15.03.2010
Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla HİCRETİN İLK YILLARINDA DİĞER BAZI GELİŞMELER
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Bir önceki dersimizde, Hicretin İlk Yılında Allah Rasulünün hangi konular üzerinde durduğunu görmüş idik. Mescid İnşası (Mescid’i Nebevi) Ashabı Suffe Yeni Bir Kardeşlik Sistemi tesis edilmesi Müşrik, Yahudi ve Müslümanların bir arada nasıl yaşayabileceğini görmüş idik.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Bu dersimizde de; Önce; Hicretin 1.nci ve 2.nci Yıllarında meydana gelen diğer bazı gelişmeleri de hatırlatalım. Sonra, Hicri 1.nci yılda İnen Surelerin bu yıla nasıl ışık tuttuğunu görelim.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler İstatistiğe önem veren Hz. Peygamber, hicretten sonra Müslümanların bir nufus sayımını yaptırmıştır. Müslümanlıkta bu ilk nüfus sayımının yapıldığı yıl ve sayımın sonucunda elde edilen rakam hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmektedir. Ancak hicrî 1. yılda yapıldığı ve sayım sonucunda Müslümanların sayısının 1500 olduğu kabul edilmektedir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Hicretin 1. yılı şevval ayında (Nisan 623) veya 2. yılın şevval ayında (Nisan 624) Hz. Peygamber Hz. Âişe ile evlenmiştir
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Hicretin 1. (622) veya bir rivayete göre 2. (623) yılında ezan yürürlüğe konmuştur. Namaz Mekke döneminde farz kılındığı halde, Resûlü Ekrem Medine'ye hicret edinceye kadar namaz vakitlerini bildirmek için bir yol düşünülmemişti. Esasında Mekke dönemindeki ortam da buna müsait değildi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Medine Döneminde Ne Yapılırdı? Medine döneminde Müslümanlar başlangıçta bir araya toplanıp namaz vaktinin gelmesini beklerlerdi. Bir müddet, namaz vakitlerinde sokaklarda “Namaza! Namaza!” (es-Salâh, es-Salâh) şeklinde çağrıda bulunuldu.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Ancak bu yeterli olmuyordu. Namaz vaktinin geldiğini duyurmak üzere bir ilana ihtiyaç vardı. Bunun için Hristiyanların şimdiki çan yerine kullandıkları ve üzerine bir çomakla vurularak ses çıkaran bir tahta parçası (nâkûs) çalınması, boru öttürülmesi, ateş yakılması veya bayrak dikilmesi şeklinde çeşitli fikirler ileri sürüldü.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Ancak; Boru Yahudilerin, Nâkûs hristiyanların, Ateş de Mecusîlerin adeti olduğu için Resûl-i Ekrem hiçbirini beğenmedi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Bir rivayete göre, Bu sırada sahâbeden Abdullah b. Zeyd b. Sa'lebe'ye rüyasında ezan öğretilmiş ve o da ertesi gün Hz. Peygamber'e gelerek durumu anlatmıştı. Hz. Peygamber "Bu sâdık bir rüyadır" diyerek Bilâl-i Habeşî’ye ezan cümlelerini öğretti. Bilal-i Habeşî de Neccâroğullarına ait yüksek bir evin damına çıkarak ilk olarak sabah ezanını okudu. Daha sonra Mescid-i Nebevî’nin arka tarafına ezan okumak için özel bir yer yapıldı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Başka bir rivayete göre, ezan teklifini Hz Ömerin yaptığı bildirilmektedir. Rüya görmediği de rivayet edilmektedir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Hicretin birinci yılında Cuma Namazı farz kılınmıştır. Önceleri gerek yolculukta ve gerekse mukîm iken bütün namazlar ikişer rekat kılınıyordu. Hz. Peygamber’in Medine'ye hicretinden bir ay sonra Rebîülâhir ayında, mukîm iken kılınan öğle, ikindi ve yatsı namazları dört rekata çıkarıldı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Hicretin ikinci yılı şaban ayında ramazan orucu farz kılındı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Aynı yılın Ramazan bayramından bir iki gün önce Hz. Peygamber fıtır sadakası ile ilgili hükümleri bir hutbesinde halka açıkladı. Şevval ayının girmesiyle birlikte bayram namazı kıldırdı. Zilhicce ayının onuncu günü de kurban bayramı namazı kılındı. Hicretin ikinci yılında Ramazan ayından sonra ise zekat farz kılındı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Hicri ikinci yılla birlikte islâm tarihinde iki büyük olay meydana gelmiştir. Biri; bu gün İslâm'ın, kendisine bir buçuk milyar insanın kalblerinin yöneldiği özel bir kıblenin belirlenmesi,
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Diğeri ise; İslâm düşmanlarının bundan böyle islâm'ı engellemek ve ona karşı koymak için kılıçlarına sarılmaları, Müslümanların da islâm'ı savunmak için kendilerini korumaya hazırlanmalarıdır
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Her topluluk, her millet ve her dinin kendine özgü, bir işareti, onu diğerlerinden ayıran özel bir sembolü olur. Bu olmadan o millet, ayrı bir varlık olarak devam edemez,
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) İslâm, namaz kılarken yönelinen kıbleyi -Kabe- kendine bir sembol ve alâmet kabul etmiştir ki, bu ana ve asıl amacı dışında kıble, daha birçok hikmet ve sırları ihtiva etmektedir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Bu sembole, İslâm'ın kendine özgü açık ve belirgin vasfı, bütün müslümanların eşit ve tek hedefe yönelmiş görülmeleridir, İslâm dininin temel direği namazdır. Her gün beş vakit namaz kılmak farzdır. Namazın yapısı ve ruhu, toplulukla ve birçok insanla birlikte kılınmasıdır
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Hedef, binlerce, yüzbinlerce insanın kendi varlıklarını bir tarafa atıp tek varlık haline gelerek kılınmasıdır. Bu yüzden cemaatle namazda bir tek imam olur. Ona uyanların bütün hareketleri onun işaretine bağlıdır.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Hepsinin ibadet yönü de tek olmalıydı. İşte bu esastan hareketle namazda yönelinecek bir kıble belirlendi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Yahudilerle hıristiyanlar Kudüs'ü kıble kabul ediyorlardı. Çünkü dinî merkezleri Kudüs'tü. Ama putları parçalayan Hz. ibrahim'in yolunu tutan müslümanlar için, onun yolunun, temsilcileri için, bu kıble sadece, o en büyük muvahhidin bir hatırası olan ve gerçek tevhidin en büyük alamet ve sembolü durumundaki Kabe olabilirdi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem Mekke'de bulunduğu günlerde aynı anda iki zorunlulukla karşı karşıya bulunuyordu. Birincisi: İbrahim dininin yeniden kurulması ve ihyası bakımından Kabe'ye yönelme gereğiydi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Ama bu, büyük bir problemdi. Çünkü Kıble'nin asıl amacı olan başkalarından ayrışmak ve özgün olmak, müşriklerin ve kâfirlerin de Kabe'yi kendileri için kıble görmelerinden dolayı gerçekleştirilemiyordu.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) O yüzden Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem, İbrahim makamının önünde namaz kılıyordu. Buranın yönü ise Kudüs'e doğruydu. Böylece iki kıble de Peygamberimiz'in önüne geliyordu.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) İkincisi: Medine'de iki zümre insan yaşıyordu. Kıblesi Kabe olan müşriklerle Kudüs'e doğru ibadetlerini yapan kitab ehli.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Hz. Peygamber 16 ay boyunca Kudüs'teki Mescid-i Aksa'ya doğru namaz kıldı. Ama Medine'de İslâm daha çok yayılınca asıl kıble olan Kabe'yi bırakarak Kudüs'e yönelmeye gerek kalmadı. Bunun için şu âyet indi ve kıble bir anda değişti
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) "Artık yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. -Ey müslümanlar!- Siz de nerede olursanız olun, -namazda- yüzlerinizi o tarafa çevirin." (Bakara 144)
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Kıble'nin değiştirilmesi yahudileri çok öfkelendirdi. Müşrikler karşısında kendilerinin dini üstünlükleri bulunduğunu iddia ediyorlardı. Ayrıca o zamana kadar İslâm'ın kıblesi Mescid-i Aksa olduğu için, İslâm bile kendilerinin kıblesine yöneliyor diye övünüyorlardı.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) İslâm kıblesini değiştirince öfke ve nefretleri birden ayyuka çıktı. Hakaretler etmeye ve çirkin sözler söylemeye başladılar. "Muhammed, her meselede bize karşı çıkmak istediğinden sırf muhalefet olsun diye kıbleyi de değiştirdi" dediler.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Yahudilerin propagandaları zayıf imanlı ve mütereddit bazı müslümanlar üzerinde etkisini gösterdi. Çünkü bunlara göre kıble kolay kolay değiştirilemez olduğundan inançlarında bir sarsıntı doğurabilirdi.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Nitekim öyle oldu. O yüzden de kıblenin neden ve niçin değiştirildiğini, bunun yararlarını ve gerekliliğini gösteren şu âyet nazil oldu: “İnsanlardan bazı beyinsizler: 'Yönelmekte oldukları kıblelerinden onları çeviren nedir?' diyecekler. De ki: Doğu da, batı da Allah'ındır. O dilediğini doğru yola iletir.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Senin -arzulayıp da şu ana kadar- yönelmediğin kıbleyi -Kabe'yi- biz ancak Peygamber'e uyanı, Ökçeleri üzerinde geri dönenden ayırdetmemiz için kıble yaptık. Bu, Allah'ın hidayet verdiği kimselerden başkasına elbette ağır gelir." (Bakara, 2/142-143).
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) "İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı tarafına çevirmeniz değildir. Asıl iyilik; o kimsenin yaptığıdır ki; Allah'a, Ahiret gününe, Meleklere, Kitaplara, Peygamberlere inanır.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) -Allah'ın rızasını gözeterek- Yakınlara, Yetimlere, Yoksullara, Yolda kalmışlara, Dilenenlere ve Kölelere sevdiği maldan harcar, Kamaz kılar, Zekât verir." (Bakara, 2/177)
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Bu âyetlerde; Kıblenin kendisinin asıl hedef olmadığını bildirmekte, Allah'a ibadet için doğunun batının eşit olduğunu, Allah'ın her yerde, her yönde ve her tarafta olduğunu bildirmektedir. Sonra kıblenin belirlenmesinin gerekli olduğunu bildirmekte, onun islâm'a has bir sembol ve şiar olduğunu, gerçek müslümanlarla göstermelik müslümanları ayırdığını anlatmaktadır.
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Bir çok yahudi, münafıklık ederek kendilerini müslüman gösteriyorlardı. Müslümanlarla birlikte namaza da katılıyorlardı. Bunlar islâm'ın koynundaki yılanlardı. Ama kıble, Mescid-i Aksa yerine Kabe'ye çevrilince gizli münfıklıkları tamamen açığa çıktı…
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Hiç bir yahudi, hiç bir şekilde, kendi milliyetinin, dininin, varlığının temeli olan şeyden -yani Mescid-i Aksa'dan- ilişki ve bağının kopmasına razı olamazdı….
Hicret ve Medinede İslam Toplumunun Oluşumu (Kurumsallaşma Sürecinin Başlaması) Hicretin İlk Yıllarında Diğer Bazı Gelişmeler Kıblenin Değişmesi; (H2) Sonra Allah Teâlâ şu inceliğe daha da açıklık getirerek; herhangi bir özel kıbleye doğru yönelmenin bir hareket olarak sevabın temelini oluşturmadığını, aksine sevabın, gerçek iman ile güzel amelin tâ kendisi olduğunu bildirmişti …..