KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ KÜRESEL REKABET VE RİSKLERİN YÖNETİMİ Prof. Dr. Emre ALKİN 3 Nisan 2007 Bursa

Küreselleşme Amacı:Dünyada karşılaştırmalı üstünlüklere dayalı olarak toplam refahın maksimize edilmesi Hedefi:Uluslararası alanda: mal, hizmet, sermaye, insan kaynağı, akışı önündeki tüm engellerin kaldırılması, dolaşımının serbestleştirilmesi

Küreselleşme Sürecinin Etkileri Dünya ticareti, turizm hareketleri ve para akışı hızla artmıştır Birleşik kaplara geçişte dengeler hassaslaşmıştır Fiyatların homojenleşmesi söz konusudur Tedarik Zinciri Yönetimi önem kazanmıştır İstihdam sorunları yaşanmaktadır Dev şirketler oluşmuştur Sektörel yapılar değişmektedir Bölgesel işbirlikleri artmıştır

Teknolojide çok önemli hamleler yapıldı. Küresel yapılanmada ve refah düzeyinde teknoloji belirleyici faktör. Bilgi tabanlı iş ve faaliyetler ekonomik büyümede daha etkin Yaratıcılık ön plana çıktı. Yeni ürün ve özel ürün ile hem kar marjin yükseltmek, hem de pazarı yönlendirmek mümkün oluyor. Dünya Ekonomilerinde Gelişme ve Temel Eğilimler

Dünya Ekonomilerindeki Gelişme ve Temel Eğilimler (devam) Küreselleşme ve Teknoloji, Dağıtım Biçimini de Değiştirmekte Üreticiden-tüketiciye ulaşan kanal kısalıyor, Ürün portföyü çok geniş dev dağıtıcılar oluşuyor, Tam Zamanında Üretim (JIT) sistemi yaygınlaşıyor Lojistik faaliyetlerin önemi artıyor, lojistik şirketlerinin hizmet karışımı genişliyor

SON 5 YILIN EN DRAMATİK GELİŞMELERİ : İSTİKRARSIZ KURLAR İSTİKRARSIZ KURLAR PETROL FİYATLARI PETROL FİYATLARI

Dolar-YTL’nin Gelişimi

EUR/USD Paritesinin Gelişimi

BU FİLMİ DAHA ÖNCE GÖRMÜŞTÜK AMA: DOLAR KURU KARŞILAŞTIRMASI

Petrol Fiyatları ($)

ELEKTRİK FİYATLARI: TÜRKİYE VE RAKİP ÜLKELER Kaynak: OECD, 2005

SON 5 YILIN EN ÖNEMLİ GELİŞMELERİNDEN BİRİ: TÜRK ŞİRKETLERİNİN KÜRESELLEŞMESİ

Yaratıcılık Teknoloji kullanımı Teknolojik atılım Know-how Küçük girişimciler Yaratıcılık Teknoloji kullanımı Teknolojik atılım Know-how Küçük girişimciler Rekabet edebilir olmak GEÇ KEŞFETTİĞİMİZ BİR GERÇEK………

İHRACATÇI FİRMALARIN SAYISI % 80 ARTTI  Türkiye’nin küreselleşme süreci hızlandıkça, ihracatı da artıyor. (İstikrarsız İç Pazar yılları arasında firmaları ihracat yapmaya zorladı.)  1996’da Türkiye’de yalnızca 23,581 ihracat firması vardı. On yıl içerisinde bu rakam neredeyse ikiye katlandı. 2006’da Türkiye’deki ihracatçı firma sayısı 42437’ye çıktı. Bu on yılda % 80’lik bir artış demek.  Bu istatistik, bize lokal firmaların ihracata artan ilgilerini göstermektedir. Artık birçok firma yurt dışında ofisler ve dükkanlar açıyor.

İhracatçı Firmalar Küreselleşmeye doğru mu gidiyoruz??…….

KAR ORANLARI DEĞİŞİYOR  TİM’in İlk Bin İhracatçı Araştırması gösteriyor ki, büyük ihracatçıların karları düşüyor.  Araştırmaya göre İlk 500 firmanın toplam karlılık oranı 2004’te %7,78’dir. Bu oran 2005’te %6,27’ye düşmüştür.  Büyük firmaların karlarının düşmesi, bir mesaj olarak algılanmalıdır. “Bir çıkış yolu bulmak zorundayız” mesajı.  Ancak küçük firmalarda iş değişmektedir. İkinci 500 firmanın 2004’te %6 olan karlılığı, 2005 yılında %6,58’e yükselmiştir.

Kabuk değiştiren rekabet: kabuk değiştiren ihracat… (Bin $) SektörİhracatPayİhracatPay 1Otomotiv2,515, ,482, Hazırgiyim ve Konfeksiyon7,449, ,987, Kimyevi Ürünler1,904, ,785, Demir-Çeik2,029, ,673, Elektrik-Elektronik2,283, ,067, Tekstil2,590, ,576, Makine738, ,127, Demir ve Demirdışı Metal936, ,065, Hububat Bakliyat1,141, ,585, Madencilik567, ,080, Toplam27,180, ,761,134100

NE YAPARSAK YAPALIM KARLILIK ORANLARI DÜŞÜYOR AMA… (%) SEKTÖRLER iLK 500İKİNCİ TARIM SANAYİ MADEN TOPLAM Kaynak: TİM İlk 1000 İhracatçı Çalışması, SÜRPRİZ: KOBİ’LER İYİ GİDİYOR!!

……ŞARTLARZORLAYINCA….

DIŞ TİCARETİN SEYRİ (Milyar $) İTHALATIN İVMESİ İHRACATTAN DAHA FAZLA….

İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI (Milyon $)

DIŞ TİCARET AÇIĞININ DIŞ TİCARET HACMİNE ORANI, %

DIŞ TİCARET DENGESİ (Milyon $)

Türkiye’nin Bölgesel İhracatı (milyon $) Ülke GrubuİhracatPayİhracatPayİhracatPay AB (25)12, %15, %43, % Afrika1,1595.0%1,3734.9%4,5575.4% Amerika1,8988.2%3, %6,2287.3% Asya4, %3, %15, % Diğer3, %3, %15, % Toplam23,22427,77585,142

ÜLKELER İTİBARİYLE İHRACAT 2006 (Milyon $) Kaynak: TİM

TÜRKİYE’NİN KÜRESEL REKABETTE DURUMU NE????

TÜRKİYE’NİN YOĞUNLUKLA REKABET ETTİĞİ ÜLKELER İLE KARŞILAŞTIRILMASI Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu Rekabet Endeksi İrlanda2630 İspanya2923 Slovenya3233 Tunus4042 Slovakya4143 Ürdün4535 Çin4946 Hindistan5055 Polonya5160 Mısır5362 Meksika5548 Bulgaristan5859 Brezilya6557 TURKİYE66 Arjantin7274

EN FAZLA İHRACAT YAPAN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatPay 1Almanya A.B.D Çin Japonya Fransa Hollanda İtalya İngiltere Kanada Belçika Türkiye Dünya

EN FAZLA İTHALAT YAPAN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatPay 1A.B.D Almanya Çin Fransa İngiltere Japonya İtalya Hollanda Belçika Kanada Türkiye Dünya

EN FAZLA DIŞ TİCARET FAZLASI VEREN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatİthalatFazla 1Almanya Japonya Rusya Suudi Arabistan İrlanda Hollanda Kanada B.A.E Norveç Çin

EN FAZLA DIŞ TİCARET AÇIĞI VEREN ÜLKELER 2004 (milyar $) ÜlkeİhracatİthalatAçık 1A.B.D İngiltere İspanya Türkiye Avustralya Hindistan Portekiz Meksika Fransa Polanya

EN FAZLA CARİ AÇIK VEREN ÜLKELER 2005 (milyar $) 1A.B.D İspanya İngiltere Avustralya Fransa İtalya Türkiye Yunanistan Portekiz Hindistan-11.9

EN FAZLA CARİ FAZLA VEREN ÜLKELER 2005 (milyar $) 1Japonya Çin Almanya Suudi Arabistan90.8 5Rusya83.6 6İsviçre50.7 7Norveç49.7 8Hollanda40.0 9Singapur Kuveyt32.3

SWOT ANALİZİ???!!!!

GÜÇLÜ YÖNLER  Zengin AB pazarına yakınlık ve ileri düzeyde ticari ilişkiler  Dinamik ve hızlı uyum sağlayabilen insan gücü  Esnek ve yeni teknolojilere açık sanayi yapısı  Firmaların ihracat ve yeni pazarlara giriş konusunda tecrübe kazanmış olması  Sanayi üretim yapısının çeşitliliği  Doymamış talebe sahip geniş iç pazar ZAYIF YÖNLER  Girdi maliyetlerinin yüksekliği (özellikle finansman, enerji ve istihdam)  Pazarlama ve yurtdışı tanıtım eksikliği  Altyapı eksikliği (ulaştırma, yatırım, finans vs.)  Sanayiye yeterince doğrudan yabancı sermayeli yatırımın gelmeyişi (Sebep: karsızlık)  Sektörlerin desteklenmesine yönelik yeterli kaynak sağlanamaması FIRSATLAR  DTÖ kapsamında dünya ticaretinde serbestleşmenin artması  Teknoloji yoğun sektörlerde yapılan yatırımlarda artan kapasite  Merkez Ülke Avantajı; Batı ile Doğu arasında mal ve enerji ticareti için köprü oluşturma imkanları  Türk mallarının “kaliteli” imajının dünya piyasalarında yerleşmeye başlaması TEHDİTLER  Uluslararası rekabetin artması  Bölgesel entegrasyonların gelişmesi  Bölgesel siyasi krizler  Dünya ekonomilerindeki krizler  Tarife dışı engeller

Türk Sanayinde Bazı Sorunlu Uygulamalar Plansız Çalışma Alışkanlığı Kopyacılık Yanlış Büyüme Modelleri Yetersiz Yönetim Analiz eksikliği

FİNANSAL CEPHEDE NELER OLUYOR????

“…ÖZEL TASARRUFLAR BÜYÜMENİN KAYNAĞIDIR…” 38

Finansal Araç Tercihleri 2006 Kaynak: TCMB, BDDK, Takasbank, SPK

ÖZEL TASARRUF ve EKONOMİK BÜYÜME,

ÖZEL TASARRUF VE MİLLİ GELİR KARŞILAŞTIRMASI

ÖZEL TASARRUF ve M2Y (Cari Fiyatlarla, %) TASARRUFLAR AZALIRKEN MEVDUAT ARTIYOR AMA……

M2Y ve EKONOMİK BÜYÜME (%) TASARRUFLAR AZALIRKEN BİRİKİMİN HIZI DÜŞER…

“…ACABA PARALAR YATIRIM FONLARINA MI GİTTİ????” 44

A ve B TİPİ YATIRIM FONLARININ DEĞİŞİMİ (Cari Fiyatlarla, %)

YATIRIM FONLARI ve EKONOMİK BÜYÜME (%)

A VE B TİPİ YATIRIM FONLARININ TOPLAM YATIRIM FONLARI İÇERİSİNDEKİ PAYI (%)

“…KUVVETLİ BANKACILIK KUVVETLİ EKONOMİ DEMEKTİR…” 48

MEVDUAT VE EKONOMİK BÜYÜME (% Değişim)

MEVDUATIN GSMH’YE ORANI (%) YERİMİZDESAYIYORUZ..

“….BANKALARIN KREDİ VERME EĞİLİMİ DE DEĞİŞTİ….”

Kaynak: TCMB, Sektör Kredileri TOPLAM KREDİLER İÇERİSİNDE İMALAT SANAYİ KREDİLERİNİN PAYI BANKALAR İÇİN ÜRETİM RİSKLİ DE…

Kaynak: TCMB, Sektör Kredileri TOPLAM KREDİLER İÇERİSİNDE BİREYSEL KREDİLERİN PAYI ……VATANDAŞ DAHA MI GÜVENİLİR????

“…BÜTÜN YÜKÜ BANKALARIN SIRTINA YÜKLEMEYELİM…” 54

Halka Arzlar (Milyon Dolar) , , , , , , , , , , ,809, , , , ,743, ,018 TOPLAM8,304,166 HALKA ARZLAR “…şirketlere kaynak Aktarmanın en önemli metodu…”

İşlem Hacmi (Milyon Dolar) , , , , , , , , , ,959 FACTORING “…çok sıkışınca imdada koşar…”

İşlem Hacmi (Milyon Dolar) Eyl3.689 LEASING “….taksit taksit senin olsun…”

“..PEKİ BAŞKA ALTERNATİF YOK MU????” 58

Türkiye’de bankacılık sektörü reel sektöre kaynak aktarma noktasında son derece yetersiz kalmaktadır. Kaynaklar, reel sektörün finansmanından çok bireysel kredilere ve hizmet sektörüne ayrılmaktadır.Türkiye’de bankacılık sektörü reel sektöre kaynak aktarma noktasında son derece yetersiz kalmaktadır. Kaynaklar, reel sektörün finansmanından çok bireysel kredilere ve hizmet sektörüne ayrılmaktadır. Son dönemde Türkiye’nin makro ekonomik gelişmeler konusunda önemli yol kat etmesi ile birlikte, yabancı fonlar risk sermayesi ve özel plasman yoluyla Türk şirketlerine kaynak ayırmaya başlamışlardır.Son dönemde Türkiye’nin makro ekonomik gelişmeler konusunda önemli yol kat etmesi ile birlikte, yabancı fonlar risk sermayesi ve özel plasman yoluyla Türk şirketlerine kaynak ayırmaya başlamışlardır. Dolayısıyla Türk şirketleri alternatif kaynak olarak risk ve girişim sermayesi ile özel plasman imkanları gündeme almalıdırlar.Dolayısıyla Türk şirketleri alternatif kaynak olarak risk ve girişim sermayesi ile özel plasman imkanları gündeme almalıdırlar. Reel Sektöre Alternatif Kaynak: Risk Sermayesi ve Özel Plasman

ÖZEL PLASMAN (PRIVATE EQUITY) 60

Son Dönemdeki Özel Plasman İşlemleri YılSektörŞirketAlıcıPay % Fiyat (US$) 2006Alkollü İçecekMey IckıTexas Pacific Group Dijital PlatformDigiturkProvidence Capital Sinema TEPE Cinemax IS Girişim Sermayesi Oto KiralamaDo-CARK.C.S.C Oto KiralamaIntercityTurkven Ev EşyasıStep HalicilikIS Girişim Sermayesi GıdaUnikom Soros Investment Capital EğlenceMars SinemaIS Girişim Sermayesi TeknolojiProbilIS Girişim Sermayesi TıpInnova Vakıf Girişim Sermayesi TeknolojiTeknoplasma Vakıf Girişim Sermayesi SporGalatasarayAIG AmbalajIşıklar AmbalajCommercial Capital EğlenceAFMAIG PerakendeBIMMerrill Lynch

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞLERİ, BİRLEŞMELER VE SATIN ALMALAR 62

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞLERİ (milyar $)

TÜRKİYE’DE KURULAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET SAYISI YeniToplam , , , , ,1086, ,1208, ,87911, Oca-Ağu2,20913,904 ULUSLAR ARASI SERMAYENİN İLGİSİ ARTIYOR…

Türkiye’de Gerçekleşen En Son Satın Almalar CITIBANK  AKBANK SAUDI OGER & TEL. ITALIA  TÜRK TELEKOM GE CAPITAL  GARANTI BANKASI BNP PARIBAS  TEB VODAFONE GROUP  TELSİM FORTIS  DIŞBANK DEXIA  DENİZBANK NAT. BANK OF GREECE  FİNANSBANK HSBC  DEMİRBANK BANK HAPOALIM  C BANK TEXAS PACIFIC GROUP  MEY İÇKİ 65

Türkiye’de Sınırötesi Birleşme ve Satın Almalar (milyon $) Kaynak: Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü’nün (UNCTAD) "2006 Dünya Yatırım Raporu SatışlarAlışlar Türkiye , ,806 Dünya296,988380,598716,302296,988380,598716,302 Pay% 0.09% 0.03% 1.87% 0.00% 0.03% 1.23

SONUÇ????

OLAYPERYODTEPKİ1 YIL SONRA PEARL HARBOUR BASKINI 7-29 ARALIK KORE SAVAŞI23 HAZ-17 TEM KÜBA KRİZİ23 AĞUS-26 OCAK VIETNAM SAVAŞI31 OCAK- 5 MART KUVEYT İŞGALİ2 AĞUS OCAK EYLÜL OLAYLARI EYLÜL S&P 500 Dalgalanmalarda asla pozisyon değiştirme……

BAZI MAKRO TAVSİYELER Statik kalıplar içinde olmayın, risk profili geceden sabaha bile değişebilir. Model kurun ama esiri olmayın: Modeller şokları önceden haber veremez. Her dalgalanma bir “risktir” ve her zaman ihtimal dahilinde olmalıdır

BAZI MAKRO TAVSİYELER-2 Geçmiş günlerin dataları ile programlanmış modeller gelecekte ne olabileceğini yansıtmayabilir, istatistik tuzağına düşmeyin. Risk parametrelerinin bazıları kriz ortamında anlamlı olamazlar, daha elastik ve dinamik olun.

UNUTULMAMASI GEREKENLER: Modeller yöneticiler içindir, yöneticiler modellerin içinde olmamalı Riski Yönetmek ve “Riske sokmamak” karıştırılmamalı Risk Takibi ve Hesaplaması mümkün olduğu kadar pratik hayatla bağlantılı olmalı. Risk yönetimi bir teknik veya bilimden çok sanat olarak değerlendirilmelidir. İçinde insan davranışları olan hiçbir şey pozitif bilimle çözülemez.

REKABETİN GELİŞTİRİLMESİNDE ÖNE ÇIKAN FAKTÖRLER  ÜRETKENLİK  YENİLİK  ARAŞTIRMA – GELİŞTİRME (AR-GE)  YÖNETİŞİM  YATIRIM

TÜRKİYE İMALAT SANAYİ İÇİN REKABET STRATEJİSİ Düşük fiyata milyonlarca ürün (Çin gibi) X Rasyonel fiyata kaliteli ürün

GİRİŞİMCİNİN ÇIKMAZI Teknoloji Para Para teknoloji ile gelir… Teknoloji için para gerekir…

BANKALAR YENİ KRİTERLERLE REEL SEKTÖRE ESKİSİ KADAR İLGİ GÖSTEREMEYECEK ARACI KURUMLAR AŞIRI SERMAYELENDİRİLMİŞ VE YABANCI ORTAKLIKLARA HAZIR DEĞİL SEKTÖRÜN TECRÜBELİ İSİMLERİ ÖZEL PLASMANLAR İÇİN DAHA CESUR HAMLELER YAPMALI REEL SEKTÖR ULUSLAR ARASI STANDARTLARDA ŞEFFAFLIĞI SAĞLAYAMADIĞI İÇİN YABANCI SERMAYEYE ULAŞAMIYOR BANKA HARİCİ FİNANS KURUMLARINA YENİ DÖNEMDE DAHA FAZLA İLGİ OLACAK (Basel II ETKİSİ)

ARTIK PARA KAZANMAK ve DALGALANMALARDA AYAKTA KALMAKİÇİN… 1.MARİFET 2.HIZ 3.FİNANSAL OPERASYON GEREKİYOR… KAR MARJLARI VE PİYASA ŞARTLARI “HIZLI BALIK” OLMAYI GEREKTİRİYOR

ŞİRKETİNİZE YATIRIMCI BULMAK İÇİN… 1.İYİ BİR FİKİR (MARİFET, İNNOVASYON, FİNANSAL MANEVRA KABİLİYETİ, VS) 2.ŞEFFAF MALİ TABLOLAR 3.İŞİNE SAHİP ÇIKAN PATRON GEREKİYOR.....

UNUTMAYALIM: “İYİ İŞİN PARA ARAMA DEVRİ” BİTTİ “ARTIK PARA İYİ İŞİ ARIYOR…” MARİFETLİ VE HIZLI OLAN KAYNAĞI BULUYOR VE DALGALANMALARDA AYAKTA KALIYOR…..

TEŞEKKÜRLER