ATEX DIRECTIVE 94/9EC DIRECTIVE ON EQUIPMENT AND PROTECTIVE SYSTEMS INTENDED FOR USE IN POTENTIALLY ATMOSPHERES

94/9 AT YÖNETMELİĞİ MUHTEMEL PATLAYICI ORTAMDA KULLANILAN TEÇHİZAT VE KORUYUCU SİTEMLER İLE İLGİLİ YÖNETMELİK

PARLAMA VE PATLAMA YANICI MATERYAL + OKSİJEN Oksijen Ateşleyici Yanıcı Materyal

Materyallerin Özellikleri Tutuşma Noktası Kendinden Tutuşma Sıcaklığı Yanabilir Miktar - % Hacim Gaz/Buhar Yoğunluğu-Hava Tutuşma Kaynağı Ateşleyici Oksijen Yanıcı Materyal

94/9 AT kapsamında Teçhizatların tanımlanmaları, Kendinden korumalı teçhizatlar ve ilgili standardları ,

TEÇHİZAT GRUPLARI Teçhizatlar direktifin felsefesi ve içeriğine uygun olarak iki ana grupta toplanmıştır.

GRUP I TEÇHİZATLAR Madenlerin yer altı bölümlerinde kullanılan teçhizatlar ve madenlerin grizu gazı ve/veya yanıcı tozlar ile muhtemel tehlike oluşturabilecek yerüstü tesislerinde kullanılan teçhizatlardır.

GRUP II TEÇHİZATLAR Maden işletmeleri dışında muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizatlardır.

TEÇHİZAT KATEGORİLERİ Teçhizatlar, kullanım yerlerine göre iki grup içerisinde yer alırken (Grup I veya Grup II), yine risk gruplarına göre Grup I’ de M1 ve M2, Grup II’de ise Kategori 1, 2 ve 3 olarak tanımlanmışlardır.

M1 TEÇHİZAT -Bir koruma cihazının arızalanması durumunda ikinci cihazla korumanın sağlandığı, - Bağımsız iki arızanın oluşması durumunda da korumayı sağlayabilen teçhizatlardır.

M2 TEÇHİZAT -Patlayıcı ortam oluşması durumunda enerjiyi kesebilen, -Normal çalışma veya ağır çalışma koşullarında veya değişen ortam koşullarına bağlı olarak koruma sağlayabilen teçhizatlardır.

KATEGORİ 1 TEÇHİZATLAR Kategori 1 teçhizatlar, patlayıcı ortamın sürekli veya sık oluştuğu alanlarda bulunan, korumayı gerektiğinde ikinci cihazı devreye sokarak sağlayabilen, bağımsız iki arıza durumunda oldukça yüksek düzeyde koruma sağlayabilen teçhizatlardır.

KATEGORİ 2 TEÇHİZATLAR Kategori 2 teçhizatlar patlayıcı ortamın nadiren veya kısa süreli oluştuğu alanlarda bulunan, normal çalışma koşullarındaki arızalara ilave olarak, sık karşılaşılabilen arıza koşullarında da yüksek koruma sağlayabilen teçhizatlardır.

KATEGORİ 3 TECHİZATLAR Kategori 3 teçhizatlar, patlayıcı ortamın nadiren veya kısa süreli oluştuğu alanlarda bulunan, normal çalışma koşullarında sağlayabilen teçhizatlardır.

SICAKLIK SINIFLARI Teçhizatları oluşturan cihazların çalışma ortamlarının belirlenebilmesi için sıcaklık sınıfları tanımlanmıştır.

GAZ VE BUHAR YANMA SICAKLIKLARI Gazlar İçin Sıcaklık Sınıfı Maksimum Yüzey Sıcaklığı (º) T1 450 T2 300 T3 200 T4 135 T5 100 T6 850

GAZ ORTAM İÇİN ALANLAR (ZONE 0) ZONE 0 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler.

GAZ ORTAM İÇİN ALANLAR (ZONE 1) ZONE 1 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

GAZ ORTAM İÇİN ALANLAR (ZONE 2) ZONE 2 : Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.

TOZ ORTAM İÇİN ALANLAR (ZONE 20) ZONE 20 : Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli bulunduğu ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilen yerler. 

TOZ ORTAM İÇİN ALANLAR (ZONE 21) ZONE 21 : Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

TOZ ORTAM İÇİN ALANLAR (ZONE 22) ZONE 22 : Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile, bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.

TEÇHİZAT ZONE VE KATEGORİLERİ ORTAM ZONE KATEGORİ GAZ ve BUHAR 1G 1 1G VEYA 2G 2 1G VEYA 2G VEYA 3G TOZ 20 1D 21 1D VEYA 2D 22 1D VEYA 2D VEYA 3D

Ex i , Intrinsic Safety Equipment Kendinden Emniyetli Devre EN 60079-11 Gerilim ve/veya akım sınırlaması ile oluşan tehlike güvenli bölgede bırakılırak risk kontrol edilir. Güvenli Bölge Tehlikeli Bölge

Ex i,Intrinsic Safety Equipment Kendinden Emniyetli Devre Patlama oluşturma ihtimali yoktur Rezistans, Endüktans ve Kondansatörler ile sınırlama Özel hata koşulları Güvenli Bölge Tehlikeli Bölge

Ex d, Flameproof Enclosure Alev sızdırmaz Mahfaza EN 60079-1 Gaz doldurulmuştur Patlama içeride olur Basınca dayanıklıdır Dışarıya alev veya ısı yaymaz Mukavemet azalmaz L W

Ex d,Flameproof Enclosure Alev sızdırmaz Mahfaza Anahtar düzenleri Motorlar Aydınlatma elemanları Basmalı butonlar w

Ex d,Flameproof Enclosure Alev sızdırmaz Mahfaza Tehlikeli yüzey sıcaklıkları oluşmaz Kıvılcım ve ark oluşmaz w

Ex e, Increased Safety Enclosure Artırılmış güvenlikli Mahfaza EN 60079-7 Aşırı sıcaklıklar oluşmaz Kıvılcım ve ark oluşmaz w

Ex e, Increased Safety Enclosure Artırılmış güvenlikli Mahfaza Terminal ve Bağlantı kutuları L Armatürler Motorlar w

EX q, Powder Filling Enclosure Toz doldurulmuş Mahfaza EN 60079-5 Trafolar, Kondansatörlers, Electronik kartlar

EX q, Powder Filling Enclosure Toz doldurulmuş Mahfaza Muhtemel ateşlemeler doldurulmuş materyal içinde kalır. Kıvılcımlar patlama oluşturmaz

Ex p,Pressurized Apparatus Basınçlı Mahfaza EN 60079-2 Asal gaz veya uygun inert gaz doldurulur Çevresinden daha fazla basınca sahiptir, patlayıcı gaz içeri giremez

Ex p, Pressurized Apparatus Basınçlı Mahfaza Anahtar kompartmanları Kontrol Panelleri Forkliftlerde Bazı Motorlarda

Ex o, Oil İmmersion Enclosure Yağa Daldırılmış Cihaz EN 60079-6 Muhtemel ateşlemeler yağ içinde kalır Patlayıcı gaz veya buhar cihaz içine ulaşmaz Trafolarda yaygın kullanılan bir uygulama

Ex Moulding Equipment EN 60079-18 Kapsül İçine Alınmış Cihaz Kapsül içine alınarak gaz ve toz dolumu yapılır Kıvılcım ve ısı ile oluşacak patlama ebgellenir.

Ex Moulding Equipment Kapsül İçine Alınmış Cihaz Düşük kapasiteli anahtarlama düzeni, kontrol düzeni, gösterge sensörleri

İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM. Gürsel ERATAK Elk. ve Elektr. Müh. TSE ÜBM Başkanlığı