SUNUM
BİR ŞEYLER YAPILMALI
Değerli Birlik Başkan Vekilimiz, Değerli Oda Başkanlarımız Sunumuma bazı sorular ile başlamak ve cevaplarını vermek istiyorum. 1. Bir mesleki oda niçin kurulur? 1.1. Oda; üyelerinin mesleki ve teknik ihtiyaçlarını karşılamak için kurulur. 1.2. Mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak için kurulur. 1.3. Üyelerinin gelişmeleri ve mesleki eğitimlerini sağlamak için kurulur. 1.4. Üretilen mal ve hizmetin, halka dürüstçe ve güven verecek şekilde sunulması için kurulur. 1.5. Meslek disiplini içinde ahlâklı hareket eden üyelerden teşekkül etmesi için kurulur.
2. Oda Başkan ve yöneticilerinin önemi nedir? 2.1. Yöneticiler; bu amaçlara ulaşmak için heyecan duyan, liderlik yapmanın mutluluğunu yaşayan, hem üyelerine hem de topluma faydalı olmayı başarabilen nitelikli insanlar oldukları için önemli kişilerdir. 3. Esnaf ve sanatkârlar, mesleki odalarından neler bekler? 3.1. Sicile ve odasına kayıt olmadan ekmeğine ortak olan, bir başka ifadeyle kayıt dışı çalışarak ucuz mal ve hizmet üreten insanların kayıt içine alınmasını bekler. 3.2. Ehliyetsiz, yani yaptığı işi yapabilecek kabiliyet ve beceriye sahip olduğunu belirten “Ustalık” ya da “Esnaflık” belgesi olmadan çalışanların, çalışmalarının engellenmesini ister. 3.3. Odaca açılacak kurslarla, değişen ve gelişen teknoloji hakkında bilgi sahibi olmayı bekler. 3.4. Aynı hizmet ve mal üreten arkadaşları ile sosyal birlikteliğin sağlanmasını ister (düğün, cenaze, yemekli toplantı, vb.).
3.5. Meslek hastalıkları konusunda bilinçlenmek ve yöneticilerinin, kendilerini uygun şartlarda hizmet veren sağlık birimlerine yönlendirmelerini ister. 3.6. Toplumda mesleğinin saygınlık kazanması için her türlü iletişim araçlarını kullanmasını ister. 3.7. Kültür seviyesinin daha da yükselmesi için (bilgisayar, yabancı dil, vb.) eğitimlerine, oda yönetiminin ön ayak olmasını ister. 3.8. Rekabet gücünün arttırılması için, finans kaynaklarından en uygun şekilde yararlanmasını ister. 3.9. Toplumun ihtiyacı kadar işyerinin açılmasını, fazlasının kısıtlanmasını ister. 3.10. İster, ister, ister…
Değerli yöneticiler, Dikkatinizi çekeceğim bir görüşümü sizlerle paylaşmak istiyorum. Her şey isteniyor da, hiç kimsenin kendi yapabileceğinden bahsettiğini göremiyoruz. Toplum olarak en çok konuştuğumuz hep yapılamayanlardan bahsetmektir. Bu çalışmalara, üyelerin hiç mi katkısı olmayacaktır? “Acaba üyelerin yapabileceği bir şeyler var mıdır?” diye düşünülmesi gerekir.
4. Oda üyeleri neler yapmalıdır? 4.1. Odanızın, üyelerine hizmet verebilmesi için üye aidatları, zamanında ödenebilir. 4.2. Üyelerin hepsi ustalık belgesi sahibi olduğu için, 40 saatlik usta eğiticilik kursuna katılabilir. 4.3. Mesleği 3308 Sayılı Kanun kapsamında ise, yanında çalışan 14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış çocukları, Mesleki Eğitim Merkezlerine gönderebilir. 4.4. 3308 Sayılı Kanun kapsamı dışında, fakat mesleğinin yan bir branşı olan meslek dalında, odaca yapılan TESK Kalfalık, TESK Ustalık ya da TESK Esnaflık Belgesi sınavlarına çırak çocuklarını gönderebilir.
Değerli arkadaşlar, 4.3 ve 4.4 başlıklarını biraz açıklamak istiyorum. Bakınız; İstanbul’da tahminen en az 700 bin esnaf ve sanatkâr vardır. Bunların her birinin birer çırağı olsa, 700 bin çırağın var olduğu söylenebilir. Halbuki durum çok üzücüdür. Esnaf ve sanatkâr meslek dallarının sayısı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca tespit edilmiştir. Bu sayı 491 meslek dalıdır. Bu meslek dallarının 130 tanesi 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamındadır. İstanbul’da kapsam içindeki meslek dallarında 17819 çırak öğrenci vardır.
Daha da üzücü olan husus: 114 meslek dalında 2125 çırak, 16 meslek dalında ise 15694 çırak öğrenci vardır. Bir başka ifadeyle 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında olan 130 meslek dalının ancak 16’sında çıraklık eğitimi yapılıyor sonucunu çıkarabiliriz. Demek ki işyeri sahibi ustalarımız, çırak durumundaki çocukları işçi statüsünde çalıştırıyor ve okula göndermiyorlar. Şimdi de 3308 Sayılı Kanun dışında kalan ve yine işyerinde çalışan çocukların durumuna bakalım. Kapsam dışında kalan, 361 meslek dalında bu çocukların kaç tanesi TESK Kalfalık, TESK Ustalık ya da TESK Esnaflık Belgesine sahiptir? Bunlar da yok denecek kadar azdır.
Meslek Dallarındaki Çırak Sayılarını Gösteren Tablo Yani geleceğimizin ustaları olan çocukları, belgeli esnaf ve sanatkâr olarak yetiştirme konusunda işyeri sahibi olan esnaf ve sanatkârımız, üzerine düşeni yapmıyor diyebiliriz. Meslek Dallarındaki Çırak Sayılarını Gösteren Tablo MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E K AĞAÇ OYMACILIĞI 1 2 AHŞAP YAT VE TEKNE YAPIMI DOĞRAMACILIK MOBİLYACILIK 127 94 65 26 312 MOBİLYA İSKELETÇİLİĞİ ÜST YÜZEY İŞLEMLERİ AHŞAP KAROSERCİLİĞİ ANAHTARCILIK VE ÇİLİNGİRLİK 3 6 AVİZE İMALATÇILIĞI
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E AYAKKABI İMALATÇILIĞI 2 4 8 ÇANTA VE SARACİYE 49 7 33 9 82 16 SAYACILIK ERKEK BERBERLİĞİ 1087 1 782 784 739 3392 KUAFÖRLÜK 839 568 567 529 469 312 538 2248 2313 CAM ÜRÜN İŞLEMECİLİĞİ CAM ÜRÜN ÜRETİMİ CİLT BAKIMI VE GÜZELLİK 75 32 29 3 91 227 ÇİÇEKÇİLİK DERİ İŞLEMECİLİĞİ DÖKÜMCÜLÜK MOBİLYA DÖŞEMECİLİĞİ 5 14 OTO DÖŞEMECİLİĞİ BİLGİSAYAR TEKNİK SERVİSÇİLİĞİ 90 34 31 6 161 BOBİNAJCILIK 24 17 13 59
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E BÜRO MAKİNELERİ TEKNİK SERVİSÇİLİĞİ ELEKTRİKLİ EV AL. TEKNİK SERVİSÇİLİĞİ 78 30 19 55 182 ELEK. TESİSAT VE PANO MONTÖRLÜĞÜ 458 1 267 28 187 18 149 1061 47 ELEKTROMEKANİK TAŞIYICILAR BAKIM VE ONARIMCILIĞI 3 6 11 ENDÜSTRİYEL BAKIM ONARIM 7 10 GÖRÜNTÜ VE SES SİSTEMLERİ 103 27 41 59 230 GÜVENLİK SİSTEMLERİ HABERLEŞME SİSTEMLERİ 2 20 OTOMASYON SİSTEMLERİ YÜKSEK GERİLİM SİSTEMLERİ KİRKİTLİ DOKUMA FOTOĞRAFÇILIK 9 4 16 ISITMA VE DOĞAL GAZ İÇ TESİSATÇILIĞI 22 24 ISITMA VE GAZ YAKICI CİHAZLAR SERVİSÇİLİĞİ ISITMA VE SIHHİ TESİSATÇILIK 15 5 25
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E KALORİFERCİLİK GEMİ İNŞA ÇOCUK GİYİM MODELİSTLİĞİ DERİ GİYİM ERKEK GİYİM MODELİSTLİĞİ 39 26 17 31 12 10 19 80 86 ERKEK TERZİLİĞİ 1 İÇ GİYİM MODELİSTLİĞİ 73 179 43 123 8 42 9 20 133 364 KADIN GİYİM MODELİSTLİĞİ 129 165 54 65 5 205 270 KADIN TERZİLİĞİ 2 KESİMCİLİK MODEL MAKİNECİLİK 186 190 60 53 36 301 293 AHŞAP DOĞRAMA VE KAPLAMACILIĞI BETONARME DEMİRCİLİĞİ BETONARME KALIPÇILIĞI VE ÇATICILIK BOYACILIK VE YÜZEY HAZIRLAMA
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E DÖŞEME VE DUVAR KAPLAMACILIĞI 1 DUVARCILIK HARİTA VE KADASTRO PVC DOĞRAMA İMALAT VE MONTAJCILIĞI 15 3 2 20 RESTORASYON SIVACILIK YAPI TEKNİK RESSAMLIĞI (MİMARİ) YAPI TEKNİK RESSAMLIĞI (STATİK) KAĞIT ÜRETİMİ KAT ELEMANLIĞI ÖN BÜRO ELEMANLIĞI KURU TEMİZLEMECİLİK KUYUMCULUK (ALTIN-GÜMÜŞ İŞLEMECİLİĞİ) 283 28 148 14 170 22 601 64 VİTRİN KUYUMCULUĞU 4 7 ENDÜSTRİYEL KALIPÇILIK 133 68 69 12 282
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E ENDÜSTRİYEL MODELLEME FREZECİLİK 2 MAKİNE RESSAMLIĞI TAŞLAMA VE ALET BİLEMECİLİĞİ TESVİYECİLİK 307 3 198 222 33 760 TORNACILIK 353 161 155 50 719 BASKI 90 1 48 37 175 BASKI ÖNCESİ BASKI SONRASI MERMERCİLİK VE SÜSLEME TAŞÇILIĞI ÇELİK YAPILANDIRMACILIĞI 4 ISIL İŞLEMCİLİĞİ KAYNAKÇILIK 74 52 16 142 METAL LEVHA İŞLEMECİLİĞİ (BAKIRCILIK) METAL DOĞRAMACILIĞI 30 20
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E SAC İŞLERİ 8 6 3 17 TARIM (ZİRAAT) ALET VE MAKİNELERİ BAKIM VE ONARIMCILIĞI 2 1 4 DİZEL MOTORLARI YAKIT POMPASI VE ENJEKTÖR AYARCILIĞI 13 9 24 İŞ MAKİNELERİ BAKIM ONARIMCILIĞI 5 MOTORLU ARAÇLAR LPG SİSTEMLERİ BAKIM VE ONARIMCILIĞI OTOMOTİV BOYACILIĞI 62 54 28 157 OTOMOTİV ELEKTRİKÇİLİĞİ 64 43 11 45 163 OTOMOTİV ELEKTRO-MEKANİKERLİĞİ 460 354 246 106 1166 OTOMOTİV GÖVDECİLİĞİ 154 104 58 374 10 OTOMOTİV MEKANİKERLİĞİ 73 47 12 175 307 OTOMOTİV MOTOR YENİLEŞTİRMECİLİĞİ 20 ÖN DÜZEN AYARCILIĞI VE LASTİKÇİLİK 18 41 85 PLASTİK İŞLEMECİLİĞİ 22 REKLÂM TABELACILIĞI SAAT TAMİRCİLİĞİ
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E AYAKKABI, DERİ VE YAN ÜRÜNLERİ SATIŞ ELEMANLIĞI 1 ELEKTRİK VE ELEKTRONİK MALZEMELER SATIŞ ELEMANLIĞI GİYİM VE GİYİM AKSESUARLARI SATIŞ ELEMANLIĞI 2 İNŞAAT MALZEMELERİ SATIŞ ELEMANLIĞI KANTİN İŞLETMECİLİĞİ 50 48 6 16 56 64 KIRTASİYE VE KİTAP SATIŞ ELEMANLIĞI MEYVE VE SEBZE SATIŞ ELEMANLIĞI MOBİLYA SATIŞ ELEMANLIĞI OTO YEDEK PARÇA SATIŞ ELEMANLIĞI 7 SAAT, ELEKTRİKLİ ALETLER VE ELEKTRONİK ARAÇLAR SATIŞ ELEMANLIĞI SANAYİ MAKİNELERİ SATIŞ ELEMANLIĞI SU VE DENİZ ÜRÜNLERİ SATIŞ ELEMANLIĞI ŞARKÜTERİ, BAKKAL VE GIDA PAZARLARI SATIŞ ELEMANLIĞI 31 23 3 34 TARIM ÜRÜNLERİ SATIŞ ELEMANLIĞI
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E TIBBİ ARAÇLAR VE MALZEMELERİ SATIŞ ELEMANLIĞI ÇİNİ DEKORLAMA MODEL VE KALIP HAZIRLAMA SERAMİK DEKORLAMA SERAMİK ŞEKİLLENDİRME SOĞUTMA VE İKLİMLENDİRME 39 7 6 1 53 DOKUMACILIK 3 2 4 İPLİKÇİLİK ÖRMECİLİK TEKSTİL TERBİYE AŞÇILIK 25 5 33 BARMENLİK ET VE ET ÜRÜNLERİ İŞLEMECİLİĞİ FIRINCILIK PASTACILIK, TATLICILIK VE ŞEKERLEMECİLİK 30 21 55
MESLEK DALLARI ÇIRAK USTALIK EĞİTİMİ TOPLAM 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF E K SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İŞLEMECİLİĞİ SERVİS ELEMANLIĞI 5744 1510 3483 946 2790 667 1989 690 14006 3813 GENEL TOPLAM 17819 Değerli yöneticiler, Doğaya baktığımızda, nasıl ki “elmalarımı yiyen yok” diye elma vermeyi kesen elma ağacı yoksa, ya da “bana kimse biat etmiyor” diye vazifesini bırakan peygamber olmamışsa, sizlerin de hizmeti kesmeyeceğiniz tabiidir. Bu sunumda önem verdiğim bir konunun üzerinde özellikle durmak istiyorum. O da kayıt dışı çalışanlarla ilgilidir.
5. KAYIT DIŞI ÇALIŞANLARLA MÜCADELE YOLLARI NELERDİR 5. KAYIT DIŞI ÇALIŞANLARLA MÜCADELE YOLLARI NELERDİR? KAYIT DIŞI İSTİHDAMLA MÜCADELE (KADİM) PROJESİ İşverenler, işçiler ve kendi hesabına çalışanlar özellikle vergi, sigorta pirimi vb. mali yükümlülüklerden kaçınmak, bürokratik işlemlerden kurtulmak üzere kayıt dışı ekonomik faaliyette bulunmakta ve elde ettikleri geliri kayıt dışında bırakmaktadırlar. Kayıt dışında üretilen mal ve hizmetler büyük ölçüde kayıt dışı çalışanlar veya kayıt dışı çalıştırılan işçilerle üretilmektedir. Kayıt dışı çalışan ya da istihdam edilenlerin büyük bir boyutunu da çalışan çocuklar oluşturmaktadır. Çalışan çocuklar hem işverenler hem de aileleri tarafından istismar edilmektedirler.
Ülkemizde istihdam edilen çocukların %87 si 1-9 işçi çalıştıran küçük ölçekli işyerlerinde çalışmaktadırlar. Belirtilen şekilde çalışma ve çalıştırmanın tabii ki muhtelif nedenleri vardır: Bürokratik işlemlerin fazlalığı Kurumlar arası koordinasyon eksikliği Denetim yetersizliği İşgücü maliyetlerinin yüksekliği Gelir dağılımındaki adaletsizlik, yoksulluk ve işsizlik Sosyal güvenlik sistemi ve hizmetlerinin yetersizliği gibi
Kadim Projesinin Amacı: Kayıt dışı çalışan ve çalıştırılanların kayıt altına alınmasıdır. Her ilde bir Vali Yardımcısının başkanlığında “Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Koordinatörlüğü” kurulmuştur. O halde odalarımız 5362 Sayılı Meslek Kuruluşları Kanunu’na göre yaptıkları ve Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu tarafından basılmış İŞYERİ DENETİM TUTANAĞI’nın bir suretini, oda antetli resmi bir yazıya ekleyerek Birliğimize göndermelidir. Birliğimizce İstanbul Valiliği Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Koordinatörlüğü Cağaloğlu-İST. adresine isteğimizi belirten bir yazı yazıldığında, Valilik bu işyerleri ve istihdam edilenleri, kayıt içine almakla yükümlüdür.
Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele (KADİM) Projesi Hakkında Yayınlanan Başbakanlık Genelgesi
Kayıt Dışı Çalışanlara Esnaf Sicilinin Yaptırımı Nelerdir? 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu madde 68’deki ifadesi şöyledir: Bu kanun kapsamındaki esnaf ve sanatkârlar, yanlarında çalışanlar hariç, çalışmaya başlama tarihinden itibaren sicile tescil ve sicil gazetesine ilan ettirmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğü yerine getirmediği tespit edilenler, Birlik tarafından ruhsat vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirir. İlgili kurum ve kuruluşlar, sicil kaydı yapılana kadar bunların faaliyetlerini durdurur (yani belediyeler). 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamına alınan il ve mesleklerde faaliyette bulunacak esnaf ve sanatkârların sicile kaydı sırasında meslek dalı ile ilgili ustalık belgesi istemek zorundadırlar.
Esnaf ve sanatkârların sicile kayıtlarında, kendilerinden vergi mükellefi ya da vergiden muaf olduklarının belgelenmesi istenir. Esnaf ve sanatkârların mesleki faaliyette bulunabilmeleri ve ilgili odaya kaydedilebilmeleri için sicil kayıtları şarttır. Bu ifadede dikkat edilirse; sicile kayıt olmayan kayıt dışı çalışanların Birlik tarafından ruhsat vermekle yükümlü belediyelere durumu bildirmeleri istenmektedir. Bu konuda odalar, kayıt dışı çalışanların durumlarını işyeri denetim tutanağı ile birlikte Birliğe bir üst yazı ile ilçe bazında bildirecekler, Birlik de ilgili Belediye Başkanlığına durumu bildirecektir. Ayrıca Birliğimiz denetim elemanları kanalıyla sicilin görevini, yani yasal çalışmayanların tespitini yapmakta ve ilgili belediyelere durumu bildirmektedir.
Sicil Müdürlüğünün İşyeri Sahiplerine Yazdığı Yazı Örneği
İlçe Belediyeleri Açısından İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik Gereğince Yapılacak İşlemler Resmi Gazete Tarihi: 10.08.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25902 Sıhhi işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı başvuru/beyan formu Madde 8 : Kayıtlı olduğu vergi dairesi adı ve vergi numarası Madde 10: Ustalık belge numarası Madde 12: Çalışacak personel sayısı Madde 14: Esnaf ve sanatkârlar ise sicil tasdiknamesiyle oda kayıt belgesi maddeleri vardır.
Gayri sıhhi müessese açma ruhsatı başvuru/beyan formu Madde 8 : Kayıtlı olduğu vergi dairesi adı ve vergi numarası Madde 10: Ustalık belge numarası isteme mecburiyeti vardır. Demek ki; Belediyeler, işyeri açma isteğinde bulunanlardan ustalık belgesi istemek zorundadırlar. Ya 3308’in kapsamında M.E.B. Ustalık Belgesi veya 5362’ye göre TESK Ustalık Belgesi veya Esnaflık Belgesi isteyeceklerdir.
Bir Başka Denetim Şekli de Vergi Dairelerini Harekete Geçirmek Suretiyle Yapılabilir Odalar denetim tutanaklarını ilçe bazında Birliğimize gönderdikleri ve bunların kayıt dışı çalıştıkları ilçe vergi dairelerine bildirildiğinde kaçak çalışmaları nedeniyle maliyeye vergi ödemedikleri belirtilir ve vergi dairelerince gereğinin yapılması istenebilir. Değerli oda başkanlarımız, işbirliği halinde çalışmamız sonucu ilgili mercileri harekete geçirmemiz ve sonuç almamız mümkündür. Son olarak denetim tutanaklarını Birliğimiz ayrıca İl Mesleki Eğitim Kurulu’na da göndermek suretiyle bu mekanizmanın yaptırımından da yararlanabiliriz. Hedefe ulaşmaktaki çabalarınızı kutlarken, hepinizi en içten saygılarımla selamlıyor, yeni yılın sizlere başarı ve mutluluk getirmesini diliyorum.
Hazırlamış olduğumuz sunumları www. istesob Hazırlamış olduğumuz sunumları www.istesob.org web adresinden “Mesleki Eğitim” bölümüne girerek bilgisayarınıza indirebilirsiniz.
TEŞEKKÜR EDERİZ İSTESOB EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ