HESAP KAVRAMI, HESAP PLANI VE KAYIT ARAÇLARI GENEL MUHASEBE - I HESAP KAVRAMI, HESAP PLANI VE KAYIT ARAÇLARI

Amaç Hesap kavramını açıklayabilmek, Hesapları sınıflandırabilmek, Bilanço eşitliği ile hesapları ilişkilendirebilmek, Hesapların işleyişini açıklayabilmek, Hesap planını açıklayabilmek, Muhasebe kayıt sürecinde kullanılan araçları açıklayabilmek.

Mali işlemlerin izlendiği çizelge HESAP? Mali işlemlerin izlendiği çizelge

Borçlandırmak Alacaklandırmak BORÇ ….HS. ALACAK Borçlandırmak Alacaklandırmak Borç Kalanı Alacak Kalanı HESAP: İşletmenin varlık, kaynak, gelir ve gider unsurlarında artış ve azalış şeklindeki değişikliklerin izlendiği çizelge.

Gelir Tablosu Hesapları: Hesap Sınıflaması (Mali tabloların elde edilmesi açısından) Bilanço Hesapları: Aktif hesaplar, Pasif hesaplar. Gelir Tablosu Hesapları: Gelir hesapları, Gider hesapları (Maliyet Hesapları) Dönem Kârı veya Zararı Hesabı

_ _ _ + + + + _ = + Varlık Hs. Sermaye Hs. Borç Hs. Kâr veya Zarar Hs. Hesapların İşleyişi B. A. Kâr veya Zarar Hs. Gider Hs. Gelir Hs. + _

Tekdüzen Hesap Çerçevesi (ve THP Ana Hesap Grupları); HESAP PLANI: Bir işletmede kullanılacak hesapların sistemli ve gruplandırılmış listesi Tekdüzen Hesap Çerçevesi (ve THP Ana Hesap Grupları); 1. DÖNEN VARLIKLAR 2. DURAN VARLIKLAR 3. KISA V. YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN V. YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR 6. GELİR TABLOSU HESAPLARI 7. MALİYET HESAPLARI (8.SERBEST – Boş Bırakılmış!) 9. NAZIM HESAPLAR

Muhasebede Veri/Bilgi Akışı Mali İşlemler İlk İşlem Belgeleri Yevmiye Defteri Büyük Defter Mizanlar Dönemsonu İşlemleri MALİ TABLOLAR İŞLEMLER KAYITLAR RAPORLAR

Yasal düzenlemeye tabi belgeler: İşletme içinde düzenlenen belgeler: Mali işlemlerin tarih, taraflar, konu, miktar ve tutarını belirleyen kanıtlayıcı kayıt araçlarının kullanılması (belgelendirme) Yasal düzenlemeye tabi belgeler: Fatura Sevk irsaliyesi Yazar kasa fişi Perakende satış fişi Gider pusulası Serbest meslek makbuzu Müstahsil makbuzu Taşıma belgeleri Adisyonlar Senetler Çekler İşletme içinde düzenlenen belgeler: Kasa fişleri (Tahsil, Tediye) Mahsup fişi Çek tesellüm makbuzları İşletme içi taşıma belgeleri Cari hesap kartları Stok kartları Mutabakat (uygunluk) mektupları Ücret bordrosu Gider dağıtım tabloları, vb

Bilanço Esasına Göre Defterler: (Yasal Zorunlu) Muhasebe defteri (kayıt dosyası) mali tabloları elde edebilmek için, mali işlemlerin belli bir düzen içinde, muhasebe ilke ve kurallarına uygun şekilde işlendiği kayıt araçlarıdır. Bilanço Esasına Göre Defterler: (Yasal Zorunlu) Yevmiye Büyük (Kebir) defter Envanter Diğer (isteğe bağlı) Defter: Stok defteri Kasa defteri Çek/Senet defteri Demirbaş defteri, vb. İşletme hesabı esasında defter (2. sınıf işletmeler): İşletme hesabı defteri Bir sayfasında gelirler diğer sayfasında giderler karşılıklı olarak kaydedilir ve sayfa toplamı alınarak, sonraki sayfaya devredilmek suretiyle devam ettirilir. Yıl sonunda gelir gider farkı bulunur.

Yevmiye (Günlük) Defteri Mali işlemlerin gerçekleşme sırasına göre, işlem bütünlüğünü gösterecek şekilde maddelerle topluca kaydedildiği defter. ../../…. BORÇLU HESAP ADI XX ALACAKLI HESAP ADI XX Açıklama…

BÜYÜK DEFTER (Defter-i Kebir) Yevmiye defterine kaydedilen bilgilerin konularına göre sınıflandırılarak, hesaplar aracılığıyla izlendiği defterdir. Açılan her bir hesap, bilanço unsurlarının yalnızca birinde meydana gelen değişmeyi ve bunun kaç liralık olduğunu (ana hesap) gösterir. Ayrıntısı izlenmek isteniyorsa buradaki ana hesaplara bağlı yardımcı hesaplar açılabilir. Büyük deftere yapılan tüm kayıtlar yalnızca Yevmiye Defterinden aktarılır.

HESAP ADI Trh/ Y.Md.Nu./Açıklama/Tutar Borç Toplamı:……… Syf. Nu. 1 BORÇ TARAFI Trh/ Y.Md.Nu./Açıklama/Tutar Borç Toplamı:……… Syf.Nu. 1 ALACAK TARAFI Trh/ Y.Md.Nu./Açıklama/Tutar Alacak Toplamı:………

MİZAN Yevmiye defterinden büyük deftere yapılan aktarmaların aritmetiksel doğruluğunu kontrol için düzenlenen çizelge. Mizanda; hesap adı, hesapların borç ve alacak tutarı ile borç veya alacak kalanları gösterilir. …. MİZAN Nu. Hesap Adı TUTAR KALAN Borç Alacak Borç Alacak Toplam: ………. .……… ….. …..

Muhasebe Fişleri Muhasebe defterine (dosyalara) yapılacak kayıtlarda olası hataları önlemek, belgeleri toplama aşamasında yaşanan gecikmelere bağlı olarak işlemlerin kayıt dışı kalmamasını sağlamak, benzer nitelikli işlemlerin topluca kaydedilmesine olanak sağlamak gibi nedenlerle muhasebe fişleri (makbuzlar) kullanılabilir. Kasa Tahsil Fişi: Kasaya para girişinde (tahsilatta) kullanılır. Kasa Tediye Fişi: Kasadan yapılan ödemeler (tediye) için kullanılır. Mahsup Fişi: Nakit hareketi olmayan işlemlerin muhasebeleştirilmesine hazırlık amacıyla kullanılır.

Muhasebe Kayıt Kuralları Kayıtlarda kullanılacak defterin dönem başı açılış/ dönem sonu kapanış tasdiklerinin yaptırılması, Kayıtların ulusal dil ile tutulması, Kayıtlardaki hataların yine muhasebe kayıt kurallarına uygun şekilde düzeltilmesi, İşlemlerin günü gününe (en geç 10 gün içinde) kaydedilmesi, Ancak mali işlemler sürekli olarak muhasebe fişleri, bordro, geçici kayıt dosyaları gibi belgelere dayanılarak kaydediliyorsa, bunların asıl kayıt ortamına (deftere) aktarılması 45 gün içinde tamamlanmalıdır.

UYGULAMA 3 Verilen bilgileri HESAPLAR (T) üzerinde gösteriniz 1) İşletme şu değerlerle işe başlamıştır; Nakit 15.000 Alacak 120.000 Mal 40.000 [Kasa: 15000 + Alacak: 120000 + Mal: 40000 = Sermaye: 175000] Aktif Hesaplar (Varlıklar): KASA HESABI ALACAKLAR HS. MAL HESABI 15.000 120.000 40.000 Pasif Hesaplar (Kaynak): SERMAYE HS. 175.000

2) İşletme yarısı peşin diğer yarısı kredili olarak 20 2) İşletme yarısı peşin diğer yarısı kredili olarak 20.000TL maliyetli malı 30.000 TL’ye satmıştır. [Kasa: 30000 + Alacak: 135000 + Mal: 20000 = Sermaye: 185000] Aktif Hesaplar: KASA HESABI ALACAKLAR HS. MAL HESABI 15.000 120.000 40.000 20.000 15.000 15.000 Pasif Hesaplar: SERMAYE HS. 175.000 10.000

3) İşletme yarısı peşin diğer yarısı kredili olarak 30 3) İşletme yarısı peşin diğer yarısı kredili olarak 30.000TL’lik mal satın almıştır. [Kasa:15000+Alacak:135000+Mal:50000 = Sermaye:185000+Borç:15000] Aktif Hesaplar: KASA HESABI ALACAKLAR HS. MAL HESABI 15.000 15.000 120.000 40.000 20.000 15.000 15.000 30.000 Pasif Hesaplar: SERMAYE HS. BORÇLAR HS. 175.000 15.000 10.000

4) İşletme 500 TL’lik kırtasiye malzemesini kasadan ödeyerek satın almıştır. [Kasa:14500+Alacak:135000+Mal:50000 = Sermaye:184500+Borç:15000] Aktif Hesaplar: KASA HESABI ALACAKLAR HS. MAL HESABI 15.000 15.000 120.000 40.000 20.000 15.000 500 15.000 30.000 Pasif Hesaplar: SERMAYE HS. BORÇLAR HS. 500 175.000 15.000 10.000

5) İşletme kasadaki 13.500 TL’yi banka mevduat hesabına yatırmıştır. [Kasa:1000+Banka:13500+Alacak:135000+Mal:50000 = Sermaye:184500+Borç:15000] Aktif Hesaplar: KASA HESABI ALACAK. H. MAL HESABI BANKALAR HS. 15.000 15.000 120.000 40.000 20.000 13.500 15.000 500 15.000 30.000 13.500 Pasif Hesaplar: SERMAYE HS. BORÇLAR HS. 500 175.000 15.000 10.000

Aşağıdaki hesapların durumunu T’ler üzerinde gösteriniz Kasa Hesabı: 1.000 TL (30.000 – 29.000) Bankalar Hesabı: 13.500 TL Alacaklar Hesabı: 135.000 TL Mal Hesabı: 50.000 TL (70.000 – 20.000) Sermaye Hesabı: 184.500 TL (185.000 – 500) Borçlar Hesabı: 15.000 TL VARLIKLAR (AKTİF) = KAYNAKLAR (PASİF) 199.500 = 199.500 [(1.000+13.500+135.000+50.000) = (184.500+15.000)]

Aşağıda verilen bilgilere göre BİLANÇO yu düzenleyiniz Kasa Hesabı: 1.000 TL (30.000 – 29.000) Bankalar Hesabı: 13.500 TL Alacaklar Hesabı: 135.000 TL Mal Hesabı: 50.000 TL (70.000 – 20.000) Sermaye Hesabı: 184.500 TL (185.000 – 500) Borçlar Hesabı: 15.000 TL VARLIKLAR (AKTİF) = KAYNAKLAR (PASİF) 199.500 = 199.500 [(1.000+13.500+135.000+50.000) = (184.500+15.000)]

Muhasebe Sürecinde Veri/ Bilgi Akışı MALİ TABLOLAR (Bilanço/ Gelir Tablosu) Diğer Raporlar Mali İşlemler/ Olaylar (Belgeler) Yevmiye Büyük Mizanlar Defter Diğer Defterler/ Dosyalar (Veritabanı)

Aşağıdakilerden hangisi hesabın tanımıdır? SORU 1 Aşağıdakilerden hangisi hesabın tanımıdır? Muhasebe kayıtlarından önce kullanılan araçlardır. İşlemleri topluca kaydetmek için kullanılan fişlerin genel adıdır. Mali işlemlerin izlenmesinde kullanılan çizelgedir. Yevmiyeden büyük deftere aktarmaların doğruluğunu kontrol etmek için kullanılan çizelgedir. Mali işlemleri bir denge şeklinde gösteren tablodur.

SORU 2 Aşağıdakilerden hangisi varlıklardaki artışların borç kaydı yapılarak izlendiği hesaptır? Pasif hesap Aktif hesap Maliyet hesabı Gelir hesabı Gider hesabı

Gelirler türüne, kaynağına göre ayrı hesaplarda izlenir. SORU 3 Gelirlerin muhasebeleştirilmesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? Gelirler türüne, kaynağına göre ayrı hesaplarda izlenir. Tüm gelir hesapları artışlar için alacaklandırılır. Hesap dönemine ait tüm gelirler dönem sonunda Kâr veya Zarar hesabının alacağına devredilir. Gelirler tahsil edilmedikçe muhasebeleştirilmezler. Gelir hesapları genellikle tek yönlü (alacaklı) çalıştırılır.

Gider hesaplarının borç kalanları bilançonun aktifinde yer alır. SORU 4 Gider hesapları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? Gider hesaplarının borç kalanları bilançonun aktifinde yer alır. Tüm gider hesapları artışlar için borçlandırılır. Hesap dönemine ait tüm giderler dönem sonunda Kâr veya Zarar hesabına devredilir. Giderler tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilirler. Gider hesapları genellikle tek yönlü (borçlu) çalıştırılır.

İşletmenin net aktif değeri İşletmenin cirosu Dönem kârı veya zararı SORU 5 Bir hesap dönemine ait tüm gelir ve giderlerin karşılaştırılması sonucunda aşağıdakilerden hangisi elde edilir? İşletmenin net aktif değeri İşletmenin cirosu Dönem kârı veya zararı İşletmenin öz sermayesi Net nakit mevcudu

Kapsamlı gelir tablosu Bilanço Kâr – Zarar tablosu SORU 6 Aktif ve pasif hesapların kalanlarından elde edilen mali tablo aşağıdakilerden hangisidir? Kapsamlı gelir tablosu Bilanço Kâr – Zarar tablosu Öz sermaye değişim tablosu Nakit akış tablosu

SORU 7 Yevmiye defterinden büyük deftere yapılan aktarmaların doğruluğunu kontrol etmek amacıyla hazırlanan çizelgeye ne ad verilir? Hesap Bilanço Envanter Mizan Mahsup

SORU 8 Bir işletmede gerçekleşen her mali işlem/ olay öncelikle nereye kaydedilir? Hesaplara Bilançoya Envanter listesine Büyük deftere Yevmiyeye

SORU 9 İşletmenin kasasından yapılan ödemelerin kayıt ortamına aktarılmadan önce işlendiği fiş/ makbuz aşağıdakilerden hangisidir? Mahsup Tahsil Tediye Dekont Ekstre

İşletmenin muhasebe sürecinde aşağıdakilerden hangisi en son yapılır? SORU 10 İşletmenin muhasebe sürecinde aşağıdakilerden hangisi en son yapılır? Yevmiye defterine kayıt Belgelendirme Büyük deftere kayıt Mali tabloların hazırlanması Mizanların çıkarılması