ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ 2007

ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ Bilindiği gibi anne ölüm ve bebek ölüm oranları bir toplumun en önemli gelişmişlik göstergelerindendir.

Gebelik süresince ,doğum sırasında ve sonrasında ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ Gebelik süresince ,doğum sırasında ve sonrasında sağlık hizmetlerine erişebilirlik, sağlık hizmetlerinden faydalanma ve bu hizmetlerin kalitesi ile daha geniş çerçeveden bakıldığında kadının eğitimi, toplumsal cinsiyet eşitliği ve sosyal koşullar anne ölümlülüğü ile ilişkilidir.

ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ Birçok ülkede ve ülkemizde anne ölümleri ile ilgili veri toplamada sıkıntılılar yaşanmaktadır. Dolayısıyla bu konudaki göstergelerin hesaplanması için farklı ve yenilikçi yaklaşımlara ihtiyaç vardır.

ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ Bu amaçla planlanan ve 2005 Haziran -2006 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirilen “Ulusal Anne Ölümleri Çalışması” mevcut duruma ilişkin doğru veriyi sağlayarak anne ölümleri ile ilgili bilgi eksiğini kapatmıştır.

ANNE ÖLÜMLERİ VERİ SİSTEMİ Projenin sonuçları, ülkemizdeki mevcut ölüm kayıt sistemlerini değerlendirmiş ve yeni ölüm kayıt sistemleri için öneriler ve yöntemler geliştirilmiştir.

Anne ölümlülüğü nedir ?

Gebeliğe bağlı ölüm: Ölüm nedenine bakılmaksızın gebelik, doğum, doğum sonrası 42 gün içerisinde meydana gelen tüm kadın ölümleridir.

Gebelikle ilgili Annelik Doğrudan % 80 Rastlantısal %1 Dolaylı % 19

Anne Ölümü Tanım Bir kadının, gebelik sırasında ya da gebeliğin sonlanmasından sonraki 42 gün içerisinde, gebeliğin süresine ve yerine bakılmaksızın, gebelik durumunun ya da gebelik süresinin şiddetlendirdiği tesadüfi olmayan nedenlerden kaynaklanan ölümüdür.

Gebelikle ilgili Annelik Doğrudan % 80 Rastlantısal %1 Dolaylı % 19

Doğrudan Anne Ölümü Gebelik durumunda ( gebelik boyunca, doğum ve lohusalık döneminde) yapılan müdahaleler, ihmaller, yanlış verilen bakım hizmeti ya da adı geçen olaylar zinciri sonucunda meydana gelen obstetrik komplikasyonlardan kaynaklardan ölümlerdir.

Doğrudan Anne Ölümü ÖRNEK: kanama, sepsis, eklampsi, zor doğum, güvenli olmayan kürtaj / düşük komplikasyonları, ektopik gebelik, emboli, anestezi vs.

Dolaylı Anne Ölümü Daha önceden ( gebelik öncesinde ) var olan hastalık veya hastalıklar nedeni ile gebelik sırasında gelişen ama obstetrik kaynaklı olmayan ancak gebeliğin fizyolojik etkisi ile şiddetlenen nedenlerden meydana gelen ölümlerdir.

Dolaylı Anne Ölümü ÖRNEK:kalp hastalığı, diabet, epilepsi, astım, enfeksiyon hastalıkları (sıtma, HIV/AIDS, hepatitis), anemi vs.

Rastlantısal (Tesadüfi) Anne Ölümü *Gebelik, doğum, doğum sonrası 42 gün içerisinde meydana gelen , *doğrudan ve dolaylı obstetrik nedenlere bağlı olmayan (gebeliğin herhangi bir etkisine bağlı olmayan) ölümlerdir.

Rastlantısal (Tesadüfi) Anne Ölümü ÖRNEK: Trafik kazası, cinayet, yüksekten düşme, intihar vs.

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında GENELGE 2007/27 1-Toplanacak ölüm verileri ülke genelinde gerçekleşen tüm anne ölümlerini kapsayacaktır. 2-Bakanlığımızda “Anne Ölümleri Ön İnceleme Birimi” ve “Merkez inceleme Komisyonu“ oluşturulacaktır. 3-Her ilde de “İl Anne Ölümlerini Tespit ve Önleme Birimi” ve “İl İnceleme Komisyonu“ oluşturulacaktır. 4-Her SGB ve SO da programın yürütülmesinden sorumlu sağlık personeli program sorumlusu olacaktır. ( Anne Ölümleri Veri Sistemi Birim Sorumlusu )

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında 5-S.O olmayan belde ve köylerde Köy Muhtarları 12-50 yaş arası anne ölümlerini kayıt altına alacaklar. Köyün bağlı olduğu S.O nda programın yürütülmesinden sorumlu sağlık personeli her ay S.O bağlı tüm köyleri dolaşarak muhtarlardan bu bildirimleri alacaklardır. Anne ölümü olmamışsa bu husus tutanakla kayıt altına alınacaktır.

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında 6-Her sağlık ocağı Anne Ölümü İl Bildirim Formunu ve Muhtarlıktan elde ettikleri bildirimleri, Anne Ölümü Defin Listesini her ay düzenli olarak S.G.B. ‘na göndereceklerdir. (Ölüm olmasa da bildirim mutlak suretle yapılacaktır.)

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında 7-Her Belediye Belediye tabipliklerince hazırlanan “Anne Ölümü Defin Listesi ve Anne Ölümü Defin Bildirim Formu” aylık peryotlarla bağlı olduğu S.G.B. na göndereceklerdir. 8- S.G.B’lıkları bölgesindeki İlçe Jandarma Teşkilatından ; o ay meydana gelen anne ölümlerinin listelerini temin edeceklerdir.

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında 9-Sağlık Grup Başkanlıkları o ayın çalışmasını takip eden ayın ilk 10 gününe kadar düzenli olarak; *Sağlık Ocakları, *Köy Muhtarları, *Belediye Tabipliklerinden sağladıkları “Anne Ölümü Defin Listesi” , “Anne Ölümü Defin Bildirim Formu” , “Anne Ölümü İl Bildirim Formu” ve raporlarını; İl Sağlık Müdürlüğü’ne göndereceklerdir.

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında 10-İldeki tüm kamu veya özel sağlık kuruluşları (poliklinikler, tıp merkezleri, özel hastaneler, devlet hastaneleri, üniversite hastaneleri vb.) o ay içerisinde kendi kuruluşlarında meydana gelen (gebeliğe bağlı) anne ölümlerini Sağlık Müdürlüğü’ne bildireceklerdir. 11-112 Hizmet Birimleri sevk sırasında meydana gelen anne ölümlerini her ay “Anne Ölümü İl Bildirim Formu” ile Sağlık Müdürlüğüne her ay bildireceklerdir.

Anne ölümleri veri sistemi kapsamında 12- İl Program Sorumlusu ayda bir kez , ilde mevcut doğum hizmeti veren tüm 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarını ziyaret edecek (kadın hast. ve doğum kliniği, doğumhane, ameliyathane, acil servis vs.) kayıtları inceleyerek 12-50 yaş arası anne ölümü varsa kayıt altına alacak; Ölüm olmasa da kuruluş başhekimi ile birlikte tutanak tutarak imza altına alacaktır.

Ölümlerin Değerlendirilmesi 13- SGB ları ilçedeki tüm kamu veya özel sağlık kuruluşları ( poliklinikler, tıp merkezleri, özel hast., devlet hast., üniv hast. Vs.) 112 hizmet birimlerince bildirilen ölümler İl Anne Ölümleri Tespit ve Önleme Birimlerinde değerlendirilecektir.

Ölümlerin Değerlendirilmesi 14- İl Anne Ölümleri Tespit ve Önleme Birimi İldeki tüm ölüm bildirimlerinin toplanması, birbirleri ile karşılaştırılması, hastane ölümleri için “Anne Ölümü Sağlık Kurumu Kayıt İnceleme Formunun” ( eski SKKİF) doldurulması, eğer ölüm evde gerçekleşmiş veya hastane araştırmalarından tatminkar sonuca ulaşılamamış ise adrese gidilerek “Anne Ölümü Soru Kağıdı” (eski KÖS) yani sözel otopsi ile eksik bilgilerin tamamlanmasını sağlayacaktır.

Ölümlerin Değerlendirilmesi 15- İl inceleme komisyonu toplanacak, ilde o ay meydana gelen anne ölümlerinin nedenlerini belirlemek üzere görüşeceklerdir.Komisyon üyeleri tarafından; İl anne ölümleri komisyon raporu ile meydana gelen ölümlere ait “Anne Ölümü SKKİF”, “ Anne Ölümü Soru Kağıdı” , Anne Ölümü İl Bildirim Formu her anne ölümüne bir kod numarası verilmiş olarak ve hasta dosyalarının sureti, aylık hastane ziyaret tutanakları ile birlikte takip eden her ayın 15’ine kadar Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü’ne gönderilecektir.

Ölümlerin Değerlendirilmesi 16- Sağlık Bakanlığı Anne Ölümleri Ön İnceleme Komisyonunda, her ay illerden gelen anne ölümü ismi gizli kalmak koşulu ile kod numarası ile değerlendirilecek , nedenlerine ve üç gecikme modeline göre anne ölümleri sınıflandırılacaktır. Nedenleri tam olarak belirlenemeyen ölümler, hastane, hekim ve anne adı gizli kalmak üzere kod numarası ile Merkez İnceleme Komisyonunda üç ayda bir görüşülecektir.

Üç Gecikme Modeli Bakım almanın gecikmesi (tehlike işaretleri ve sorunlara ilişkin bilgi eksiği) Uygun sağlık kuruluşuna ulaşmada gecikme (örn., hava koşulları, ekonomik yetersizlikler veya ulaşım sorunu nedeniyle) Sağlık kuruluşunda yeterli tedavinin alınmasında gecikme (örn., beceri ve/veya ekipman yetersizliği nedeniyle)

Ölümlerin Değerlendirilmesi 17-İl Sağlık Müdürlüğünde toplanan veriler her ay Temel Sağlık İstatistik Modülünde ( TSİM ) yer “Anne Ölümü İl Bildirim Formu”na kaydedilecektir. 18-Anne Ölümleri Veri Sistemi 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren uygulanacaktır. 19-İl düzeyinde hizmetin gerektiği şekilde planlaması ve uygulanması Sağlık Müdürlüğü sorumluğundadır. 20- Bu genelgenin yürürlüğe girmesi ile 2002/99 sayılı genelge uygulamadan kaldırılmıştır.

İl Anne Ölümleri Tespit ve Önleme Birimi -Sağlık Müdür Yardımcısı -AÇSAP Şube Müdürü -Sağlık Ocakları Şb.Müdürü -Yataklı Tedavi Kurumları Şb. Müdürü -Bulaşıcı Hastalıklar Şb. Müdürü

İl İnceleme Komisyonu -İl Program Sorumlusu ile; *Kadın Has.ve Doğum Uzmanı *Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzm. Her uzmanlık dalı için 2 uzman hekim *( Yoksa doğum hizmeti veren birimde çalışan pratisyen hekim) -AÇSAP Şube Müdürü ekibin çalışmalarına nezaret edecektir.

Sağlık Bakanlığı Anne Ölümleri Ön İnceleme Komisyonu AÇSAP Genel Müdürlüğünde görev yapan 1 pratisyen hekim ve 1 ebe Ayrıca görevlendirilmiş 1 kadın hast.ve doğum uzmanı 1 iç hast. Uzmanı 1 Anesteziyoloji ve reanimasyon uzm. dan oluşur.

Merkez İnceleme Komisyonu AÇSAP Genel Müdürü veya Müd.Yard. Başkanlığında toplanacaktır. 5 Kadın Hast. Ve Doğum Uzmanı 2 İç Hast. Uzmanı 2 Çocuk Sağlığı Uzmanı 3 Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı 3 Patoloji Uzmanı 3 Aile Hekimi 3 Ebe 1 Sağ.Müd., 1 Sağ. Müd. Yard. Ve 1 AÇSAP Şube Müd.

Ölümlerin Tespit Edilmesi İl Veri Sorumlusu İl Sağlık Müdürlüğü AÇSAP Şube Hekimi olacaktır. Her S.O’nda ve S.G.B‘nda programın yürütülmesinden sorumlu bir veya iki sağlık personeli (Anne Ölümleri Veri Sistemi Birim Sorumlusu) olacaktır.