ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve Çevresel Risk Analizi Yrd. Doç. Dr. H. Duygu ÖZSOY MEÜ Çevre Yönetim Koordinatörü

ISO 14001 çevre yönetim sistemi Bir kurumun yaptığı faaliyetlerde çevreye verdiği zararı bir yönetim sistemi prensibiyle yani sistematik bir şeklide minimize etmeye veya yok etmeye çalışan bir sistemdir.

ÇALIŞMANIN AMACI Üniversite kampüsleri içerisinde yer alan tüm birimlerde gerçekleştirilen çalışmaların çevresel etkilerinin tespiti, yükümlülüklerin gözden geçirilerek değerlendirilmesi, çevre mevzuatı gerekliliklerine uyumun tespiti ve elde edilen verilerin değerlendirilerek, tespit edilen risklerin giderilmesine yönelik önerilerin oluşturulması, bu çalışmanın amacını ve içeriğini oluşturmaktadır.

ÇALIŞMANIN KAPSAMI Üniversite genelinde çevresel etki yaratan unsurların ve etkilerinin belirlenmesi ve gruplandırılması, Çevre etkilerinin; Atık su, enerji, emisyon, kimyasal madde kullanımı, toprak kirliliği yaratan unsurlar, zararlı maddeler, gürültü vb. açısından sınıflandırılması, Çevre etkilerine karşı halihazırda alınmış olan önlemlerin tespiti ve mevzuata uygunluğun değerlendirilmesi, Gerçekleştirilen çalışmaların çevre etkilerinin en aza indirgenmesini sağlayacak önlemler ve önerilerin geliştirilmesi.

ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ BELGESİ NASIL ALINIR? 1. Adım: Yaptığımız faaliyetlerde çevreyi etkileyen faaliyetlerimiz nelerdir? 2. Adım: Çevreyi etkileyen işlemlerimizin sınıflandırılması nasıl yapılacak? (Risk değerlendirme faaliyeti)

ÇEVRESEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE YÖNETİMİ

Çevresel risk ne demektir ?

Çevresel Risk, Gerçekleştirilen faaliyetin insan sağlığını veya çevreyi doğrudan veya dolaylı olarak olumsuz etkileme ihtimalidir.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ Tüm faaliyetlerde, riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riske tahammül edilip edilemeyeceğine karar vermek.

ÇEVRESEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ Sistematik metotlarla çalışma ortamında var olan çevresel Tehlikeleri belirlemek, Riskleri ortaya çıkarmak ve Riskleri kontrol etmek için uygun nitel ve/ya da nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ NE İŞE YARAR ? Tehlikeleri tanımlamak, Risk değerlendirmesi süreçlerini uygulayarak tehlikelerin yol açabileceği riskleri belirlemek ve Mevzuatlara uygun olarak gerekli önlemleri almak

ÇEVRESEL RİSK YÖNETİMİ Çevresel risk yönetimi, ne yapılacağına karar verme sürecidir. Verilen mevcut risk tahminleri üzerinden; risklerin kabul edilebilir olup olmadığı, kabul edilebilir risk düzeyine erişmek için yapılması gerekenler ve nasıl yapılacağı gibi konularda karar verilmesi gerekmektedir.

Risk Yönetim Prosesi

R İ S K Risk = O x D O : Olasılık D: Şiddet RİSK : Tehlikelerden kaynaklanan bir çevresel olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bir bileşkesidir. R İ S K ŞİDDET O L A S I K

Yaptığımız faaliyet nedir ? Yapılan faaliyet sonucu çevre etkisi nedir ? Bu çevre etkisini azaltmak için yapılacak önleyici faaliyetler nedir ? Riskleri azaltmak için amacımız nedir ? Bu amaca ulaşmak için hedefler, süresi ve sorumlular kimlerdir?

ÇEVRE DURUM TESPİTİ

A) Tehlike Tanımlama : Tehlike tanımlama aşaması, risk yönetiminin en önemli adımıdır ve diğer aşamalardan farklıdır. Sistem veya organizasyon içerisindeki potansiyel zarar veya hasar yaratabilecek etkilerin objektif olarak analiz edilmesidir. Tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli kontrol ölçümlerinin yapılması için tüm alanlarda; kazaya, dökülmeye, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet verebilecek tüm istenmeyen olaylar tanımlanır.

B) Riski Tahmin Etme : Tehlikelerin tanımlanmasından sonra, tehlikelerin doğasının, mekanizmasının ve dikkate değer tehlikelerin sonuçlarının anlaşılması için de çeşitli metodlara ihtiyaç duyulur. Tehlike önceden tanımlandığında, risk, tehlikenin olma ihtimali ve etkilerinin şiddetidir. Olayların ortaya çıkma olasılığı ve ortaya çıktığında maruz kalınabilecek sonuçlar belirlenir.

C) Risk Değerlendirme (Kabul Edilebilirlik Değerlendirmesi) : Riskler değerlendirilir, derecelendirilir ve gerekli kontrol ölçümlerinin yapılması için prosedürler oluşturulur, risk seviyelerinin kabul edilebilirliğinin önceden tesis edilmiş kriterler ile kıyaslaması yapılır. Risk değerlendirmesi aşamasında, olayların ortaya çıkma olasılığı ve ortaya çıktığında maruz kalınabilecek sonuçlar belirlenir.

ÇEVRE ETKİ BÜYÜKLÜĞÜ = ETKİ ŞİDDETİ X OLMA İHTİMALİ şeklinde formülüze edilmektedir.

ETKİ ŞİDDETİ OLMA İHTİMALİ ÇOK YÜKSEK 20 GÜNLÜK 5 YÜKSEK 15 HAFTALIK 4 06.04.2017 ETKİ ŞİDDETİ OLMA İHTİMALİ ÇOK YÜKSEK  20 GÜNLÜK 5 YÜKSEK 15 HAFTALIK 4 ORTA 10 AYLIK 3 DÜŞÜK 5 6 AYLIK 2 ÖNEMSİZ 1 YILLIK 1

Çevre etki şiddet büyüklüğünün sınıflandırılması tablosu ÇEVRE ETKİ ŞİDDETİ BÜYÜKLÜĞÜ RİSK DERECESİ DEĞERLENDİRME 100-61 Çok Yüksek Risk Acil Önlem Alınmalı 60-29 Yüksek Risk Çabuk müdahale edilmeli  29-11 Dikkate değer risk Önlem alınmalı 10-1 Kabul edilebilir risk Tedbir gerektirmeyebilir dikkatli olunmalı

FAALİYET TEHLİKE RİSK OLASILIK ŞİDDET RİSK DEĞERİ ÖNLEM Öğrenci deneyleri Sülfürik asit Dökülme, sızıntı sonucu kanalizasyona karışma, toprak kirliliği, kimyasal bulaşmış temizleme ekipmanları oluşumu Ofis çalışması Printer kullanımı ve yazışmalar Yoğun kağıt kullanımı nedeniyle çevresel kaynakların zarar görmesi Tamir-bakım Yüksek gürültülü cihazlar Gürültü kirliliği İklimlendirme Merkezi ısıtma sistemi Hava kirliliği

Laboratuvar çalışmaları mikroorganizmalar Çalışanların enfekte olması 06.04.2017 FAALİYET TEHLİKE RİSK OLASILIK ŞİDDET RİSK DEĞERİ ÖNLEM Laboratuvar çalışmaları mikroorganizmalar Çalışanların enfekte olması Ofis çalışması aydınlatmalar Yoğun elektrik kullanımı nedeniyle çevresel kaynakların zarar görmesi Tamir-bakım Yüksek düzeyde titreşim yapan cihazlar Çalışanların eklem vb. rahatsızlıkları Deneyler ve analizler Yoğun atık su oluşumu

Acil bir çevre kazasında neler yapacağız ? (Acil Durum Planları) Çevre Yönetim programları ve kontroller ile çevresel kazaların ve acil durumların önüne geçilmese de önemli derecede azaltabiliriz. Kaza ve acil durumların olması durumunda olayın sonuçlarının hafifletici olması için acil durum planlarının yapılması gerekmektedir.

06.04.2017 TEŞEKKÜRLER…