ÖĞRENME VE İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ Gazi Üniversitesi Web Tabanlı Eğitim Tasarım ve Uygulama İlkeleri Dr. Meltem BATURAY Hazırlayan : Ahmet HAYRAN Bilişim Sistemleri

İÇERİK Öğrenme Yönetim Sistemi (ÖYS) İçerik Yönetim Sistemi (İYS) Öğrenme Yönetim Sistemi Nedir? Öğrenme Yönetim Sisteminin Geçmişi Öğrenme Yönetim Sistemi Özellikleri Günümüzde Kullanılan Öğrenme Yönetim Sistemleri İçerik Yönetim Sistemi (İYS) İçerik Yönetim Sistemi Nedir? İçerik Yönetim Sistemi Özellikleri Günümüzde Kullanılan İçerik Yönetim Sistemleri Öğrenme Yönetim Sistemi ve İçerik Yönetim Sisteminin Benzer ve Farklı Yönleri Referanslar Konularımız

Şekil 1. ÖYS’de online kavramının bir gösterimi ÖYS NEDİR? Öğrenme yönetim sistemi (ÖYS) eğitim amaçlı hazırlanmış ders içerik ve materyallerinin öğretmen ve öğrenciler arasında paylaşılması, ödevlerin gönderilmesi ve toplanması, öğrencilerin derse devam durumu, başarı düzeyi gibi konularla ilgili istatistik tutan ve online iletişime olanak sağlayan yönetim yazılımlarıdır. Şekil 1. ÖYS’de online kavramının bir gösterimi

Şekil 2. ÖYS’nin bazı fonksiyonel özellikleri ÖYS NEDİR? Şekil 2. ÖYS’nin bazı fonksiyonel özellikleri

ÖYS NEDİR? ÖYS eğitsel içeriği ileten ve dağıtan, kişisel ve organizasyonel öğrenme ve eğitim hedeflerini tanımlayan ve değerlendiren, bu hedefler doğrultusunda süreci takip eden, ve bütün olarak organizasyonun öğrenme sürecini denetlemek için veri toplayan ve sunan bir alt yapıdır (Szabo ve Flesher, 2002). ÖYS e-öğrenmeyi kolaylaştıran bir bilgi sistemidir. ÖYS’ler eğitimsel materyallerin işlenmesi, saklanması, dağıtılmasına olanak sağlamakta, eğitim ve öğretimle ilişkili yönetimi ve iletişimi desteklemektedir (McGill ve Klobas, 2008).

GEÇMİŞ’TEN BUGÜNE ÖYS Bilgisayarların eğitime uygulanması 1950’lere dayanan bir tarihi bulunmaktadır, bu tarih kişisel bilgisayarların yayılmasından sonraki yakın dönemde tekabül etmektedir (Reiser, 1987). Bu dönemden itibaren bilgisayarların eğitimde kullanması ilgili birçok yaklaşım ortaya çıkmış ve bunların bir çoğu literatüre girmiştir.

GEÇMİŞ’TEN BUGÜNE ÖYS Bilgisayarların eğitimde kullanılması tarihi birçok genel terim ile doludur. İlk olarak ortaya çıkmış methodlara örnek olarak; Bilgisayar Tabanlı Eğitim (Computer-Based Instruction) Bilgisayar Destekli Eğitim (Computer-Assisted Instruction) Bilgisayar Destekli Öğrenme (Computer-Assisted Learning)

GEÇMİŞ’TEN BUGÜNE ÖYS Parr and Fung bu methodların genel olarak eğitim ve alıştırma programlarını, daha fazla karışık eğitsel materyalleri ve kişiselleştirilmiş eğitim içeriklerini tanımladığını savunmuşlardır (Parr ve Fung, 2001). Teknolojinin(Eğitim Teknolojileri) gelişimine paralel olarak farklı yaklaşımlar ve modeller ortaya çıkmıştır. Amaç içeriğin ve destekleyici materyallerin sunulmasından daha ileriye taşınmıştır. (Yönetim) Özellikle internetin gelişimi ile birlikte bilgisayar destekli eğitim ortamları hızla değişime ayak uydurmaya başlamış ve yeni modeler ortaya çıkmıştır. (Elektronik, Online) Merkezileştirme, standartlaşma, entegrasyon … Sosyal ağlar

GEÇMİŞ’TEN BUGÜNE ÖYS Günümüzde e-öğrenme bilgisayar tabanlı öğrenme ve benzeri terimlerin hemen hemen yerine kullanılmaya başlamıştır. Bu tip kavramlar ise daha ziyade eğitimde bilgisayarın bir araç olarak kullanıldığı statik süreçlerin işlendiği bir model olarak kalmıştır. E-öğrenme genel tanım itibariyle network üzerinde veya olmadan eğitim ve öğretimim elektronik ortamlar aracılığıyla yapılması denilebilir.

GEÇMİŞ’TEN BUGÜNE ÖYS E-öğrenme bu süreçte web destekli öğrenme, eşzamanlı öğretim, eşzamansız öğretim, sanal eğitim, bilgisayar destekli uzaktan eğitim vb kavramlarla farklı farklı yüzlerini orataya çıkarmıştır. Bu süreçle birlikte e-öğrenmeye olanak sağlayacak daha fazla teknolojiyi ve modeli içinde barındıran altyapılar geliştirilmiştir. Genel olarak bu ortamlara Sanal Öğrenme Ortamları(Virtual Learning Environment - VLE) denmektedir.

GEÇMİŞ’TEN BUGÜNE ÖYS ÖYS’ler konu olarak ve literatürde sanal öğrenme ortamları altında yeralmaktadır. Özetle; ÖYS’ler (Integrated Learning System – Bütünleşik Öğrenme Sistemi olarakta literatürde geçmektedir) öğretim içeriğinin yanı sıra bu uygulamaların ötesinde yönetim ve izleme, kişiye göre öğrenme ve diğer sistemlere entegrasyon gibi özellikler sunmaktadır.

ÖYS’LERİN ÖZELLİKLERİ Önceden de bahsetmiş olduğumuz gibi ÖYS’ler günümüz teknolojisine göre gelişen uygulamalardır. Bunun anlamı bir ÖYS uygulamasının hayallerinizi karşılama yüzdesi o günün teknoloji ile kısıtlı olduğudur. Literatürü incelediğimizde standart olmamakla birlikte ÖYS özelliklerinin o günün teknolojisi çerçevesinde ve kullanım alanlarına göre fonsiyonel özelliklerinin şekillendiği görülmektedir.

ÖYS’LERİN ÖZELLİKLERİ Bailey (1993) yazısında eğitimde kullanılacak ÖYS sisteminin genel karakteristiğini aşağıdaki gibi sunmuştur. Eğitimsel hedefler bireysel derslere bağlıdır. Dersler standartlaştırılmış müfredata dahil edilir. Ders materyali uyumlu bir biçimde birkaç derece seviyesine yayılır. Yönetim sistemi öğrenci performans sonuçlarını toplar. Dersler öğrencinin bireysel öğrenme gelişimine göre sunulur.

ÖYS’LERİN ÖZELLİKLERİ American Society for Training & Development (Learning Circuts, 2005) kurumsal ÖYS’lerin fonksiyonel gereksinimlerinin ne olması gerektiği ile ilgili olarak şu maddeleri yazmıştır: İnsan kaynakları sistemi ile entegrasyona olanak sağlamak (EEP Güncellemesi - Gereksinimler) Yönetimi aşağıda belirtilen maddeler için mümkün kılan araçları kapsamalıdır. Bunlar; Kullanıcı kayıtlarının yönetilmesi ve kullanıcı profillerinin geliştirilmesi Eğitim programı ve sertifikasyon yollarının tanımlanabilmesi Eğiticilerin ve eğitim içeriğinin atanabilmesi Bütçelerin yönetilebilmesi Öğrenciler, öğretmenler ve sınıflar için planların hazırlanabilmesi

ÖYS’LERİN ÖZELLİKLERİ Ortamı(Sınıf, Çevrimiçi), methodu (öğretmen gözetiminde, kendi kendine) ve öğrencileri (çalışanlar, müşteriler) kapsayan içerik dağıtımı için erişim sağlayabilmesi Doküman geliştirmeyi (authoring*), korumayı ve depolamayı kapsayan içerik geliştirmeye olanak sağlayabilmesi İçeriği üçüncü parti eğitim yazılımlarıyla entegrasyonunun sağlanabilmesi Öğrencilerin yetkinliklerini değerlendirebilmesi ve yetenek kazanımlarını ve durumlarını yönetebilmeli

ÖYS’LERİN ÖZELLİKLERİ Değerlendirme dokümanlarının üretilmesini desteklemeli ve olanak sağlamalıdır. Standartlara bağlı kalmaldır. Örneğin SCORM(Sharable Content Object Reference Model) and AICC(The Aviation Industry Computer-Based Training Committee) uyumlu olmalıdır. * ÖYS’nin vağrolan sistemler ve iç süreçlerle birlikte çalışabilmesi için gerekli konfigurasyonu desteklemelidir. Güvenli olmalıdır. Örneğin şifre ve kriptolama

ÖYS’LERİN ÖZELLİKLERİ SCORM: Web-tabanlı e-öğrenme için standarlar ve özellikler kümesidir. Bu küme içerisinde bu sistemlerin içeriği alma, arama, dağıtma, paylaşma gibi teknik işlemlerin tanımı mevcuttur. En önemli getirilerinden biri paylaşılabilir öğrenme içeriğini desteklemesidir. Böylelikle bir ÖYS üzerinde oluşturulan bir içeriğin bir düzenlemeye gerek duymadan farklı bir ÖYS’ye aktırılıp kullanılması mümkün olacaktır.

KULLANILAN ÖYS’LER Açık Kaynak Kodlu aTutor Claroline Chamilo Dokeos eFront ILIAS Moodle OLAT Sakai Ticari Blackboard Learning System CCNet eCollege Fedena GeoLearning HotChalk Informetica it's learning JoomlaLMS Learn.com Meridian Knowledge Solutions Plateau Systems SharePointLMS SSLearn Thinking Cap LMS Vitalect

İYS NEDİR? En basit anlamıyla içeriklerin işbirlikçi çalışmayı destekleyen bir ortamda yönetimi için kullanılan bir sistemdir. İYS’nin ne yaptığını tam olarak anlamak için İYS terimini biraz irdeleyelim; İçerik Nedir? İçerik Yönetimi Nedir? İçerik Yönetim Sistemi Nedir?

İYS NEDİR? İ ? İşin özü içerik, her tip veya sayısal bilgi birimini (unit) ifade eder. Bunlar; yazı, resim, video, ses, dokümanlar, kayıtlar özetle elektronik formatla yönetilebilen herşey. İY ? Kurullar, süreçler ve akışların birleşimi ile yukarıda tanımlamış olduğumuz içeriklerin etkili bir şekilde yönetilmesini ifade eder. İYS? Yönetilen içeriği kullanarak arzu etmiş olduğumuz çıktının etkili ve verimli bir şekilde üretilmesine olanak sağlayan bir araç veya araçlar bütünüdür.

İYS NEDİR? Özetle; Literatüre baktığımızda; İYS değişken türdeki içeriklerin teknik ve teknik olmayan personel tarafından yaratılması, düzenlenmesi ve son olarak değişik formatlarda yayınlanmasını sağlayan bir araçtır, bu süreç bütünselliği ve elektronik içeriğin geçerliliğinin sağlayan merkezi kurullar, işlemler ve akışlar setiyle sınırlanıdırılmaktadır. Literatüre baktığımızda; İYS, web sitelerinin kolay yaratılması, güncellenmesi ve genişletilmesi için web uygulamaları veya uygulamalar setidir. İçeriğin yönetilmesi ve sitenin sunumu İYS’nin kolay kullanılabilir kullanıcı arayüzleri ile yapılır. Bu arayüzler gelişmiş formlar ve moduller içeren web sayfaları setinden oluşur (Dobecki and Zabierowski, 2010). Web?

İYS ÇEŞİTLERİ Birçok İYS çeşiti bulunmaktadır: Enterprise İYS Web İYS Doküman Yönetim Sistemleri Mobil İYS Bileşen (Component) İYS (Alt-doküman) Medya İYS Bu ürünlerin herbiri içerik yönetim pazarında değişen başarı derecelerine göre kendi alanlarını oluşturmuş ve ücretsiz blogging araçlarından fiyatı onbin dollarları bulan çok gelişmiş uygulamalara kadar birçok alana yayılmışlardır (Friedlein, 2007).

İYS’NİN ÖZELLİKLERİ Bergstedt ve arkadaşları 3. uluslar arası IEEE konferansında iyi bir İYS’in olması gereken özelliklerini şöyle belirtmişlerdir (Bergstedt ve diğ., 2003). İçerik, yapı ve sunum bölümleri olması SSMM (Single Source - Multipla Media) Varlıkların yönetimi İş akışlarının yönetimi Kullanıcıların rol tanımlarının yapılabilmesi İçeriğin dışa ve içe aktarım yeteneği İçeriğin kolay ve etkili bir şekilde dağıtılması (RSS vb.; Yayınlama Hukuku - İzin) (Content Syndication)

İYS’NİN ÖZELLİKLERİ Sunulan içeriğin kişiselleştirilebilmesi Betik ve modüllerle genişletilebilir olması Varlık ve içerik için versiyon yönetimi * İçeriğin arşivlenmesi Yayınlama Yazım işleri ile ilgili işlemleri desteklemesi

ENTERPRISE İYS’LER Enterprise İYS’ler temel olarak birçok İYS türünün barındırmış olduğu özelliklerin bir çoğuna sahiptirler. AIIM (Association for Information and Image Management), 2010 yılında EİY’yi organizasyonel işerle ilgili içerik ve dokümanların yakalanması, yönetilmesi, saklanması, korunması veiletilmesin için kullanılan stratejiler, methodlar ve araçlar olarak tanımlamıştır.

ENTERPRISE İYS’LER AIIM tarafından yapılan tanımlamanın görselleştirilmesi; Şekil 3. AIIM EİYS modeli

Şekil 4. AIIM EİYS modeli fonksiyonlerı ENTERPRISE İYS’LER AIIM tarafından yapılan tanımlamanın fonksiyonel basamaklar olarak gösterimi; Şekil 4. AIIM EİYS modeli fonksiyonlerı

GÜNÜMÜZDE KULLANILAN İYS’LER Günümüzde yüzlerce açık kaynak kodlu ve ticari İYS’ler mevcuttur. Yaptığı işin doğası göreyi hemen hemen bunların hepsi web tabanlı çalışabilmektedirler. Hemen hemen her türlü platforma çalışan İYS bulmanız mümkündür (PHP, PERL, JAVA, ASP.NET, RUBY ON RAILS vb.).

GÜNÜMÜZDE KULLANILAN İYS’LER Açık Kaynak Kodlu Liferay dotCMS jAPS Twiki AdaptCMS Lite ImpressCMS Joomla! Mambo WordPress phpWiki … Ticari Goss Interactive IBM Lotus Web Content Management AxCMS.net Contegro Sitefinity CMS amilia CMS Accrisoft Freedom Jadu ExpressionEngine …

ÖYS VE İYS’NİN BENZER VE FARKLI YÖNLERİ Benzer olarak; İçerik tüm sayfalar ve moduller olarak tutulur. İçerik hazırlanırken eğitici modeller seçilir. Kalite yönetimi ve yazımsal işlemlerin desteklenmesini önemseyen bazı konular ortaktır. ÖYS’lerin hepsi temelde farkı gelişmişlik seviyelerinde bir İYS’ye sahiptirler.

ÖYS VE İYS’NİN BENZER VE FARKI YÖNLERİ Fakat iki aracı birbirinde sadece fonksiyonel olarak değil model olarakta ayıran; İYS öğrenim içeriklerinin oluşturulması ve iletilmesi açısında ÖYS’lere benzesede ÖYS’ler öğrenim sürecenin tümünü yönetirler. ÖYS’ler İYS’lerden faklı olarak bilginin kazanımına ve öğrenciler arasındaki öğrenim temelli iletişime odaklanır (Bergstedt ve diğ., 2003).

REFERANSLAR McGill, T.J. , Klobas, J. E. (2008). A task–technology fit view of learning management system impact. Computers & Education 52 (2009) 496–508. Parr, J. M., & Fung, I. (2006). A review of the literature on computer-assisted learning, particularly Integrated Learning Systems, and outcomes with respect to literacy and numeracy. Retrieved November 20, 2006, from http://www.minedu.govt.nz/index.cfm?layout=document&d ocumentid=5 499&indexid=6920&indexparentid=1024 Bailey, G. D. (1993). Wanted: A road map for understanding Integrated Learning Systems. In G. D. Bailey (Ed.), Computer-based Integrated Learning Systems (pp. 3-9). Englewood Clifs, NJ: Educational Technology Publications. Carliner, S. (2005). Course management systems versus learning management systems. Learning Circuits. Retrieved November 20, 2006, from http://www.learningcircuits.org/2005/nov2005/carliner.htm

REFERANSLAR Dobecki, M., & Zabierowski, W. (2010). Web-based Content Management System. TCSET'2010, February 23-27, 2010, Lviv-Slavske, Ukraine Friedlein, A. (2007). Content Management Systems. Bergstedt, S., Wiegreffe, S., Wittmann, J., ve Möller, D. (2003). Proceedings of the The 3rd IEEE International Conference on Advanced Learning Technologies (ICALT’03) Szabo, M., & Flesher, K. (2002). CMI theory and practice: Historical roots of learning management systems. Paper presented at the E-Learn 2002 World Conference on E- Learning in Corporate, Government, Healthcare, & Higher Education, Mon-treal, Canada. Reiser, R. A. (1987). Instructional technology: A history. In R. M. Gagne (Ed.), Instructional technology: Foundations (pp.11-48). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

KONUKLARIMIZ Erdem KANBER Garanti Teknoloji Ömer Faruk IRMAK Enokta

BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM…. SORULARINIZ… BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM….