EVRİMSEL AÇIDAN PSİKOPATOLOJİ Dr. Hakan Karaş

Nedensellik Yaklaşık(doğrudan, dolaysız) proximate Nihai(son) ultimate

Yaklaşık nedenler(proximate) Bilişsel-davranışçı model Psikodinamik model Nörokimyasal model

Nihai nedenler(ultimate) Evrimsel açıklama Bir türün tüm bireylerindeki zihinsel modül zihinsel kapasite yapı-özellik yatkınlık

Ateşböceği Yaklaşık neden: Işık ile sonlanan duyusal,nöral, kimyasal açıklama Nihai neden: Işıma kapasitesinin evrimsel işlevi ve bu kapasitenin doğal seiçilim zorlamaları ile yüzleşmede sağkalım veya üremeyi arttırması

Normal-Anormal? Normal-adaptif? DSM-IV Tanılandırma sistemi davranış paternlerindeki istatistiksel sapma sosyal-mesleki alanda işlevsellik kaybı sıkıntı verici duyumların yoğunluğu, süresi

Rahatsız edici yaşantılar Ağrı eşiği-çabuk ölüm Bulantı, kusma-zehirlenme enfeksiyon Öksürük-solunum sistemi Homeostaz(biyolojik denge)-koruma

Anksiyete Hoşnutsuzluk verici Evrensel Adaptif-evrilmiş bir zihinsel modül Memeliler-diğer emosyonel modüller:arzu,haz,panik,oyun,korku, öfke,bakım,

Psikopatoloji Çevresel-zamansal uyumsuzluk(mismatch) Takas-bedel Normal savunmanın farklı, yanlış uyarana aşırı cevabı Seçilim üreme ve hayatta kalmayı sağlar(zihinsel ve bedensel sağlığı değil)

Psikopatoloji Dahil olunan adaptif sistem-modül Normal yaklaşık mekanizma nedir? Bozukluğun odağı, doğası, etiyolojisi Bozukluğun adaptif işleve etkisi

Panik Bozukluk Aniden, ‘damdan düşer gibi’ Çarpıntı, kısa-hızlı nefes alıp verme terleme, karında boşluk hissi, (güven)eve koşma, soluk beniz Agorafobi Açık alanlar, yalnız kalma,evden uzakta olma,tuzağa düşme hissi uyandıran ,yardım merkezlerinden uzak yerler

Panik Bozukluk ‘Fight or flight’ (Cannon,1915) Çarpıntı Kaslara kan Soluk beniz Soğuk terleme Oksijenasyon Hiperventilasyon

Panik Bozukluk Neyle savaş?Niçin uç? Avcı-yırtıcılar Düşman algılanan diğer bireyler Ağaçların olmadığı düzlükler Tuzağa düşlebilecek yerler

Panik Bozukluk Bu durumlar ve bölgeler için kaygı eşiği düşük olarak programlanma, modül gelişimi(diğer av konumunda olan türler de ) Panik bozukluğunda bu modülün abartılı çalışması, uyaranların aşırı değerlendirilmesi Atalara ait topluluklarda daha adaptif Sıkıntı vericidir ama seçilim değeri yüksektir

Evrimsel Psikiyatri Ne Değildir? Bireyin davranışlarının genetik farklılıklar tarafından belirlendiği savını öne sürülmez Bütün davranışların, emosyonel yanıtların kökeninin doğuştan geldiğini söylemek amaçlanmaz Bireysel öğrenme için modüller-kapasiteler selektif avantaj sağlar veya sağlamıştır. Davranış paternleri ve emosyonel modüller, kapasiteler evrimin bir sonucu olarak insanlarda mevcuttur.Bu paternler ve modüller çeşitli fenomenlere yatkınlık oluşturmakla beraber üreme ve/veya sağkalım şansını arttırır ya da arttırmıştır.