler arasında kurulan ilişkilerin daha rahat anlaşılmasında önemli rol oynar. Materyal içinde düzenli bir şekilde yerleştirilmiş öğeler öğrenmede de kolaylık sağlar.

Örnek: Hizalama

Yakınlık Görsel oluşumlarda birbirine yakın öğeler ilişkili, uzak öğeler ise ilişkisiz olarak algılanır. Bu nedenle öğeler yakınlık bakımından birbirinden açıkça ayırt edilmeli, izleyiciler yanıltılmamalıdır.

Örnek: Yakınlık Birbirine yakın olan şekiller grup olarak algılanırlar

Örnek: Yakınlık

Posterler Resim, çizgi, renk ve kelimelerin görsel bileşimidir Etkililiği renklendirme ve dinamikliğe bağlıdır Dikkati çekmeli ve mesajı hızlı bir biçimde iletebilmelidir Yeni bir konu, bir olay ve duyurular için kullanılabilir ve güdülenmeyi sağlar

Posterler

Posterler

Posterler

Görsellerin Etkili kullanımı Mümkün olduğunca basit olmalıdırlar Karmaşık görseller basit parçalara ayrılmalıdır Metin miktarı mümkün olduğunca sınırlandırılmalıdır Metinler için sadece koyu ve düz yazı tipleri kullanılmalıdır Bilinmeyen nesnelerin boyutunu göstermek için ölçek ya da bilinen nesneler kullanın Orantısızlıktan kaçınarak informal bir denge sağlanmaya çalışılmalıdır Kullanılan görsel hakkında öğrencilere soru sorulmalıdır Görseller yeterince büyük olmalıdır 3 metrelik uzaklık için harf büyüklüğü 1.3 cm olmalıdır

Hareketli Resimler: TV ve Video Avantajlar Hareket Süreç Güvenli Gözlem Beceri Öğrenme Dramatizasyon Duyuşsal Öğrenme Problem Çözme Ortak Tecrübe Oluşturma

Hareketli Resimler: TV ve Video Sınırlılıklar Sabit Adım Hareketsiz görseller

Hareketli Resimler: TV ve Video Kullanım Ön inceleme Çevreyi düzenleme Öğrencilerin hazırlanması Sunu

Yansıtıcısız Sunu ve Gösterim Araçları Döner Lavhalar Yazı Tahtaları

Ders sırasında yazı yada çizimler için zaman harcamayın Yazı Tahtalarının Etkili Kullanımı Ders sırasında yazı yada çizimler için zaman harcamayın Tahtaya yazacaklarınızı önceden organize edin Tahtaya önceden yazılmış olanları kapatın Konuşurken sınıfa dönün Sadece tahtaya bağlı kalmaktan kaçının

İki yada üçten fazla renk kullanmaktan kaçının Yazı Tahtalarının Etkili Kullanımı İki yada üçten fazla renk kullanmaktan kaçının Yazdıklarınızın önünü kapatmayın Işık yansımalarını kontrol edin Önceden hazırlanmış şekillerden yararlanın

Döner Levhalar Herkesin görebileceği bir açıda yerleştirilmelidir, Görseller önceden hazırlanmalı yada önceden yerleri iz olarak belirlenmelidir Saydam yazı yazma satırları oluşturulmalıdır Basit grafikler oluşturulmalıdır Başlıklar 8-10 cm harflar 4 cm olmalıdır Materyal sıralarına dikkat edilmelidir Boş sayfalar bulundurulmalıdır Son sayfaya özet eklenmelidir

Yazılı Materyaller Bir yazılı materyalin öğretimsel etkililiği üç temel değişkene bağlıdır: Materyalin okunabilirlik düzeyi Materyalin içeriği Materyalin tasarımı

Yazılı Materyaller Bir yazılı materyalin tasarımında: Tutarlılık Sayfa Düzeni Görsel Materyaller Yazı Stili Yazı Türü ve Boyutu Vurgulama Önemli faktörlerdir