İŞ EKİPMANLARININ PERİYODİK KONTROLLERİ

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği* (*11/02/2004 tarih ve 25370 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)

İş Ekipmanının Kontrolü (İş Ekipmanlarının Kul.Yön.) Madde 7 — İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulacaktır: a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman kişiler tarafından kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenecektir.

b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının; 1) Uzman kişilerce periyodik kontrollerini ve gerektiğinde testlerinin yapılması, 2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için uzman kişilerce gerekli kontrollerin yapılması, sağlanacaktır.

c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınacak, yetkililerin her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanacaktır. İş ekipmanı işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte bulunacaktır. Hangi tür iş ekipmanlarının kontrollere tabi tutulacağı, kontrollerin kimler tarafından ve hangi sıklıkla ve hangi şartlar altında yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenecektir.

Tanımlar İş ekipmanı: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet ve tesisi, İş ekipmanının kullanımı: İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyeti, Makine: Bir tür enerjiyi başka bir tür enerjiye çevirerek veya insan gücü ile belirli işler yapan çeşitli kısımlardan meydana gelmiş olan ekipmanı, Kap: Sıvıların ve sıvılaştırılmış petrol gazlarının (S.P.G.) stok edilmesinde ve naklinde kullanılan TSE Normlarına uygun yapılmış tankları, varilleri, tüpleri, tenekeleri ve benzerlerini, Kap teferruatı: Tank ve tüplere ait valf, manometre, detantör, kapak, tapa, korkuluk, seviye göstergesi ve benzeri donatımı, Operatör: İş ekipmanını kullanma görevi verilen işçi veya işçileri ifade eder.

Operatör Tarafından Yapılacak Kontroller İşyerlerinde kullanılmakta olan iş ekipmanının işlevini güvenli bir şekilde yerine getirmesi ve sağlıklı ve güvenli çalışmayı sağlayacak hususlar ile ilgili genel kontroller, imalatçı tarafından verilecek kullanım kılavuzu ve işyerinde hazırlanan kullanım talimatları dikkate alınarak günlük, haftalık, aylık ve yıllık periyotlarda ekipmanı kullanacak operatör tarafından yapılacaktır.

Bakım Uygulamaları İlgili standardlarında belirlenen ve/veya imalatçının belirlediği şekilde, iş ekipmanlarına günlük, haftalık, aylık ve yıllık periyotlarda bakım yapılması zorunludur.

Periyodik Kontrol Raporu Periyodik kontrolü yapan kişi veya kişiler tarafından örneğine uygun bir periyodik kontrol raporu düzenlenir. Her bir iş ekipmanının periyodik kontrolü ile ilgili raporlar yetkililerin talebi halinde ibraz edilmek üzere sicil dosyasında saklanır. Periyodik kontrol raporları, iş ekipmanının kullanım ömrü boyunca saklanacaktır.

Makine Emniyeti Yönetmeliği İşyerinde kullanılan bütün ekipman, makine ve teçhizatın periyodik kontrollerinin yapılması sırasında, 3/3/2009 tarih ve 27158 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Makine Emniyeti Yönetmeliği”nin ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Ekipman Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipman, teçhizat ve koruyucu sistemler ile ilgili olarak yapılacak olan periyodik kontrollerde, 30.12.2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik”in ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

Kazanların İmalatçı Firma Bilgileri Her kazanın görünür bir yerine, imalatçı firma tarafından aşağıdaki bilgiler yazılı bir plaka konulacaktır: 1) İmalatçı firmanın adı, 2) Kazanın numarası, 3) İmal tarihi, 4) En yüksek çalışma basıncı.

Kazanların Teknik Karakteristiği Her imalatçı firma, kazanın bütün teknik karakteristiğini gösteren ve muayenesinin Hükümet veya mahalli idarenin kabul ettiği teknik elemanlar tarafından yapıldığını belirten bir belgeyi, alıcıya verecek, işveren de bu belgeyi istenildiğinde ilgililere gösterecektir.

Kazanların Periyodik Kontrolü (1) Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde, monte edilip kullanılmaya başlamadan önce, kazanlarda yapılan değişiklik, onarım veya revizyonlardan sonra, yılda bir periyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden önce, kontrol ve deneyleri, teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya defterine işlenecektir.

(2) Buhar kazanlarının periyodik kontrollerinin yapılması sırasında, 22/01/2007 tarihli ve 26411 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği”nin ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

(3) Sıcak su kazanlarının periyodik kontrollerinin yapılması sırasında, 31/3/2002 tarihli ve 24712 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yeni Sıcak Su Kazanlarına Dair Yönetmelik”in ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

Kazanların Sicil Kartı Her işveren, işyerlerindeki kazanlar için bir sicil kartı veya defteri tutacak, bunlara, yapılan onarım, bakım ve deneyleri, günü gününe işleyecektir.

Kazanların Hidrolik Basınç Deneyleri Kazanların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının en çok 1,5 katı ile yapılacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk sağlanıncaya kadar kullanılmayacaktır.

Basınçlı Kapların İmalatçı Firma Bilgileri (1) Ocaksız buhar ve sıcak su kapları ile basınçlı hava depoları, gaz tüpleri ve depoları gibi basınçlı kaplar ve bunların bağlantıları, teçhizatı ve malzemesi tekniğe uygun olacaktır. (2) Basınçlı kapların görünür yerlerine imalatçı firma tarafından aşağıdaki bilgilerin yazılı olduğu bir plaka, konacaktır. a) Kap hacmi (litre) b) İşletme basıncı (kilogram/santimetrekare), c) Deneme basıncı (kilogram/santimetrekare), d) Kontrol tarihi.

Basınçlı Kapların Kontrol ve Deneyleri Basınçlı kapların kontrol ve deneyleri, teknik elemanlar tarafından, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak yılda bir yapılacaktır. Kontrol ve deney sonuçları, düzenlenecek bir raporda belirtilecek ve bu raporlar işyerlerinde saklanacaktır.

Basınçlı Kapların Emniyet Subapları Basınçlı kapların emniyet subapları, her vardiyada veya günde en az bir defa denenecek ve kaplar içinde yanıcı gazlar bulunduğunda, gerekli tedbir alınacaktır.

Basınçlı Kapların Hidrolik Basınç Deneyleri (1) Basınçlı kapların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır. (2) Kontrol ve deney sonucu kullanılması sakıncalı görülen, güvenlikle çalışmayı sağlayacak teçhizatı eksik olan ve bağlantı parçaları uygun bir şekilde bağlanmamış bulunan basınçlı kaplar, eksikleri tamamlanıncaya ve arızalar giderilinceye kadar kullanılmayacaktır.

Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolü Basınçlı kapların periyodik kontrollerinin, 10/11/2000 tarihli ve 24226 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Basınçlı Kaplar ve Bu Kapların Muayene Yöntemlerinin Ortak Hükümlerine Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak yapılması zorunludur.

Kompresörlerin Periyodik Kontrolü (1) Kompresörlerin güvenlikle çalışmalarını sağlamak üzere; kompresörlerin montajından sonra ve çalıştırılmasından önce, kompresörler üzerinde yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, periyodik olarak yılda bir kontrol ve deneyleri, teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenecektir. (2) Kompresörlerin her kademesinde hidrolik basınç deneyi, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır.

(3) Sabit kompresörlerin periyodik kontrollerinin yapılması sırasında, 22/01/2007 tarihli ve 26411 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği”nin ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre ve seyyar kompresörlerin periyodik kontrollerinin yapılması sırasında, 5/6/2002 tarihli ve 24776 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği”nin ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

Kompresörlerin İmalatçı Firma Bilgileri Kompresörler üzerine aşağıdaki bilgiler yazılı bir plaka, imalatçı firma tarafından konacaktır: a) İmalatçı firmanın adı, b) İmal tarihi, c) En yüksek çalışma basıncı, d) Kompresörün sıkıştırdığı gazın cinsi ve miktarı.

Basınçlı Gaz Tüplerinin İmalatçı Firma Bilgileri (1) Basınçlı gaz tüplerinin üzerine, aşağıdaki bilgiler silinmeyecek şekilde ve oyuk olmamak şartıyla yazılmış olacaktır: a) İmalatçı firmanın adı, b) Seri numarası, c) Doldurulacak gazın cinsi, d) Boş ve dolu ağırlığı ve hacmi, e) En çok doldurma basıncı, f) İmal tarihi. (2) İmalatçı firma, gaz tüpleri ile birlikte kontrol veya garanti belgesini de alıcıya vermek zorundadır.

Basınçlı Gaz Tüplerinin Deneyleri (1) Basınçlı gaz tüplerini (asetilen tüpleri hariç) dolduran her firma, satışa çıkarmadan önce uygun aralıklarla belirli zamanlarda tüp ve teferruatını muayene edecek veya ettirecek ve hidrolik basınç deneyi, ağırlık deneyi, hacim deneyi gibi deneyleri yapacak veya yaptıracaktır. Basınçlı gaz tüplerinin periyodik kontrolleri sırasında, 10/11/2000 tarihli ve 24226 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Dikişsiz, Çelikten Mamul Basınçlı Gaz Tüplerine Dair Yönetmelik”, 1/3/2001 tarihli ve 24333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Dikişsiz, Alaşımsız ve Alüminyum ve Alüminyum Alaşımlı Basınçlı Gaz Tüplerine Dair Yönetmelik” ve 25/02/2001 tarihli ve 24298 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Dikişli, Alaşımsız Çelikten Mamul Basınçlı Gaz Tüplerine Dair Yönetmelik”lerin eklerinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

    (2) Bu muayene ve deneylere ait bir belge tüple birlikte alıcıya verilecektir.     (3) Belgeler yetkili memurlar tarafından istenildiğinde gösterilmek üzere işyerinde saklanacaktır.

LPG Kaplarının Deneylere Tabi Tutulması LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı)’nın dolum yerinde stok kaplar, silindir, küre ve kısmen silindir kısmen yarım koni şeklinde, dıştan soğutma tertibatlı, sağlam tabanlara oturtulmuş, kap teferruatı ile donatılmış, uygun özellikte, gerekli deneylere tabi tutulmuş olacak ve ışığı yansıtacak bir renge boyanacaktır.

Asetilen Tüplerinin Kontrolü Yeni asetilen tüplerinin absorbsiyon malzemesi ve aseton ile yeteri kadar dolduğu, yetkili bir eleman tarafından kontrol edilecektir. Bu kontroller, tüp boşken absorbsiyon malzemesi konulduktan sonra ve asetonla dolu iken sıra ile tartılmak suretiyle yapılacak ve sonuçları tüplerin sicil defterine yazılacaktır.

Asetilen Tüplerinin Periyodik Muayene ve Deneyleri Asetilen tüpleri periyodik olarak veya belirli zamanlarda aşağıdaki muayene ve deneylere tabi tutulacaktır: a) Dış muayene, tüpün ve tüp teferruatının genel muayenesi, b) Tüpün absorbsiyon malzemesi ile yeteri kadar dolu bulunup bulunmadığının anlaşılması için muayene, c) Tüpü absorbsiyon malzemesi ve asetonla beraber tartma, d) Basınç deneyi (Bu deney ya 60 Kg./cm2 basınçlı su ile veya tüpte bulunan absorbsiyon malzemesinin boşaltılamadığı hallerde yine 60 Kg./cm2 basınçlı aseton veya argon ile yapılacaktır.)

Asetilen tüplerinin sicil bilgileri Tüplere asetilen dolduran her işyeri, doldurduğu tüpün sicilini tutacak ve tüpün doluş tarihi, tüpe konan absorbsiyon malzemesinin ve asetonun miktarı ve tüpe konuş tarihi, tüpün muayene tarihi ve muayenenin sonucu gibi bilgiler bu sicile kaydedilecektir.

Asetilen Jeneratörlerinin İmalatçı Firma Bilgileri Asetilen jeneratörleri üzerinde, okunaklı ve silinip bozulmayacak tarzda aşağıdaki bilgiler yazılı bulunacaktır: a) Kullanılacak karpitin parça büyüklüğü ve her şarj için kabul edilen miktarı, b) Saatte üretebileceği en çok asetilen miktarı, c) Jeneratör için kabul edilen en çok basınç, d) Jeneratörün tip numarası veya işareti ve servise girdiği tarih, e) İmal eden veya satan müessesenin unvan ve adresi.

Kaldırma Makinelerinin Kapasitesi Kaldırma makineleri, kabul edilen en ağır yükün en az 1,5 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olacak ve bunların bu yüke dayanıklı ve yeterli yük frenleri bulunacaktır.

Kaldırma Makinelerinin Periyodik Kontrolü Kaldırma makineleri ve araçları her çalışmaya başlamadan önce, operatörleri tarafından kontrol edilecek ve çelik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucular, teknik bir eleman tarafından üç ayda bir bütünüyle kontrol edilecek ve bir kontrol belgesi düzenlenerek işyerindeki özel dosyasında saklanacaktır.

Asansörlerin Kontrolü (1) İşyerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin, 18.11.2008 tarihli ve 27058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği”nin öngördüğü şekilde imal ve inşa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır. (2) Asansörlerin imali, inşası, kurulması, muayenesi ve bakımı, teknik bir eleman tarafından yapılacaktır. Asansörlerin periyodik kontrolü sırasında, 31/1/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Asansör Yönetmeliği”nin ekinde yer alan “Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri”ne göre risk analizinin yapılması zorunludur.

(3) Her işveren, asansörlere ait kullanma iznini ve periyodik kontrol raporlarını, işyerinde bulundurmak ve denetlemeye yetkili makam ve memurların her isteyişinde göstermek zorundadır. (4) Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok yükü açıkça gösteren levhalar bulundurulacaktır.

Yangın Söndürme Ekipmanının Kontrolü (1) İşyerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangın hortumu bulundurulacak, yangın hortumları, yangın muslukları ve diğer yangın söndürme tertibatının rekor ve vanaları mahalli itfaiye normlarına uygun olacak ve teknik bir eleman tarafından en az yılda bir defa periyodik olarak kontrol edilecek ve kontrol sonuçları bir sicil defterine işlenecektir. (2) Lastik olmayan hortumlar, her kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en geç üç ayda bir kontrol edilecektir. (3) Yırtık, delik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.

Motopompların Kontrolü (1) İşyerlerinde suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı ile motopomplar her an iyi işler halde bulundurulacaktır. (2) Motopomplar, teknik bir eleman tarafından en az altı ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri motopompun üzerine yazılacaktır. Motopomplarla günde bir defa, beş dakika su ile işletme deneyi yapılacaktır.

Yangın Söndürme Cihazlarının Kontrolü (1) Seyyar yangın söndürme cihazları, imalatçı firma tarafından en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır. (2) Köpüklü tip (Sodyum bikarbonat - asitli) yangın söndürme cihazları, en az yılda bir defa tamamen boşaltılıp yeniden doldurulacaktır. (3) Karbon dioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklorürlü ve benzeri kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal yeniden doldurulacaktır. 

Tank ve Depoların Periyodik Kontrolü Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar, teknik bir eleman tarafından en geç yılda bir defa kontrol edilecek ve kontrol sonuçları bir sicil defterine işlenecektir. Onarım sırasında bunlar tamamen boşaltılacak, bağlantı boruları sökülecek veya uygun kör tapalarla tıkanacak veya vanaları kapatılacaktır.

Vulkanizatör ve Devulkanizatörlerin Periyodik Kontrolü Vulkanizatör ve devulkanizatörler, üç ayı geçmemek üzere periyodik olarak teknik bir eleman tarafından kontrol edilecek ve kontrol sonuçları bir sicil defterine işlenecektir.

Boru Tesisatının Periyodik Kontrolü İşyerlerinde boru tesisatı, teknik bir eleman tarafından yılda bir periyodik olarak kontrol edilecek ve kontrol sonuçları bir sicil defterine işlenecektir. Kontrol sonucunda, kusurlu bulunan vanalar, kaçak yapan bağlantılar ve aşınmış olan borular değiştirilecektir.

Fırın ve Ocakların Kontrolü Fırın ve ocaklar, yeterli uzaklıkta bulunan açık veya kapalı bir yerden idare edilecek ve ateşlenmeden önce, bunların bağlantıları ve cihazları kontrol edilecektir.   

Elektrikli El Aletlerinin Kontrolü Elektrikli el aletleri kullanılmadan önce, yetkili kimseler tarafından kontrol edilecek, topraklanması arızalı, motoru fazla kıvılcımlı, priz, fiş, anahtar ve bağlantı kablosu bozuk olanlar kullandırılmayacaktır.