2023 YILINDA 14 MİLYON HANEYE GİGABİT ERİŞİM HEDEFİ İÇİN MODEL ÖNERİSİ Dr. Muhittin SAYIN Genel Müdür Yardımcısı 13 Eylül 2012, İstanbul

Standartların Değişimi Katma Değerli Hizmet (1900) Katma Değerli Hizmet (2011)

2016’da FTTH/B aboneleri tüm genişbant abonelerinin %27si olacak. FTTH/B@Dünya FTTH/B sabit genişbant teknolojileri içerisinde en hızlı büyüyen teknolojidir. 2011 yıl sonunda her 7 genişbant kullanıcısından 1’i FTTH/B kullanıcısıydı. Global Genişbant Rakamları, 2009 – 2016 Kablo İnternet 2016’da FTTH/B aboneleri tüm genişbant abonelerinin %27si olacak. 853 648 603 478 FTTH/B CAGR: ~29% xDSL CAGR: ~4% Global FTTH/B Rakamları, 2012 – 2016 (milyon) Take-up Rates, 2011 Batı Avrupa 18% Doğu & Merkezi Avrupa 27% Kuzey Amerika 32% Asya Pasifik 33% Orta Doğu ve Afrika 39% Dünya Geneli 31% Aboneler Kaynak: OVUM Nisan 2012; IDATE Haziran 2012

FTTx İlk 10 Ülke ve Operatörler İlk 10 FTTH/B pazarı, Aralık 2011 (abone bazında) İlk 10 FTTH/B oyuncu, Aralık 2011 Sıra Ülke Lider Operatör 1 Japonya NTT 2 Çin China Telecom 3 Güney Kore KT 4 ABD Verizon 5 Rusya ER Telecom 6 Taywan Chunghwa Telecom 7 Hong Kong Hong Kong Broadband Network (HKBN) 8 Fransa Numericable 9 İsveç Minicipalities 10 Ukrayna Beeline/ Vimpelcom/ Kyivstar Sıra Operatör Ülke FTTx Abone (‘000) 1 NTT Japonya 16,310 2 China Telecom Çin 11,500 3 China Unicom 8,500 4 KT Güney Kore 5,780 5 Verizon ABD 4,817 6 Chunghwa Telecom Tayvan 2,302 7 ER Telecom Rusya 2,237 8 KDDI 2,167 9 Beeline/Vimpelcom 1,950 10 SK Broadband 1,816 Asya Pasifik liderlik yapıyor. Source: IDATE Mayıs 2012

FTTH/B@Avrupa Avrupa’daki ana FFTH/B projeleri Kaynak: IDATE Countries Players FTTH/B Homes/Buildings passed (Dec 2011) Bulgaria Blizoo Cable Operator 1,300,000 Denmark TDC Incumbent 270,000 Estonia Elion 202,200 Finland Telia Sonera 600,000 France SFR Alternative Operator 680,000 France Telecom 866,000 Free 350,000 Numericable 4,500,000 Germany Net Cologne Power Utility 250,000 Wilhelm Tel 200,000 Hungary Magyar Telecom 261,000 Italy Fastweb 2,000,000 Telecom Italia 560,000 Latvia Lattelecom 400,000 Lithuania TEO 705,000 Netherlands KPN/Reggefiber 951,000 Norway Altibox 450,000 Portugal Portugal Telecom 1,600,000 Sonaecom (Vodafone JV) Russia Beeline/Vimpelcom 9,200,000 Comstar UTS 2,200,000 ER Telecom 6,700,000 Slovakia Orange Slovensko 314,300 T-COM/Slovak Telecom 360,000 Slovenia T2 310,000 Spain Telefonica 1,000,000 Sweden Telenor 500,000 340,000 Switzerland Swisscom 364,000 Turkey Superonline UK BT 70,000 Ukraine Kaynak: IDATE

2011 – FTTH Sıralamasında Türkiye Bir Basamak Daha Yükseldi Fiber erişim konusunda şu ana dek yapılanlar ile Turkiye belli sıralamalarda hakettiği yeri almaya başlamaktadır. Avrupada 300den fazla proje yapılmaktadır ancak bunlardan sadece 10 tanesi 1milyon hanenin üzerinde erişmeyi başarmıştır.

Türkiye G-20’de Yedinci Sırada Turkcell Superonline 2023 Hedefi için kritik öneme sahip «İletişim Altyapısı» konusunda üzerine düşeni yapmaya devam ediyor. Güney Kore G20 Ülkeleri Arasında Evlere Kadar Fiber Sıralaması Japonya A.B.D Rusya Çin Fransa Türkiye (#7) Dünya’nın en gelişmiş ekonomileri olan G20 ülkeri arasında Türkiye ile birlikte sadece 8 ülke yeni nesil eve kadar fiber internet altyapısına sahip Fiber internet konusunda dünyanın önde gelen kurumu Uluslararası FTTH Konseyi’nin son raporuna (Milano, 10 Şubat 2011) Türkiye ilk kez girdi Fiber internet penetrasyonunda; G20 ülkeleri arasında 8nci - Dünya’da 26ncı – Avrupa’da 18nci Raporda, Türkiye’deki fiber internet penetrasyonunun Superonline’ın yoğun yatırımları sonucunda gerçekleştiğine dikkat çekiliyor. İtalya 2011’de Türkiye G20 de İtalya’yı geçerek 7. sıraya yükseldi. Eve Kadar Fiber Konseyi (FTTH Council), Şubat 2012

FTTH/B@Avrupa 2011 yıl sonunda 5,1 milyondan fazla FTTH/B abonesi ve neredeyse 28 milyon hane (AB 35). HP % anlamında top 8 Yeni FTTH/B abone kazanımı anlamında en iyi 5 ülke (AB 39) Ukraine +100,000 France +73,000 Turkey +70,400 Spain +68,700 Netherlands +55,000 FTTH adaptasyonu Avrupa’da hızla büyümekte. 2011 yılında FTTH/B roll-out yıllık %41lik büyümüştür

Dünya’da 1000 Mbps Dünya’da 1000Mbps servis sunulan ilk 10 ülke içindeyiz, bunların çoğu henüz deneme ya da pilot uygulama aşamasında 1000Mbps’i ticari olarak sunulduğunu raporlanan ülkeler/operatörler; Portekiz – Zon, Slovenya – T-2, Hongkong – HKBN, Japonya – KDDI 1Gbps Eve Kadar Fiber İnternet hizmeti sunabilen operatörler (100bin HP’den büyük) Kaynak: DIFFRACTION Analysis, 2012

Avusturya’da 3 Kasaba Işık Hızında Fiber İnternet Hayali Kurar… Großschönau Hane: 423 Nüfus: 1,222 Sankt Martin Hane: 432 Nüfus: 1,138 Yüz ölçümü: ~150 km² İşyeri : 141 Bad Großpertholz Hane: 616 Nüfus: 1,378 Proje adı: ARGE Glasfaser Waldviertel

3 Belediye Birlikte Başarmak İçin Yola Çıkar 2005 - 2006 2010 2011 3 belediye birlikte çalışmaya karar verdi: Bilgi ve know-how aktarımı Ortak ürünler ve fiyatlama 3 networkü birbirine bağlı Servis verecek ISP bulunamadı Yerleşik operatör ve bölgesel enerji şirketi bu networkün oluşumuna itiraz etti 1000 HP, 250 Abone Yatırım: < €1 million 2011 bitmeden; 1600 den fazla ev ve işyeri fibere bağlandı 400’den fazla servis alan nokta Network, abone başına 1 GBit şekilde inşa edildi Kaynak: FTTH Council Europe

Fiberle Daha Parlak Bir Gelecek: Yeni Servisler 2011: 1600 homepass… SERVİSLER Mevcut Servisler Fiber İnternet Telefon (VoIP) Vatandaş-Ağı SME’ler için VAS IPTV IPTV Abonelerden gelen yoğun talep üzerine ele alındı Problem: Network IPTV servisi için çok küçük Pratik Çözüm: Büyük oteller için tasarlanmış IPTV sistemi kuruldu Fiberle Daha Parlak Bir Gelecek: Yeni Servisler İşsizlik azalıyor Genç aile ve öğrencilerin göçleri durdu İşletmeler arası işbirliği artıyor Yeni Hizmetler Sokak lambalarının kontrolü Uzaktan enerji kontrolü 2012 yılında yaşlı insanlar için özel «connected homes» tasarlanıyor. Avusturya’nın ilk «Passive House»u akıllı evlere örnek Kaynak: FTTH Council Europe

İletişim Ve Teknoloji Alanında da Bölgesel Liderlik Hedeflenmelidir. 2023 yılında 14 milyon hanede 1 Gbps erişim hedefi gerçekleştirilmelidir. Genişbant sahipliğinde %10 artış, GSYİH’da %1,38’lik artış yaratmaktadır. %41 Genişbant hane penetrasyonu yeniden ivmelenmelidir. Sabit Genişbant Abone Sayıları (**) AB ülkeleri hanehalkı sabit penetrasyon ortalaması %61,4 iken Türkiye’de 2011 yılı dördüncü çeyreği itibariyle yaklaşık %41,2 olarak gerçekleşmiştir. Penetrasyon seviyesi %41’de kalmaktadır. AB’de en yükek penetrasyon %85 ile Hollanda’dır. Fiber ve Coaxial Kablo İnternet Altyapıları’nın erişimi belli bir yaygınlığın ötesine ulaşmakta zorlanmaktadır. (*): WorldBank, “Building Broadband-Strategies and Policies for the developing World, Jan 2010 (**): BTK Raporları

Şebeke Oluşumunun Hızlanması için Geliştirilmesi Gereken Hususlar 1 «yeni» Geçiş Hakkı düzenlemesi, 2023 hedefleri için Kamu kurumlarının desteğini sağlamalı 2 Kamu tarafından tespit edilmiş tek Geçiş Hakkı ve imalat birim bedelleri oluşmalı 3 Yatırımcılara yatırım zorunluluğu getirilmesi dahi dikkate alınmalı Girişi Nasreddin Hoca ile yapıyoruz Geçiş Hakkı sahiplerinin irrasyonel beklentilere girmesine sebep olmaktadır. Fizibilite süreçleri beklentilerden olumsuz etkilenmektedir. Şebeke İmalatında Yerel Yönetimlerin Zemin Tahrip Bedellerinin standartlaştırılması Yatırımcılara Görev Sözleşmeleri ile yatırım zorunluluğu getirilebilir. (Doğalgaz Dağıtım Bölgeleri benzer yaklaşımla tesis edilmektedir) PPP Modelden bahsederken Evrensel Hizmet Fonunu devreye alıyoruz. 4 Riskin Kamu/Özel Sektör arasında paylaşımı için PPP modelleri düşünülmeli

Türkiye’de 2023’te 14 milyon haneye 1000 Mbps erişim Turkcell Superonline 1.2 milyon hanede 1000 Mbps hizmeti bugün sağlayacak altyapıya sahiptir 2013-2016 Nüfusu 100 bin üzerinde 2016-2020 Nüfusu 20-100 bin arasında olan 2020-2023 Nüfusu 20 binden az BİRİNCİ FAZ Nüfusu 100 binin Üzerinde Olan İlçeler Toplam 141 adet Yaşayan Nüfus (2010) 41,5 Milyon kişi Tahmini Hane Adedi 10,6 Milyon hane 10,6 milyon hane nüfusu 100 bin üzerinde olan bölgelerde bulunmaktadır. (*)   2030'da bu bölgelerdeki kentsel nüfusun 63 milyona ulaşacağı öngörülmektedir. (**) 3. FAZ 2. FAZ 1. FAZ İşi fazlandırmamız gerekiyor. Nufus ile fazlandırmak bir öneridir. Biz bunu bir analizin başlangıç noktası olarak kullandık. Ayrıca 81 il’den daha çok o illerin ilçeleri bazında yapılacak değerlendirmelerin daha keskin planlama yapmaya olanak sağlayacağını düşünüyoruz Istanbul yerine Bağcılar, Esenler, Kadıköy, Beşiktaş, Ankara yerine Keçiören, Çankaya gibi detayda planlama yapmalıyız. İlk aşamadaki 141 ilçe gerek bugün gerekse de ilerleyen zamanlarda nufusun önemli bir kısmının yaşayacağı bölgelerdir. (*): Turkcell Superonline analizi (**): «Turkey in 2030: The Future Demographics» Euromonitor International

Çözümün Bileşenleri 1 - İlçelerin Sınıflandırılması İlçe Sınıflaması Fizibilite Çalışması A Grubu İlçeler Yatırım dönüşü 5 yıldan az Internet penetrasyon oranı Vergi geliri Nüfus Hane sayısı Ekonomik göstergeler ... Bölgesel birim maliyetler Penetrasyon Gelir projeksiyonları ... B Grubu İlçeler Yatırım dönüşü 5-10 yıl arası C Grubu İlçeler Yatırım dönüşü 10 yıldan uzun Kriterleri ortaklaşa belirleyeceğimiz bir skorlama yaklaşımı ile bu 141 ilçeyi kategorilendireceğiz. Maliyet ve imalat tipleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyatları ile belirlenir. İller gelişmişlik kriterine göre sıralandırılır. Skorlama yaklaşımı ile farklı sınıflardaki iller ortaya çıkar.

Çözümün Bileşenleri 2 - Yatırım Planlama Modeli Dijital Uçurumun yönetimi için cazip ve cazip olmayan ilçelerin gruplandığı yatırım paketleri yaratılır En az 2 adet «Altyapı Yatırım Paketi» olmalıdır Zaman planı çerçevesinde yatırım zorunluluğu getirilir. «Altyapı Yatırım Paketi» yatırımı yapan işletmelerin toptan erişim sağlama yükümlülüğü olmalıdır. Bu işletmeler Açık Erişim Yükümlüsü olur Yatırım paketleri, Evrensel Hizmet Fonu’ndan en az yatırım bedeli talep edene verilmelidir Ölçek ekonomisi gereği yatırım paketleri büyük tutulmalı, rekabetçilik açısından işletmeci firmalar birden fazla paket almamalıdır A Grubu İlçeler 30 B Grubu İlçeler 65 C Grubu İlçeler 46 Rakamlar örnek amaçlı Verilmiştir Yatırım Paketi 1 10 A Grubu 15 B Grubu 20 C Grubu Yatırım Paketi 2 10 A Grubu 20 B Grubu 15 C Grubu Yatırım Paketi 3 10 A Grubu 30 B Grubu 11 C Grubu En kritik konu ülke çapında birden fazla OMURGA oluşabilmesidir. 4 yılda 10,6 milyon haneye 1000 Mbps erişim altyapısı

Önerdiğimiz model ile: SONUÇ Önerdiğimiz model ile: 2023 fiber erişim hedeflerine zamanında ulaşılacak Başından itibaren rekabetçi ortam tesis edilecek (Tüketici + sektör faydası) Ülke kaynakları en etkin ve verimli şekilde kullanılacak Pasif altyapı/ aktif altyapı farklı düzenlenecek Tüm paydaşlar kazanacak: Tüketici Devlet Yerel yönetim Sektör Gelişmiş ülkelerin büyüme sancısı yaşadığı, çevre ülkelerde ekonomik, siyasal kargaşanın yaşandığı evrede Bölgemizdeki istikrarın simgesi ülkemizin son 10 yıllık dönemde yakaladığı büyüme ivmesinin hızlanması için katalizör etkisi yaratması Ülkemizin ulaşmayı hedeflediği Yüksek Katma Değerli Ekonomi’ye geçiş için tarihi bir fırsattır. Bakır Çağı ve onun yarattığı ekonomik zenginliklerin sonuna yaklaşıldı. Ülke olarak bu evreyi yakalamaya çalışarak geçirdik. Liderlik etmeye başladığımız fiber çağında Ulusal Politika nın netleşmesi gelişmelerin hızlanarak ilerlemesini sağlayacaktır.

Teşekkür ederiz…