Haemosporina alt takımı Piroplasmida Takımı Babesidae Babesiosis Theileriidae Theileriosis Biyolojik Vektör Ixodid keneler Mevsimsel Hastalıklar Sarılık ile seyreden Theileriosis sığırlarda Babesiosis koyunlarda daha da önemlidir Babesia spp Theileria spp.

Sığır hemoglobinürisi Babesia cinsi Babesiosis 1888’de Romanya’da Babes tarafından, Sığır hemoglobinürisi Texas Fever Babesia canis biyolojik gelişme

Hayat siklusu

Sığır Babesiosis Yaşam Çemberi Transovarial nakil Boophilus cinsi keneler Babesia equi (Theileria equi, Nuttalia equi) Babesia microti Transstadial nakil

Kene kan emer- eritrositlerdeki merozoit (agamont)- Bağırsakta gametogoni+singami- Bağırsak epitel hücreleri+kas hücreleri+ Epidermis hücreleri+hemolenf hücreleri+ dişilerde ovaryumda yumurta içinde (transovarial)çoğa bölünerek Sporokinetler (vermikül) oluşur- Sporokinetler hemolenf yoluyla Tükrük bezi asini hücrelerine – Endopoligeni ile çoğalır- Sporogoni ile oluşan sporozoitler- Transovarial ve transtadial Larva ve genellikle nimfler- Kan emme ile sığırlara verilir- Eritrositlere girer- Tomurcuklanarak ikiye bölünmeyle çoğalırlar

Babesia – kene- konak

Babesiosis Parazitlerin eritrositlere girişi ve beslenişi Merozoit ile eritrosit temas eder. Parazitin apikal organeller olan ucu eritrosit membranına doğru döner. Eritrosit ve parazit membranları kaynaşır. Rhoptirilerin içerikleri salgılanır. Eritrosit membranı değişir, invagine olur ve parazit oluşan vakuole doğru girer. Vakuol zarı ile parazit zarı kaynaşır. Beslenme pinositosis ile olur. Hemoglobinden pigment yapmaz.

Babesiosis - Patogenez Babesiosisin patogenezinde iki önemli faktör rol oynar. Damarlarda olan değişiklikler, İntravasküler hemoliz.

Damarlarda olan değişiklikler Kinin ve aktif kallikrein düzeyi artar ve kininogen düzeyi azalır. Bu durum damarlarda dilatasyona, kan akışında yavaşlama, küçük damar duvarlarında bozulmalara, damar duvarı geçirgenliğinin artmasına yol açar. Conglutinin ve fibronectin düzeyleri azalır. Bu durum eritrositlerin bir araya toplanmasına neden olur. Bu da kapillar damarlarda tıkanmalara neden olur. Fibrinogen ve ilgili ürünler artar, plasminogen azalır. Bunun etkisi koagulasyon bozukluklarına ve eritrositlerin bir araya toplanmasına yol açar.

Damarlardaki değişiklikler ve tıkanmalar şu sonuçlara yol açar. Dolaşımda stasis sonucu şok ve ölümler olabilir. Değişik yerlerde ödem ve kanamalar olur. Dokularda anoksi ve nekrozlar, bunlara bağlı ölümler olabilir.

İntravasküler hemoliz nedenleri ? Parazitler eritrositler içinde çoğalırken onları parçalar. Babesia bigemina enfeksiyonlarında parazitemi oranı %40 lara çıkmaktadır. Parazitli eritrositler nötrofiller ve makrofajlar tarafından fagosite edilir. Hasarlı eritrositler fagosite edilir. Salgılanan kinin ve benzeri maddeler eritrosit yüzeyinin ozmotik geçirgenliğini bozar ve eritrositler kolayca lize olur.

Hemolizin Sonuçlar ??? Hemoliz sonucu anemi, Şiddetli anemi sonucu anoksi ve bazen ölüm, Hemoliz sonucu hemoglobinemi, Şiddetli hemoliz sonucu hemoglobinüri, Şiddetli hemoliz sonucu ikter, Anemi sonucu kalp atışlarının hızlanması ve bazen kardiyak şoktan ölüm, Anemi sonucu kemik iliğinde hiperplazi.

Babesiosis - Klinik Belirtiler Erişkin hayvanlar duyarlıdır. Genellikle bir yaşından büyük hayvanlar duyarlıdır, gençler duyarlı değildir. Ancak kuzular ve köpek yavrulan çok duyarlıdır. Babesiosis'te tipik klinik belirtiler; yüksek ateş, iştahsızlık, anemi, ikter, hemoglobinüri.

Babesiosis-Nekropsi bulguları Deri altı anemik ve ikterik, Seroz zarlarda peteşiel kanamalar, Vücut boşluklarında sıvı toplanması, Karaciğer ve özellikle dalak büyümüştür. Dalağın kesit yüzü sert ve dışarı taşmıştır, Karaciğer solgun ve ikterik, safrakesesi koyu sarı-yeşil safra ile iyice doludur. Kan ince ve suludur.

Babesiosis – Epidemiyoloji- Etkili Faktörler ?? Irk direnci (Zebu’lar daha dayanıklı) Yaş direnci (Antikorla ilgisi yok, bir yaşına kadar direnç vardır. Hastalık vardır ama şiddetli seyretmez. Kolostrum antikorları (enzootik bölgedeki buzağılar IgG yi pasif olarak alırlar, 5 ay kadar korur) Enfeksiyon sonrası bağışıklık (reenfeksiyonlara karşı bağışıklık, premünisyon, konkomitant bağışıklık, 2 yıl kadar korur) Stres (doğum, aşılamalar, viral hastalıklar ) Çapraz bağışıklık (farklı türler arasında koruyucu bağışıklık oluşmaz) Antikorların önemi (kolostrum ve serumla alınır) Dalağın önemi (immun yanıtın oluşmasında en önemli organdır)

Babesiosis’de immunite Humoral ve hücresel faktörler rol oynar. Oluşan erken immun yanıt (gençlerde), IL-12 arcılığı ile NK hücreleri uyarılır. Bunlar tarafından IFN-γ üretilir. Makrofajları uyarır. Makrofajlar NO üretir NO hücre içi paraziti öldürür.

Babesiosis’de immunite Antikorlar kan plazmasındaki parazitler üzerine eritrositler içerisindekilere göre daha etkilidir. Antikorlar (IgG) plazmadaki serbest sprozoitleri bağlayarak parazitlerin eritrositlere girmesine engel olurlar. Eritrositlere girdikten sonra ise oluşan parazitemi IFN-γ , TNF-α ve NO gibi faktörler tarafından engellenir. Hücre içindeki dejenerasyon nedeniyle parazit sayısında azalma olur. T lenfositleri, CD4+ ve IFN-γ parazitlerin yok edilmesinden sorumludurlar.

Sığırlarda babesiosis Babesia bigemina B.bovis B.divergens B.major Vektörleri: Boophlilus cinsi mera keneleri (Ixodid keneler) olmak üzere, Ixodes ve Haemaphysalis türleri.

B.major 3x1.5 mikron, pyriform B.bigemina, 4x2 mikron B.bovis, 2.5x1.5 mikron Babesia spp., eritrositer formlar B.divergens, 1.5x0.5 mikron

Sığır babesiosisi- epidemiyoloji Mevsimsel hastalıktır kenelerin aktif olduğu aylarda görülür Boophilus türleri sıcak ahırlarda kış aylarında da aktivitelerini sürdürür B.bigemina kış aylarında da görülebilir (örn. Kars) Vektör kene populasyon dinamiği enzootik stabilite/instabilite Bağışıklık durumu ve yaş direnci Endemik bölgeye temiz bölgeden hayvan sokulması klinik babesiosis görülür Stres doğum, şap hastalığı gibi olaylar sırasında nüksler olabilir

Enzootik stabilite = Enzootik denge Bir bölgede yeterli sayıda vektör kene ve taşıyıcı hayvan (preimmün) olduğunda hastalık endemik seyreder. Hayvanlar henüz genç yaşlarda enfekte kenelerle karşılaştığından klinik olgular şekillenmez, preimünnite gelişir. Hayvanlarda enfekte keneler tarafından sağlanan sürekli bir bağışıklık söz konusudur. Tek tük klinik olgu gözlenir, hayvanların büyük kısmı preimmündür. Stres Bağışık olmayan hayvanların bölgeye sokulması Bu denge durumu kenelerin ve taşıyıcı hayvanların ortadan kaldırılması durumunda bozulabilir Enzooti = endemi: Bir bölgede, belli bir hastalığın, her zaman beklenen bir oranda gözlenmesi

Enzootik instabilite = Enzootik dengesizlik Endemik bir bölgede enfekte kene sayısı iklim şartları veya kene mücadelesi nedeniyle yıllara göre çok değişiyorsa, konak-kene-konak ilişkisi yıllara göre bozulacağından, hayvanların keneler yoluyla doğal aşılanması da bozulacaktır. Bu durumda bağışıklık yıllara göre çok dalgalanmalar gösterir. Enzootik dengesizlikte konak populasyonunda immunitenin düştüğü yıllarda enfekte kene sayısında oluşacak ani bir artış (iklim koşullarının elverişliliği veya kene mücadelesinde gevşeme), klinik babesiosis olaylarında ani bir patlamaya (epidemi) yol açar. Epizooti = epidemi: Bir bölgede, belli bir hastalığın, önceden kestirilemeyen zamanlarda ani salgınlar halinde görülmesi

Sığır babesiosisi- klinik belirtiler Enfeksiyon bir yaşından büyüklerde sorundur. İnkubasyon süresi genellikle 1-2 hafta, yüksek ateş (40-42°C), Ateş 1-2 hafta kadar sürebilir. İkterus Hemoglobinuri (kan işeme) Hemolitik anemi B.bigemina'da parazitemi %75’e kadar çıkabilir. Hematokrit değer %20'nin altına düşer. Kalp atışlarında hızlanma iştahsızlık, keyifsizlik ve zayıflama Başlangıçta ishal daha sonra konstipasyon, Dışkı safra renginde. Serebral babesiosis oluşması, koordinasyon bozukluğu, sinirsel belirtiler ve ani ölüm.

Epidemiyoloji, Sığır babesiosis Mevsimin etkisi (kene aktivasyonu, yaz ayları) Vektör kene populasyonunda yıllık değişikliklerin etkisi (enzootik stabilite = enzootik denge = endemik stabil bölge ; enzootik dengesizlik = instabil bölge) Bağışıklık durumu ve yaş direncinin etkisi Enfekte bölgeye temiz bölgeden hayvan sokulması (klinik babesiosis görülür) Stresin etkisi (doğum, şap hastalığı gibi olaylar sırasında nüksler olabilir)

Enzootik stabilite = Enzootik denge = Endemik stabil bölge ?? Enfekte bir bölgede yeterince çok sayıda vektör kene olduğunda ve yıllara göre kene populasyonunda fazlaca değişiklikler olmadığında, enfeksiyon sürekli nakledileceğinden bu bölgede bulunan hayvanlarda bağışıklık yaygın olarak görülecek ve bu bağışıklık kene aktiviteleri nedeniyle her yıl devam ettirilecektir. Bu dengeye enzootik stabilite (Enzootik denge) adı verilmektedir. Bu dengenin olduğu yerde ancak stres nedeniyle az sayıda hayvanda veya temiz bir bölgeden gelen hayvanlarda klinik enfeksiyon görülür. Geri kalan hayvanlarda problem oluşmaz.

Enzootik dengesizlik = instabil bölge ? Enfekte bir bölgede vektör kene sayısı az ise ve sayı değişken iklim şartları nedeniyle yıllara göre çok değişiyorsa veya kene sayısı yapılan mücadele nedeniyle baskı altına alınmışsa o zaman konak-kene-konak ilişkisi yıllara göre bozulacağından hayvanların keneler yoluyla doğal aşılanması da bozulacaktır. Bu durumda bağışıklık yıllara göre çok dalgalanmalar gösterir. Buna enzootik dengesizlik denir. Enzootik dengesizlikte konak populasyonunda immunitenin düştüğü yıllarda vektör kene sayısında oluşacak ani bir artış (iklim koşullarının elverişliliği veya kene mücadelesinde gevşeme), klinik babesiosis olaylarında ani bir patlamaya yol açar.

Bağışıklık durumu-yaş direnci etkisi? Enzootik stabilite olan bir bölgedeki hayvanlar; kolostrumla aldıkları pasif immunite ve daha sonra yaş direnci ve takiben de merada enfekte keneyle karşılaşmadan dolayı gelişen aktif immunite nedeniyle klinik enfeksiyona yakalanmazlar. Ancak stres faktörleri olduğunda bağışıklık kırılmakta ve hayvanda düşük sayıda olan parazitler tekrar artarak klinik babesiosis nüksetmektedir.

Sığır babesiosis, klinik belirtiler Enfeksiyon bir yaşından büyüklerde sorundur. İnkubasyon süresi genellikle 1-2 hafta, İlk klinik bulgu yüksek ateştir (40-42°C), Ateş 1-2 haftaya kadar sürebilir. Anemi, B.bigemina'da parazitemi %75’e kadar çıkabilir. Hematokrit değer %20'nin altına düşer. İkter, hemoglobinuri Kalp atışlarında hızlanma iştahsızlık, keyifsizlik ve zayıflama Başlangıçta ishal daha sonra konstipasyon, dışkı safra renginde. Serebral babesiosis oluşması, koordinasyon bozukluğu, sinirsel belirtiler.

Patolojik bulgular (nekropsi) Büyük ölçüde intravasküler hemolize, dolaşım bozuklukları,damar bozuklukları, damar tıkanmaları sonucu kan dolaşımındaki stasis sonucu şok ve doku hasarlarına bağlıdır. Seroz zarlarda kanamalar, anemi, kan ince ve sulu, deri altında ikter, Karaciğer solgun, safra kesesi koyu renkli safra ile dolu Dalak büyümüş, gevrek, kesildiğinde pulpa kesit yüzünden dışarı taşar

Akut babesiosis olgusu- 11 günlük buzağı Derialtı bağdokusu. Yağ dokusu ve karın boşluğundaki serozalarda sararma, İdrar kesesinde koyu-kırmızımsı kahve renkli idrar birikimi, Dalakta büyüme, Karaciğerde büyüme ile safra kesesinde koyu yeşil safra birikimi ve şişkin görünüm, Karaciğerin kesit yüzünde şişkinlik ve sararma

Babesiosis - Teşhis Klinik belirtiler Mevsim Kene durumu Perifer kan frotisi Kan kuyruk ucundan Serolojik testler (IFAT, ELISA ) Moleküler biyolojik yöntemler (PCR)

Sığır-Babesiosis Tedavi İmidocarb dipropionate (Acaprine forte, Imizol, İmidovil) 1.2-3 mg/kg, kas içi tek doz Amicarbalide (Diampron) 5-10 mg/kg, i.m Diminazene aceturat (Berenil, Babenil) (YASAKLANDI) 3.5 mg/kg, derin i.m, Süt 3 gün, et 20 güntüketilmez Quinuronium sulphate (Acaprin, Babesan) (YASAKLANDI) %5 lik, 1ml/50 kg, s.c (erişkin), gençlerde 0.75 mg/kg, s.c; Kafein ile beraber toksikdir, antidotu atropin sülfat’dır.

Sığır-Babesiosis Korunma ve Kontrol Mücadele bölgedeki hastalığın durumuna göre belirlenmelidir. Endemik stabilite bulunan bölgelerde (etken- konak- vektör olan) kene mücadelesine gerek yoktur (premunisyon). Ancak kene sayısının arttığı durumlarda mücadele yapılmalıdır. İnstabil bölgelerde (Enzootik dengesizlik), klinik vakaların görüldüğü yörelerde kene mücadelesi yapılmalıdır. Babesia bovis’e karşı canlı aşı uygulamaları.

Koyun ve Keçilerde Babesiosis Babesia motasi (büyük yapılı, pyriform şekilde, 2.5-4x2 mikron.) Babesia ovis (küçük yapılı, 1-2.5 mikrondur.) Dünyada yaygın, Türkiye’de var. Vektörleri: Rhipicephalus bursa, Haemaphysalis punctata, Ixodes ricinus ** Babesiosis koyunlarda oldukça önemlidir. Ağrı, ağrıma, zerk, sıtma, kan işeme olarak adlandırılır.

Patolojik lezyonlar ve klinik belirtiler Babesia motasi daha patojendir. Akut enfeksiyonlarda yüksek ateş, şiddetli anemi, hemoglobinüri, bitkinlik ve ölüm vakaları görülür. Kronik yada latent enfeksiyonlarda belirtiler tipik değildir. Babesia ovis enfeksiyonları hafif seyirlidir. Klinik olarak yukarıdaki belirtiler hafif olarak görülür. Endemik yerlerde bulunan yerli koyun ve keçilerde sorun olmaz. Ancak endemik meraya endemik olmayan yörelerdeki hayvan nakilleri ile klinik enfeksiyonlar ortaya çıkar.

Konjunktiada iler,i düzeyde anemi, Bbabesia ovis

Babesiosisden ölen bir koyunda splenomegali ve icterus

Teşhis ??? Klinik bulgular Mevsim Kene varlığı Kulak uç kısmından hazırlanacak kan frotilerinde eritrositler içinde tipik ikili armut formların görülmesiyle kesin tanı konulur. Epidemiyolojik çalışmalar için serolojik testler (IFAT gibi) yapılır.

Tedavi-Kontrol Diminazene aceturat 3 mg/kg, i.m İmidocarb 1-2 mg/kg, s.c, 24 saat aralıkla 2 defa. Quinuronium sulphate * %0.5 lik, 1ml / 5 kg, s.c. *Toksikdir. Parasempatik sinirlere etkir. Damarlarda dilatasyona yol açar. Toksikasyon belirtileri ortaya çıkar, terleme salivasyon, diare, ürinasyon, kollaps ve ölüm görülebilir. Kene mücadelesi yapılmalı, canlı aşı kullanılmalı.

Tektırnaklılarda Babesiosis Babesia caballi Eritrositik yapıları; ikili tipik armut form ve yuvarlak gözlük formlardır. 2.5-4x2 mikrondur. Babesia equi (Theileria equi) Küçük Babesia’lardır. 2 mikron uzunluğunda, tipik dörtlü bölünme formları malta haçına benzer.

Tektırnaklılarda Babesiosis Dünyada yaygın ve Ülkemizde de görülmektedir. Vektörleri: Dermacentor spp, Hyalomma spp, Rhipicephalus spp. Babesia equi’nin biyolojik gelişmesi Theileria türleri gibidir. (Theileria equi) Klinik olarak yüksek ateş, anemi, ikter, hemoglobinüri, löykositoz, lenfositopeni, nötrofili, sinirsel belirtiler, arka bacaklarda felç, gastroenteritis.

Tektırnaklılarda Babesiosis Nekropside Gögüs ve karın boşluğunda eksudat, ikter, dalak ve karaciğerin büyümesi, şiddetli olaylarda akciğer ödemi Teşhis, kontrol ve tedavi aynıdır. Ancak Babesia equi enfeksiyonları nedeniyle tedavide Theileriosis ilacı (Buparvaquine gibi) kullanılmalı.

Domuzlarda Babesiosis Babesia trautmanni Babesia perroncitoi Ixodid keneler vektördür. Klinik olarak yüksek ateş, anemi, hemoglobinüri, ikterus, bazen abort. Nekropside seroz zarlarda peteşiler, akciğer, böbrek, mide ve bağırsaklarda ödem hiperemi, dalak aşırı büyümüştür. Tedavide Diminazene aceturate (%7'lik solüsyondan 3.5 ml/kg iv).

Köpeklerde Babesiosis Babesia canis Babesia gibsoni Babesia vogeli Rhipicephalus sanguineus, mera keneleri. Kalinik ve patolojik bulgular aynı. Diminazane aceturate 3-5 mg/kg, i.m. Babesia felis kedilerde bulunur.

Köpeklerde Babesiosis Babesia canis, büyük etken Babesia canis canis, ağır enf. oluşturur Avrupa’da Dermacentor reticulatus tarafından taşınır Babesia canis vogeli, orta şiddette enf. oluşturur Dünya’nın her yerinde Rhipicephalus sanguineus tarafından taşınır, Türkiye’de var Babesia canis rossi, çok şiddetli enf. oluşturur Güney Afrika’da Haemaphysalis leachi tarafından taşınır Babesia gibsoni, küçük etken Bütün Dünya’da R. sanguineus ve Haemaphysalis türleri tarafından taşınır Türkiye’de olabilir

Köpeklerde Babesiosis - klinik Enfeksiyonun şiddeti parazit türü, hayvanın yaşına ve diğer enfeksiyonların varlığına göre değişir Yavru köpeklerde her zaman şiddetli seyreder B. canis rossi ve B. gibsoni akut ve ölümcül hemolitik hastalık tablosu, diğer türler daha hafif hemolitik anemi ile seyreden subklinik hastalık oluştururlar Perakut olgular Hipotansif şok Hemolitik anemi Ani ölümler Akut olgular Ateş Halsizlik Zayıflama Sarılık Hemolitik anemi Hemoglobinuri kusma Kronik ve subklinik olgular Aralıklı Ateş Lenfadenopati İştahsızlık Zayıflama

Köpeklerde Babesiosis - Tanı Kuşku Klinik belirtiler Mevsim? Kene enfestasyon durumu Ehrlichiosis’den ayrılmalı Kesin tanı Perifer kan frotisi Kulak ucu veya tırnaktan çift armut formlarının görülmesi PCR Serolojik testler

Köpeklerde Babesiosis - Tedavi İmidocarb dipropionate (Acaprine forte, İmizol, İmidovil) 3-6mg/kg sc, 14 gün arayla 2 defa B.gibsoni’de tedavi tam parazit eliminasyonunu sağlayamaz, bu yüzden ilerleyen zamanlarda stres vb faktörler nedeniyle hastalık nüksedebilir Yaz aylarında rickettsial enfeksiyonlar göz önünde bulundurularak tetrasiklin grubu ilaçlar da verilmeli