TÜRKİYE - AB İLİŞKİLERİ

"Türkiye’ye evet: Bunu tereddütsüz söylüyorum çünkü, Avrupa’nın geleceğinin Türkiye’den geçtiğine her geçen gün daha fazla inanıyorum. Avrupa Birliği Türkiye’yi içine almalı. Avrupalılar olarak, bu ülkeyi kıtamıza katarak elde edeceğimiz çıkar en az Türklerinki kadar. Müslüman, güçlü ve ekonomik kalkınma içinde olan bu ülkenin katılımı sadece onun isteklerine hizmet etmeyecek. Türkiye’nin üyeliği Avrupa için bir hayat sigortası. Türk sorunu, daha erken ve düzgün biçimde yapamadığımızı yapmak, Avrupa için kimliğiyle ilgili soruları sormak, genişlemeye karar verdiğine göre halkların yakınlaşmasına katkıda bulunacak dünyadaki gerçek misyonunu nihayet sorabilmemiz için harika bir fırsattır: Ve tam da Müslüman olduğu için Türkiye’nin Avrupa’ya katılması gerektiğini düşünüyorum. " Michel Rocard, Fransa Eski Başbakanı (1988-1991), “Türkiye’ye Evet” isimli Kitabın Yazarı

AB-Türkiye İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi 31 Temmuz 1959 ortaklık başvurusu 11 Eylül 1959 AET Bakanlar Konseyi Yunanistan ve Türkiye’nin ortaklık başvurularını kabul etti 17 Mart 1960 Türkiye, AET ülkelerinin Ankara Büyükelçilerine “Yunanistan ile müzakerelere başlanırken Türkiye’nin geri bırakılamayacağını” belirten bir memorandum verdi 21 Nisan 1960 AET Komisyonu, Türkiye’nin Yunanistan gibi ağır yükümlülükler altına giremeyeceğini belirtmiştir. 27 Mayıs 1960 ordu yönetime el koydu, Türkiye-AET ilişkileri donduruldu.

14 Ekim 1960 Türkiye en kısa sürede bir anlaşma imzalanması için “tüm yükümlülükleri almaya hazır olduğunu” açıklamış, 27 Mayıs sonrası kurulan yeni Hükümet, AET’den Yunanistan ile yapılan anlaşmanın aynısının Türkiye ile yapılmasını talep etmiştir. 20-21 Mart 1961 AET Bakanlar Konseyi, Komisyon’un önerisini dikkate alarak Türkiye’ye iki seçenekli bir teklifte bulunmuştur. Bu seçeneklerden birincisi 5 yıllık bir “Ticaret Anlaşması” yapılması ve Türk ekonomisinin istenen seviyeye ulaşması halinde Gümrük Birliği anlaşmasının imzalanmasını içerirken, ikincisi Yardım Anlaşması yapılmasını öngörmüştür.

21 Ağustos 1961 Türkiye AET ülkeleri başkentlerine gönderdiği bir memorandum ile AET’nin Yunanistan ile anlaşmasına rağmen Türkiye ile görüşmelerin başlamamış olmasını protesto etmiş, Gümrük Birliği’nden başka bir modeli kabul etmeyeceğini bildirmiştir. AET Konseyi Türkiye’deki demokratikleşme sürecini desteklemek hedefiyle, Gümrük Birliği’ne giden bir anlaşma için Türkiye ile resmi görüşmelerin açılmasını kararlaştırmıştır 12 Eylül 1963 Ankara Antlaşması

Madde- 28   Anlaşma'nın işleyişi, Topluluğu kuran Antlaşmadan kaynaklanan yükümlülüklerin tümünün Türkiye tarafından üstlenebileceğini gösterdiğinde, Akit Taraflar, Türkiye'nin Topluluğa katılması olanağını incelerler.

AB YOLUNDA TÜRK SİYASİ LİDERLERİ TARİH GİRİŞİM KİŞİ PARTi 31.07.1959 Ortaklık Başvurusu A. Menderes DP 01.03 1961 Ortaklık müzakerelerine devam isteği C. Gürsel MBK 12.09.1963 Ankara Anlaşması imzalanması İ. İnönü CHP 23.11.1970 Katma Protokol imzalanması S. Demirel AP 14.04.1987 Tam üyelik başvurusu T. Özal ANAP 06.03.1995 G. Birliğinin tamamlanması T. Çiller DYP 25.05.1999 Aday sayılma isteği B. Ecevit DSP 12.12.1999 Türkiye’nin aday kabul edilmesi B.Ecevit D.Bahçeli M.Yılmaz MHP 17.12.2004 Müzakerelere başlama kararı R.T.Erdoğan AKP ö 03.10.2005 Müzakerelere başlanması R.T.Erdoğan AKP

22 Temmuz 1970 Geçiş Dönemi’nin gereklerini içeren Katma Protokol kabul edildi. 13 Kasım 1970 tarihinde imzalanan ve 1 Ocak 1973 yürürlüğe giren Katma Protokolde geçiş döneminin hükümleri ve tarafların üstleneceği yükümlülükler belirlenmiştir Katma Protokol, AET üyesi ülkelerin Parlamentolarında onaylanana kadar, ticari hükümleri işletecek olan “Ara Anlaşma” Eylül 1971 yürürlüğe girdi. 1971’den itibaren AT, Türkiye çıkışlı sanayi mallarına uyguladığı tüm gümrük vergilerini sıfırladı. Türkiye ise, 12 ve 22 yıllık sürelerde Topluluk çıkışlı sanayi mallarında gümrük vergileri ve eş etkili vergileri kaldırmayı taahhüt etti. 1973 & 1976 gümrük indirimi ve konsolide liberasyon listesi uyumu

KATMA PROTOKOL MADDE - 33. Yirmi iki yıllık dönem içinde, Türkiye, tarım ürünlerinin Türkiye ile Topluluk arasında serbest dolaşımı için Türkiye'de uygulanması gerekli ortak tarım politikası tedbirlerini bu dönemin sonunda alabilmek amacıyla, kendi tarım politikasının uyumu yoluna gider. MADDE - 34. Yirmi iki yıllık dönemin sonunda Ortaklık Konseyi, Türkiye'nin 33. maddenin 1. fıkrasında belirtilen Ortak Tarım Politikası tedbirlerini aldığını tespit ettikten sonra, tarım ürünlerinin Türkiye ve Topluluk arasında serbest dolaşımının gerçekleşmesi için gerekli hükümleri tespit eder. .

MADDE - 60 1. Türk ekonomisinin bir faaliyet sektörünü veya dış mali istikrarını tehlikeye düşürecek ciddi bozukluklar ortaya çıkar veya Türkiye'nin bir bölgesinin ekonomik durumunun bozulması şeklinde güçlükler belirirse, Türkiye gerekli korunma tedbirlerini alabilir. Bu tedbirler ve bunların uygulama usulleri Ortaklık Konseyi'ne geciktirmeksizin bildirilir. 2.Topluluğun, bir veya birkaç üye devletin bir ekonomik faaliyet sektörünü; bir veya birkaç üye devletin dış mali istikrarını tehlikeye düşüren ciddi bozukluklar ortaya çıkar veya Topluluğun bir bölgesinin ekonomik durumunun bozulması şeklinde güçlükler belirirse; Topluluk, gerekli korunma tedbirlerini alabilir veya ilgili üye devlet veya devletleri bu tedbirleri almakla yetkili kılabilir.

25 Aralık 1976 Türkiye, tek yanlı bir kararla Katma Protokoldeki korunma maddesi olan madde 60’ı işletip tüm yükümlülüklerini dondurdu 1977 ve 1978 yıllarında gümrük indirimini yapamayacak. 12 Mayıs 1977 1979-1982 yılları arasında Türkiye’ye 310 milyon ECU tutarında kredi sağlayacak olan III. Mali Protokol imzalanmıştır. 4-11 Ekim 1978 Türkiye, Dördüncü Beş Yıllık Plan süresince kendine düşen sorumlulukları dondurdu. 21 Eylül 1979 anlaşma karşılıklı olarak ilişkiler 5 yıllık donduruluyor. 8 milyar Dolarlık yardım talebinde bulunmuştur 28 Aralık 1979 Ecevit hükümetinin yerine geçen Demirel hükümeti AET ile ilişkileri geliştirmek istediklerini açıklamış ve Katma Protokol çerçevesindeki sorumlulukları dondurma isteğini geri çekmiştir.

24 Ocak 1980 İstikrar Paketi 30 Haziran 1980 Dışişleri Bakanı H. Erkmen Brüksel’de basın toplantısında, Türkiye’nin sonbaharda tam üyelik için başvuracağını açıkladı. Ortaklık Konseyi tarım ürünlerinin tamamına yakın bir kısmında Türkiye’ye uygulanan gümrük vergilerinin 1987 yılına kadar sıfıra indirilmesini kararlaştırmıştır. Ayrıca, Türkiye’ye 600 milyon ECU tutarında destek verilmesini öngören IV. Mali Protokol üzerinde anlaşmaya varılmıştır. 12 Eylül 1980 ordu yönetime el koydu.

22 Ocak 1982 AT ilişkileri dondurdu. 26 Kasım 1983 Türkiye’de seçimler yapılmıştır. 17 Ekim 1986 AT ilişkilerinden sorumlu Devlet Bakanı Prof. Dr. Ali Bozer 1 Aralık 1986 AT Türkiye’nin Katma Protokol hükümlerinden doğan iş gücünün serbest dolaşım hakkının yürürlüğe girmesini durdurmuştur. 14 Nisan 1987 AT’ye tam üyelik başvurusu 18 Aralık 1989 AT Komisyonu Görüşü

1 Ocak 1996 Türkiye-AB Gümrük Birliği 1963 Ankara Antlaşması: Taraflar arasında bir gümrük birliğine dayanan ve ilerde tam üyeliği öngören ortaklık anlaşması 1970 Katma Protokol: Geçiş Dönemi 1995, 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı: Katma Protokol’ün yürürlüğe girmesinden 22 yıl sonra 31.12.1995 tarihinde GB tamamlandı. Özetlemek gerekirse

Gümrük Birliği ile ilgili Tartışmalar Gümrük Birliği iyi müzakere edilmemiş, Türk sanayinin Avrupa sanayi karşısında rekabet gücünün henüz düşük olduğu bir dönemde iç piyasada pazar kaybına yol açmıştır. Gümrük Birliğiyle gerçek bir ithalat patlaması yaşandı! Serbest Ticaret Anlaşmaları Türkiye 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın 16.maddesi uyarınca kararın yürürlüğe girmesini takip eden beş yıl içinde Topluluğun tercihli gümrük rejimine aşamalı olarak uyum sağlar. Bu uyum, hem otonom rejimleri hem de üçüncü ülkelerle tercihli anlaşmaları kapsar

Hassas ürünler 5 yıl süreyle korumaya tabi tutulmuştur. Hassas Ürünlere İlişkin 2/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı Türkiye’nin üçüncü ülkelere karşı 1 Ocak 2001 tarihine kadar 5 yıl süreyle Ortak Gümrük Tarifesinin üzerinde vergi uygulayabileceği “hassas ürünler” tespit edilmiş(otomotiv sanayi ürünleri, deri ve köseleden bazı eşyalar, ayakkabı ve ayakkabı aksamı, porselen ve seramikten bazı sofra ve mutfak eşyaları ile mobilya).

Gümrük Birliği sonrası üçüncü ülkelerle gerçekleştirdiği ticarette de belirgin bir değişiklik olmadığı görülmektedir. Gümrük Birliği Avrupa Birliği lehine bir ticaret sapması yaratmamış ve Türkiye’nin diğer dış ticaret pazarlarında bir kayba yol açmamıştır. Türk ekonomisinin rekabet edebilirliğini arttırmasında GB itici bir güçtür. GB sonrası teknik mevzuata uyum,fikri ve sınai mülkiyet hakları ve rekabet kanununun yürürlüğe girmesi, kaliteli üretimi, teknoloji kullanımını ve özellikle de AR-GE’ yi teşvik edici etkisi olduğu söylenebilir.

İhracatın ağırlığının, geleneksel ve emek yoğun tekstil ve konfeksiyon sektöründen, katma değeri yüksek, sermaye ve teknoloji yoğun otomotiv ve elektronik sektörlerine kayması bu yapısal değişikliklerin göstergesidir. Gümrük Birliği Türk dış ticaretindeki değişimleri tek başına belirleyen bir süreç değildir. Türkiye, GB kapsamındaki yükümlülükleri gerçekleştirirken, DTÖ’nün kurallarına uyumu da sağlamıştır.

AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemine uyumun üstlenilmesi de söz konusudur. AKÇT ve tarım ürünleri ise GB kapsamında olmadığından, bu ürünlerde GTS rejimine uyum sağlama yükümlülüğü yoktur. Türkiye, bu sistem kapsamında, Ermenistan ve Güney Kıbrıs hariç AB’nin GTS rejimini uyguladığı tüm ülkelere uygulamaya başlamıştır. GTS kapsamında Türkiye sanayinin girdi gereksinim olan birçok üründe tavizli ithalat imkanı vardır. gümrük birliği, 2008’de 100 milyar avroyu aşan AB-Türkiye ikili ticaretinin artmasına katkıda bulunmuş, böylelikle Türkiye’nin AB’nin yedinci en büyük ticari ortağı olmasını sağlamıştır.

AB-27’nin Ana Ortakları ile Dış Ticareti AB-27’nin Dış Ticareti İHRACAT % İTHALAT 1,552.4 ABD 19.1 12.0 186.4 Çin 6.0 16.0 247.9 Rusya 8.0 11.2 173.6 İsviçre 7.5 5.2 80.1 Norveç 3.3 5.9 92.0 Japonya 3.2 4.8 74.9 Türkiye 4.1 3.0 45.9 G. Kore 2.0 2.5 39.4

Türkiye’nin Dış Ticaretinde AB’nin Payı (%) Yıl Toplam İhracat Toplam İthalat 1995 51.2 47.2 2009 50,1 41,5 Source: Dış Ticaret Müsteşarlığı

Gümrük Birliği Öncesi Mali Yardımlar Kredi (milyon ECU) II.1.1. Birinci Protokol (1964-1969): 175 II.1.2. İkinci Protokol (1973-1976): 220 II.1.3. Ek Protokol (1971-1977): 47 II.1.4. Üçüncü Protokol (1979-1981): 310 II.1.5. Dördüncü protokol, Temmuz 1980'de görüşülmüş ve paraflanmıştı. Bu yardım, Avrupa Birliği Konseyi'nde oybirliği sağlanamadığından uygulamaya konulamamıştır. (600)

12-13 Aralık 1997 Lüksemburg Zirvesi Türkiye ise aday ülkeler arasına alınmamış, tam üyeliğe ehil olduğu teyit edilmiştir. 14 Aralık 1997 Lüksemburg Kararlarını takiben, Türk hükümeti AB ile siyasi diyalogun dondurulması kararını almıştır. 10-11 Aralık 1999 Helsinki Zirvesi Türkiye aday ülke

12-13 Aralık 2002 Kopenhag Zirvesi Konsey’in 2004 yılı İlerleme Raporu ve Komisyon’un görüşleri ışığında, Aralık 2004 tarihli Zirve’de Türkiye’nin Kopenhag siyasi kriterlerini karşıladığı kararını alması halinde müzakerelerin gecikmeksizin başlatılacağı belirtilmiştir. 7 Mayıs 2004 Anayasa Reform Paketi TBMM’de kabul edildi. Komisyon, 2004 İlerleme Raporu ile birlikte Türkiye’ye ilişkin tavsiye kararını şu şekilde açıklamıştır: “Komisyon Türkiye’nin siyasi kriterleri yeterli düzeyde karşıladığını düşünmekte ve katılım müzakerelerinin açılmasını tavsiye etmektedir.“ “Her durumda AB’nin, belli müzakere kısımlarının mali etkilerinin karşılanabilmesi için 2014 sonrası döneme ilişkin mali perspektifini yeniden tanımlaması gerekecek.” yani üyelik, 2014’ten önce olamaz denilmektedir.

Türkiye’ye Özgü Koşullar     Kalıcı Koruma Önlemleri işçilerin serbest dolaşımı konusunda kalıcı koruma önlemleri alınabileceği Açık Uçlu Müzakere   “Müzakere sürecinin sonucu önceden garanti edilemeyecek açık uçlu bir süreç olduğu, müzakerelerin ya da onay sürecinin sonucu ne olursa olsun Türkiye’nin Avrupa yapılarına bağlı kalmasının sağlanması gerektiği” görüşü

. Müzakerelerin Askıya Alınabilmesi “AB’nin dayandığı temel hak ve özgürlüklere, insan haklarına saygı ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin ciddi şekilde ve devamlı ihlali halinde müzakerelerin askıya alınabileceği” ifadesi kullanılmıştır. AB "hazmetme kapasitesi"ni göz önünde tutacaktır. Bunlar; sosyal, mali ve idari kapasite olarak nitelendirilmelidir. Türkiye Ankara Anlaşması ve eklerini 1 Mayıs 2004 tarihinde AB’ye üye olan 10 yeni ülkeye genişletecektir.

Sürecin Safhaları Brüksel Zirvesi kararı (17.12.2004) Müzakereler daha önce olduğu gibi, içinde tüm üye devletlerin yer alacağı Hükümetlerarası Konferans şeklinde ve 35 başlık altında yapılacaktır. Müzakere çerçevesi (3 Ekim 2005) Tarama (20 Ekim 2005 – Ekim 2006) Geçici kapama & final (Müzakere edilen ilk fasıl ►25. Fasıl -Bilim ve Araştırma ► 12 Haziran 2006 tarihinde geçici olarak kapandı

1993’de Kopenhag’da yapılan zirvede tam üyeliğin ön koşulları: Kopenhag Kriterleri 1993’de Kopenhag’da yapılan zirvede tam üyeliğin ön koşulları: Siyasi Kriterler Hukukun üstünlüğü İnsan hakları ve azınlık haklarına saygı Çoğulcu demokrasi Ekonomik Kriterler Hukuki Kriter

Müzakere Çerçeve Belgesi Nedir? AB’nin, müzakerelerin temel ilkelerini ve yürütülme biçimine ilişkin yöntemi belirlediği belgedir. 23 Madde ve 1 ekten oluşuyor Kabulü : 3 Ekim 2005 Niteliği : Anlaşma değildir, AB'nin tek taraflı belgesidir Aday ülkenin: müzakere sürecindeki performansının hangi kriterlere göre değerlendirileceğini, müzakere başlıklarının açılma ve kapanma koşullarını, geçiş sürelerinin hangi durumlarda temin edilebileceğini, vb. hususları ortaya koyar. Tüm dosyalarda uyum sağlanmadan hiçbir konuda uyum sağlanmış sayılmayacaktır

Müzakere Sürecinin Boyutu 1.Siyasi Boyut 2.Teknik Boyut Teknik konular politik alana taşınabiliyor (örn. Ruhban okulunun açılması)

Siyasi boyut: üye devletler toplam olarak 1975 veto hakkına sahiptirler. Müzakere süreci: 35 dosya x 2 = 70 x 27 üye devlet = 1890 Tüm dosyaların onayı : 27+1=28 İmza aşaması : 27+1=28 Parlamento onayı : 28+1=29 ============================= Toplam : 1975 kere veto riski vardır

“Müzakereleri destekliyorum “Müzakereleri destekliyorum..... çünkü müzakerelerin İkinci Dünya Savasından sonra Fransa ile Almanya arasında barışın tesis edilmesi veya 1989 yılında Berlin Duvarının yıkılmasından sonra Avrupa’nın yeniden birleşmesi gibi çok önemli bir fırsat teşkil ettiğini düşünüyorum. Bu görüşmeler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında, bütün dünya için olağanüstü yeni bir dönem yaratması olası yeni bir diyalog başlatmaktadır.” Wilfried Martens (Belçika eski Başbakanı ve AB Hıristiyan Demokrat Partileri Grubunun Kurucusu ve Başkanı)

Türkiye’nin Pozisyon Belgesi Başlığın geçici kapatılması Müzakere Süreci AB Üye Devletleri AB Komisyonu COREPER Türkiye T A R A M A Türkiye’nin Pozisyon Belgesi AB Pozisyon Belgesi Müzakereler Ortak Pozisyon Belgesi Başlığın geçici kapatılması

Tarama süreci nedir? AB müktesebatı ile aday ülke mevzuatının karşılaştırılarak: ● farklılıkların, ● uygulamada karşılaşılacak sorunların, ● idari kapasitelerin, ● uyum takviminin, ● fiili müzakerelerin başlatılacağı konu başlıklarının, ● geçiş dönemi ve istisna öngörülerinin belirlendiği süreç.

Müzakere Pozisyon Belgesi nedir? Türkiye her müktesebat başlığında: AB müktesebatına uyumda ne noktada olduğunu, Tam uyum ve uygulama için yapacağı çalışmaları ve planladığı takvimi, Varsa uygulama için ihtiyaç duyduğu geçiş dönemi/ istisna taleplerini ve gerekçelerini; düzenleyici etki analizleri Gerekli finansman ihtiyacını; Nasıl bir kurumsal yapı oluşturacağını müzakere pozisyonunda ortaya koyacak.

Pozisyon Belgelerinin Hazırlanması Türkiye’nin Pozisyon Belgesi Gerekli Düzenlemelerin Yapılması ve Onayı Türkiye’nin Taslak Pozisyon Belgesi Bakanlıklararası Komite Çalışma Grupları Müzakere Heyeti

Müzakere Sürecine Toplumsal Katılım Müzakereler sancılı süreç: iç ve dış muhalefet var toplumsal destek ŞEFFAFLIK (ilgili kesimlerin süreci izleyebilmeleri ) KATILIMCILIK (görüş ve taleplerini sürece yansıtabilmeleri)

Adaylık Sürecinin İzlenmesi İlerleme Raporları 1998’den beri her yıl Brüksel’de Türkiye’nin fotoğrafı çekiliyor. Komisyonu’nun ilerleme raporları bilgi toplumu çağında“kol kırılır, yen içinde kalır” anlayışının geçersizliğini gösteriyor.

Türkiye – AB Müzakerelerinde Kıbrıs 14-15 Aralık 2006 Zirvesi’nde AB, Komisyon Türkiye’nin Ek Protokole ilişkin taahhütlerini yerine getirdiğini doğrulayana kadar: (i) bazı fasılların açılmamasına (ii) hiçbir faslın geçici olarak kapatılmamasına karar vermiştir. Açılmaması kararlaştırılan fasıllar: Malların serbest dolaşımı (1); İş kurma hakkı ve hizmet sunma serbestisi (3) ; Mali hizmetler (9); Tarım ve kırsal kalkınma (11); Balıkçılık (13) Ulaştırma politikası (14); Gümrük Birliği (29); Dış İlişkiler (30)

Müzakere süreci Belirsizlikler * süre * sonuç Zor koşullar * İlgili başlıkta müzakerelerin başlaması için koşullar (benchmark) * uzun geçiş dönemleri / derogasyonlar

KAYGILAR Türkiye AB'ye katıldığında egemenlik haklarını koruyabilecek mi? AB iç meselelerimize ne ölçüde müdahalede bulunabilir? Din & Kültür çatışması Biz katılana kadar AB kalır mı?

Beklentiler 3.9 milyon km karelik yüzölçümü & 455 milyonluk bir tüketici topluluğu Dünya GSH’ sının %28i Dünya ticaretinde pay %18-20 Dünyadaki doğrudan yabancı yatırımların 2/3ü AB kökenli

AB’ye üye olmak için Türkiye’nin yerine getirmesi gereken Kopenhag Kriterleri’ni ne kadar biliyorsunuz? Hiç bilmiyorum Çok İyi biliyorum 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 %76 %14 %10 Ortalama= 2,7

AB bir Hıristiyan Kulübü müdür, yoksa Türkiye gibi Müslüman ülkelere de yer var mıdır? kulübüdür 49% Fikri yok 9% Türkiye gibi Müslüman ülkelere de yer vardır 42%

Türkiye’nin AB üyeliğine bakışı (Türkiye Ulusal Eurobarometre 71, 2009)

Türkiye AB’ye üye olursa hayatınızda nasıl bir değişim olacaktır? Çok kötü Çok iyi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 %20 %38 %42 Ortalama= 6,0

AB’ye girmenin Türkiye’ye en önemli iki yararı ne olacaktır? Baz Yüzde=%192

AB’ye girmenin Türkiye’ye en önemli iki zararı ne olacaktır? Baz Yüzde=%188

Sizce Türkiye AB’ne girmeye ne derece hazır? Hiç hazır değil Tamamen hazır 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 %56 %24 %20 Ortalama= 4,1

Avrupa’nın Kaygıları “Öteki” tanımı Demografik dinamizm (göç endişesi; karar mekanizmalarında etkinlik) Tarımın konumu Gelir dağılımı ve bölgelerarası eşitsizlik Din & kültür çatışması farklı yaşam biçimlerine karşı hoşgörüsüzlük

Genişleme Süreçlerinin Etkisi Yüzölçümü artışı Nüfus artışı Toplam GSYIH artışı Kişi başı GSYIH değişimi Ortalama Kişi başı GSYIH (AB 15=100) AB 15/ AB 27 % 23 % 20 % 4,7 % -8,8 91,2 AB 25/ % 9 % 6 % 0, 7 % - 4,3 87,4 AB 27/ AB27+TR %18 % 15 % 2,2 % - 9,1 79,4 Kaynak: Eurostat’tan düzenlenmiştir.

Demografik Profil AVRUPA BİRLİĞİ Demografik profil: Yaş 0-14: %16.03 15-64: %67.17 65 ve üstü: % 16.81 Nüfus artış hızı: %0.15 TÜRKİYE Demografik profil: Yaş 0-14 : %25.5 15-64: %67.7 65 ve üstü: %6.8 Nüfus artış hızı: %1.06

Nüfus: Türkiye, AB 25, AB 28 (Bin) 2003 2015 2025 Türkiye 71325 82150 88995 AB 25 454187 456876 454422 AB 28 ( Türkiye dahil) 555743 567842 570832 Türkiye’nin AB 28 içindeki payı 12.8% 14.5% 15.6% Kaynak: UN World Population Division: World Population Prospects: the 2002 Revision

AB ülkelerindeki Türk Nüfusu Bin Toplam yabancı nüfus içindeki payı (%) Almanya 1998.5 27.4 Fransa 208.0 6.4 Avusturya 134.5 17.7 Hollanda 100.8 15.1 İngiltere 58.0 2.2 Belçika 56.2 6.5 Danimarka 35.2 13.6 Kaynak: K. Hughes, Turkey and EU: Just Another Enlargement, 2004, LSE , London

Türkiye’nin AB’ne getirdiği ekonomik yük varsayımsal verilere dayanarak 2017 yılında toplam 45.5 milyar Euro Mansiyon üçüncü ülkelerin bakışını yansıtmaktadır. Gerçekte Türkiye gerekli mali yardımı bile alamamıştır

Yeni Üyelerin Türkiye'nin Üyeliğine Bakışı Evet Hayır Polonya 51 31 Litvanya 33 42 Slovenya 53 41 Romanya 66 7 G. Kıbrıs Rum Kesimi 26 68 Macaristan 44 46 Çek Cumhuriyeti 32 61 Malta 35 Slovakya 55 Bulgaristan 47 Letonya Estonya 49

“Europe is about peace and integration, not about conflict and exclusion. Turkish kebab is a part of Europe - as much as French cheese. Young Europeans from all over the continent expect more from Sarkozy than cultural segregation.” Jan Seifert, President of Young European Federalists

Aşağıdaki Ülkelerin AB üyeliğini destekliyormusunuz? % Evet Hayır Yanıtsız Turkiye 31 55 14 Hırvatistan 52 34 Makedonya 40 43 17 Bosna Hersek 44 16 Sırbistan 38 47 15 Montenegro 41 18 Arnavutluk 51 Kosovo 50 Ukrayna 42

AB ülkelerinin AB üyeliğine bakışı

AB ülkelerinin genişlemeye bakışı

“AB’nin sürekli bir şekilde genişlemesi ve bu arada hareket kabiliyetini yitirmesi anlamsız. Türkiye’yle imtiyazlı ortaklığa ’evet’, AB üyeliğine ’hayır’ diyoruz." Angela Merkel, Hıristiyan Demokrat Birlik Partisi’nin Almanya Fransa Buluşması Etkinliği, Berlin 11.05.2009

“Türkiye zaten imtiyazlı ortağımız “Türkiye zaten imtiyazlı ortağımız. Türkiye, AB’ne diğer üçüncü ülkelerden çok daha sıkı bağlı. Aramızda gümrük birliği var. Türkiye’ye, şimdikini aşacak ama tam üyeliğin altında kalacak daha ne verebiliriz, bilmiyorum? İmtiyazlı ortaklığın pratikteki anlamını bana şimdiye kadar kimse izah edebilmiş değil. Soru şu: Türkiye’ye şimdiye kadarkinden fazla daha ne verilebilir? Üstelik Türkiye’de bununla yetinmek niyetinde değil. Bize yıllar önce söz verdiniz, başlatılmasına 27 üyenin oy birliğiyle karar verdiği müzakereler sürüyor, biz niye vazgeçelim?', diyor.” Günter Verheugen, 18.10.2009, Deutschlandfunk radyosuna verdiği mülakat,

Nüfusa Göre Oy Ağırlıkları: AB 25, AB 28 AB 25 içindeki payı AB 28 içindeki payı 2004 2015 Almanya 18.1 14.5 Fransa 13.2 11.0 Italya 12.6 9.7 İngiltere 13.0 10.7 İspanya 9.0 7.2 Polonya 8.4 6.7 Hollanda 3.5 2.9 Türkiye -- 14.4 4 büyük ülke +Türkiye 60.3 Toplam AB 28 100

AVRUPA PARLAMENTOSU

AB ve TÜRKİYE FIKRASI... AB, tam üyelik konusunda son kararını verebilmek için, geri kalan üç aday ülkeyi yazılı bir sınava davet ediyor. Aralarında hiçbir ayırım yapmış olmamak içinde, aynı konuda soru sorulacağı açıklanıyor. Bulgar Başbakanına "ilk nükleer bomba hangi tarihte atıldı?" diye soruluyor. Bulgar Başbakanı yanıtı hemen yapıştırıyor: "1945'te..." Sınav heyeti çok memnun, bravo'lar arasında alkışlıyor ve tam üyelik sınavını geçtiği belirtiliyor. Ardından Romen Başbakanına sıra geliyor. Ona da "ilk nükleer bomba hangi kente atılmıştı?" diye soruluyor. Yanıt hemen geliyor: "Hiroşima.." Sınav heyeti çok memnun, Romanya'nın da sınıfı geçtiğini açıklıyor. Sıra Türk Başbakanına geliyor. Eşitliği bozmamak adına, ona da aynı konuda soru soruluyor: "1945'te Hiroşima'ya atılan ilk nükleer bomba sonucu ölenlerin, isim soyadı ve doğum tarihlerini yazıp veriniz!..."

"Derin devlet, sivil-asker ilişkisi, Kürt sorunu, Ermeni meselesi gibi konular günlük şekilde tartışılır hale geldi; düşünülmezken siyasi gündemi meşgul eder hale geldi. Demokratik açılım projesi, atılan adımların ulaştığı son noktayı gösteriyor. Geçtiğimiz 5 yıl çok heyecan ve verici büyüleyiciydi. Türk halkının, net bir AB yol haritası temin edildikten sonra bu yola ne kadar baş koyduğunu gördüm. Bu talepler Brüksel'den istendiği için değil, kendi çocuklarının geleceği için bu reformları gerçekleştiren bir Türkiye ile karşılaştım. Türkiye'nin AB yolunun en büyük destekçisi olmaya devam edeceğim.” Olli Rehn, Boğaziçi Konferansı, İstanbul, 17.10.2009

Müzakere takvimi 25. Bilim ve Araştırma 20 Ekim 2005 14 Kasım 2005   Tanıtıcı Tarama Ayrıntılı Tarama Müzakere Başlangıç/ Geçici Kapanış 25. Bilim ve Araştırma  20 Ekim 2005 14 Kasım 2005 12 Haziran 2006 26. Eğitim ve Kültür  26 Ekim 2005  16 Kasım 2005 5.Kamu Alımları  7 Kasım 2005  28 Kasım 2005  8. Rekabet Politikası  8-9 Kasım 2005  1-2 Aralık 2005  3.Yerleşme Hakkı ve Hizmet Sunma Serbestisi  21-22 Kasım 2005  19-20 Aralık 2005 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı  25 Kasım 2005  22 Aralık 2005  19 Aralık 2008   11. Tarım ve Kırsal Kalkınma  5-8 Aralık 2005  23-26 Ocak 2006  1. Malların Serbest Dolaşımı  16-20 Ocak 2006  20-24 Şubat 2006 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik  23-25 Ocak 2006  13-15 Şubat 2006  29. Gümrük Birliği  31 Ocak-1 Şubat 2006  13-14 Mart 2006 

Müzakere takvimi Tanıtıcı Tarama Ayrıntılı Tarama   Tanıtıcı Tarama Ayrıntılı Tarama Müzakere Başlangıç/ Geçici Kapanış 7. Fikri Mülkiyet Hukuku  6-7 Şubat 2006  2-3 Mart 2006   17 Haziran 2008 19. Sosyal Politika ve İstihdam  8-10 Şubat 2006  20-22 Mart 2006  17. Ekonomik ve Parasal Politika  16 Şubat 2006  23 Mart 2006   13. Balıkçılık  24 Şubat 2006  31 Mart 2006  12. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı  9-15 Mart 2006  24 Nisan-28 Nisan 2006  20. İşletme ve Sanayi Politikası  27-28 Mart 2006  4-5 Mayıs 2006   29 Mart 2007 9. Mali Hizmetler  29-30 Mart 2006  2-3 Mayıs 2006  27. Çevre  3-11 Nisan 2006  29 Mayıs-2 Haziran 2006 

Müzakere takvimi Tanıtıcı Tarama Ayrıntılı Tarama   Tanıtıcı Tarama Ayrıntılı Tarama Müzakere Başlangıç/ Geçici Kapanış 15. Enerji  15-17 Mayıs 2006  14-16 Haziran 2006  32. Mali Kontrol  18 Mayıs 2006  30 Haziran 2006  26 Haziran 2007 16. Vergilendirme  6-7 Haziran 2006  11-12 Temmuz 2006  30 Haziran 2009   28. Tüketicinin ve Tüketici Sağlığının Korunması  8-9 Haziran 2006  6-7 Temmuz 2006  19 Aralık 2007 10. Bilgi Toplumu ve Medya  12-13 Haziran 2006  13-14 Temmuz 2006  19 Aralık 2008 18. İstatistik  19-20 Haziran 2006  17-18 Temmuz 2006 26 Haziran 2007   6. Şirketler Hukuku  21 Haziran 2006  20 Temmuz 2006  17 Haziran 2008   14. Ulaştırma Politikası 26-29 Haziran 2006 25-28 Eylül 2006 

Katılım öncesi mali yardımlar Katılım öncesi paketler, Є Milyon 2008 2009 2010 2011 2012 Toplam 2008-2012 Hırvatistan 146.0 151.2 154.2 157.2 160.4 769.0 Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti 70.2 81.8 92.3 98.7 105.8 448.8 Türkiye 538.7 566.4 653.7 781.9 899.5 3440.2 754.9 799.4 900.2 1037.8 1165.7 4658.0

2009 İLERLEME RAPORU

Raporda ele alınan konular; Birlik ve Türkiye arasındaki ilişkiler; üyelik için karşılanması gerekli siyasi kriterler açısından Türkiye’deki durumu; üyelik için karşılanması gerekli ekonomik kriterler açısından Türkiye’deki durumu; Türkiye’nin üyelik yükümlülükleri, diğer bir ifadeyle, Antlaşmalar, ikincil mevzuat ve Birlik politikalarının oluşturduğu AB müktesebatını üstlenme kapasitesi.

11 fasıl (Bilim ve Araştırma, İşletme ve Sanayi Politikası, İstatistik, Mali Kontrol, Trans-Avrupa Ağları, Tüketicinin ve Sağlığın Korunması, Fikri Mülkiyet Hukuku, Şirketler Hukuku, Bilgi Toplumu ve Medya, Sermayenin Serbest Dolaşımı ve Vergilendirme) müzakereye açılmış olup, bunlardan biri (Bilim ve Araştırma) geçici olarak kapatılmıştır.

“France will not be against the opening of new chapters under Swedish chairmanship, but of course this chapter should allow that Turkey should be an associated member of Europe and not a full-fledged member “ Nicolas Sarkozy, 05.05.2009, Hurriyet Daily News

SİYASİ KRİTERLER Devlet bakanı olarak tam zamanlı yeni bir Baş müzakerecinin atanması ve görevini yerine getirirken gösterdiği çabalar olumlu karşılanmıştır. Ergenekon davasının Türkiye’de bir darbe teşebbüsü iddiası ile açılan ilk dava olduğu ve tüm sanıkların yasal haklarının güvence altına alınması konusundaki endişelere karsın demokratik kurumları ve hukukun üstünlüğüne güveni güçlendirmek için bir fırsat olduğu ifade edilmektedir.

siyasi reformlar hususunda sınırlı ilerleme olduğu Doğan Medya Holding’e yönelik olarak başlatılan vergi ile ilgili prosedür ve yüksek cezaların basın özgürlüğünü olumsuz etkilediği Kamu yönetimindeki reformlar konusunda bürokrasinin azaltılması, düzenleyici etki analizleri, şeffaflık, devlet memurluğu reformu, Ombudsmanlık kurumunun oluşturulması, yeni bir insan hakları kurumu kurulması

Güvenlik güçlerinin sivil denetimi alanında kaydedilen ilerlemelerin yanında askeri mahkemelerin yargı yetkisinin AB uygulamaları ile uyumlu hale getirilmesi gerektiği ifade edilmiş ve silahlı kuvvetlerin siyasi etki sahibi olması, TSK iç hizmet yasasının değiştirilmemesi, gizli EMASYA protokolünün yürürlükte kalması ve askeri bütçe ve harcamaların yasama organı tarafından denetimi konusunda ilerleme olmaması eleştirilmektedir.

Venedik Komisyonu’nun görüşüne atıfta bulunarak parti kapatmalar ile ilgili yasal hükümlerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesi ile uyumlu olmadığı tespitinde bulunmaktadır. Dini özgürlükler alanında Vakıflar Kanunu’nun düzgün bir şekilde işlediği ve Alevilerin durumundaki gelişmeler belirtilmekte ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararına rağmen din kültür ve ahlak dersinin zorunlu olmaya devam etmesi eleştirilmektedir.

Heybeliada Ruhban Okulu’nun kapalı olmaya devam ettiği, “Ekümenik Patrik” sıfatı ile nitelendirilen Fener Rum Ortodoks Patriği’nin “Ekümenik” sıfatını kullanamadığı, Yargıtay’ın Patrikhane’deki dini seçimlere sadece Türk vatandaşlarının katılabilmesi yönünde aldığı kararın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uyumlu olmadığı, Azınlıktaki dini gruplara ve misyonerlere uygunsuz hareket ve saldırıların yaşandığı ifade edilmektedir.

Ekonomik ve sosyal haklar ve cinsiyet eşitliği alanında kaydedilen gelişmelerden olumlu olarak söz edilmekte ama kadınların topluma her alanda katılımı ve aile içi şiddet, namus cinayetleri ve erken/ zorla yaptırılan evlilikler gibi önemli sorunları devam ediyor çocuk isçiliği, çocuk mahkemelerinin yetersizliği, Güneydoğudaki gösterilere katılan çocuklara orantısız hapis cezalarının verilmesi İşçi ve sendikal haklar alanında, 1 Mayıs’ın “Emek ve Dayanışma günü” olarak ilan edilmesi olumlu bir gelişme, Sendika Kanununun AB ve ILO standartlarına uyumlu olmadığı ifade edilmektedir.

Kültürel haklar alanında TRT 6 gibi olumlu gelişmelerin yanında Türkçe dışındaki dillerin özel TV ve radyo yayınlarında, siyasi yasamda, eğitimde ve kamu kurumları ile temasta kullanılmasında kısıtlamalar olduğu eklenmektedir. Doğu ve Güneydoğudaki durum ile ilgili bölümde konuyla ilgili başlatılan kamusal tartışmanın olumlu olduğu, ancak anti-terör yasasının geniş yorumlanmasının temel hakları sınırlayıcı etkisi olduğu ifade edilmektedir.

Kıbrıs: AB Bakanlar Konseyi’nin Aralık 2006’da verdiği karardan bu yana Türkiye Ek Protokol’ün tamamıyla uygulamaya geçmesine yönelik hiçbir ilerleme kaydetmemiştir. Aralık 2008’deki Konsey kararı uyarınca Türkiye’nin Ek Protokol’ü tam olarak uygulamaya geçirmesi gerekmektedir. Türkiye, G. Kıbrıs ile ikili ilişkilerini normalleştirmede ilerleme kaydetmemiştir. Türkiye, G. Kıbrıs’ın birçok uluslararası örgüte üyeliğini veto etmeye devam etmektedir. Türkiye’nin bölgesel inisiyatifleri, Irak ve Kuzey Irak yönetimi ile yakınlaşma, Ermenistan ile başlatılan yeni süreç de raporda olumlu bir şekilde ele alınmıştır.

Müktesebat AB Müktesebatı ile uyum ile ilgili 33 baslıktaki tespitlere bakıldığında, Az ya da Sınırlı Gelişme malların serbest dolaşımı, isçilerin serbest dolaşımı, yerleşme serbestisi ve hizmetlerin serbest dolaşımı, tarım, gıda güvenliği, ulaştırma, sosyal politika ve istihdam, dış ilişkiler, mali kontrol alanlarında Biraz gelişme, Sermayenin serbest dolaşımı, kamu alımları, mali hizmetler, bilgi toplumu ve medya, balıkçılık, enerji, ekonomi ve para politikası, trans-Avrupa ağları, yapısal politika ve yapısal araçların eşgüdümü, yargı ve temel haklar, eğitim ve kültür iyi gelişme istatistik ve bilim ve araştırma alanlarında olduğu, gelişme vergilendirme ve girişimcilik ve sanayi politikası

TÜRKİYE’NİN AB ÜYELİĞE YÖNELİK GÖRÜŞLER

“Moving forward towards Turkish membership in the EU would be an important signal of EU’s commitment to this agenda and ensure that we continue to anchor Turkey firmly in Europe” Barack Obama 06.04,2009, Türkiye Ziyareti

“Turkey is a critical ally “Turkey is a critical ally. Turkey is an important part of Europe and Turkey and the United States must stand together and work together to overcome the challenges of our times" . “The US strongly supports Turkey's bid to become a member of the European Union. Europe gains by the diversity of ethnicity, culture and faith - it is not diminished by it. And Turkish membership would broaden and strengthen Europe's foundation once more." Barack Obama, 06.04.2009, Türkiye Ziyareti

“Türkiye’nin üyeliğinin önemli olduğunu düşünüyorum “Türkiye’nin üyeliğinin önemli olduğunu düşünüyorum. AB üyesi olarak Sarkozy farklı görüşte. ABD’nin yapmak istediği, Türkiye’nin Fransa ve tüm Avrupa ile dostluğundan emin olacağı, o derece ki, kendisini bunun bir parçası olarak tanımlayabileceği süreci ve müzakereleri cesaretlendirmek. Bunda Fransa ve Avrupa’nın da oynayacağı bir rol olduğunu, tüm dünyadaki Müslümanlara ‘Sizi memnuniyetle karşılıyoruz, barışçı, müreffeh, tüm halkların yaranına gelişen dünya topluluğuna katılmanızı istiyoruz’ mesajı gönderebileceğini düşünüyorum.” Barack Obama, 06.06.2009, Normandiya Çıkarması’nın başladığı gününün 65. yıl dönümü kutlamaları

“Türkiye’nin Doğu ile Batı arasında köprü olmasında hemfikiriz “Türkiye’nin Doğu ile Batı arasında köprü olmasında hemfikiriz. Ama hangi koşullarla yapılması gerektiğinde ayrılıyoruz. ABD’nin tavrı AB’ye entegrasyon, benimkiyse değil. Obama’ya Avrupa’nın sınırlarının önemini belirttim. Benim için Avrupa dünyada istikrar gücüdür ve bu istikrarın yıkılmasına izin veremem. Türkiye ve Rusya ile ortak ekonomi-güvenlik alanı oluşturabiliriz” Nicolas Sarkozy, 06.06.2009, Normandiya Çıkarması’nın başladığı gününün 65. yıl dönümü kutlamaları

Bağımsız Türkiye Komisyonu İkinci Raporu (2009) “Avrupa’da Türkiye: Kısır Döngüyü Kırmak” Avrupa Birliği Konseyi (Helsinki) Türkiye’nin “diğer aday ülkelerle eşit statüde” aday ülke (Aralık 1999) Tüm AB ülkelerinin devlet veya hükümet başkanlarından oluşan Avrupa Birliği Konseyi’nin oybirliğiyle Türkiye ile müzakerelerin başlaması kararı (Aralık 2004) ►Bu karar 407 lehte ve 262 aleyhte oy ile Avrupa Parlamentosu’nda da onaylandı. Müzakere Çerçevesi ►“müzakerelerin ortak hedefi üyelik”

Bazı Avrupalı liderlerin AB ile Türkiye arasındaki müzakerelerin üyelik dışında başka seçenekleri de hedefleyebileceği yönündeki söylemleri ►imtiyazlı ortaklık önerileri▼AB’nin daha önceki tüm karar ve taahhütleriyle çelişiyor ▼ AB’nin inandırıcılığı, güvenilirliği ve yapılan anlaşmalara uyma konusunda ahde vefa (pacta sunt servanda) ilkesine uyumu sorunu Türkiye’nin son on yılda her alanda gerçekleştirdiği çarpıcı ilerleme ülkenin AB adayı statüsüyle ve katılım süreciyle doğrudan bağlantılı-- Türkiye’nin dönüşümünü devam ettirmesi açısından Avrupa yönelimini korumasının önemi

“Tam üyelik, sürecin son aşaması olmalı “Tam üyelik, sürecin son aşaması olmalı. Çünkü sona ancak, Türkiye reform sürecini tamamladığı ve hürriyet, demokrasi ve hukuk devleti gibi ortak değerlerimizin ilk kez dünyanın Müslüman nüfus çoğunluklu bir ülkesinde gerçekleştirildiğini kanıtladığı zaman varılabilir. Batılı demokrasilerle İslam ülkeleri arasındaki ilişkilerin uyum içinde şekillendirilmesine büyük katkıda bulunacağından bu bizim için çok önemlidir. Bizim Türkiye’ye, Türkiye’nin bize olduğundan daha fazla ihtiyacımız var. Stratejik önemine paha biçilemez. Enerjiden değil bütün bölgenin güvenliğinden söz ediyorum. Türkiye’nin batılı devletler topluluğuna bağlanma dışında bir yol izlemesi ne demektir, biliyor musunuz? Böyle bir riski göze alamayız. Ama dediğim gibi önce Türkiye’nin şartları tam anlamıyla yerine getirmesi gerekir. Avrupa Birliği açısından büyük stratejik öneme sahip olması, Türkiye’nin üyelik şartlarının yumuşatılmasına gerekçe oluşturamaz.” Günter Verheugen, 18.10.2009 Deutschlandfunk radyosuna verdiği mülakat