TOPLUMSAL CİNSİYET VE GİRİŞİM Dr. Fatma Güven Lisaniler Eğitim, çalışma atölyesi Düzenleyen: Üniversiteli Kadınlar Derneği 26 Ocak Cumartesi,2008

Biyolojik Cinsiyet Toplumsal Cinsiyet NEDİR?

Cinsiyetini tahmin edin

Cinsiyetini tahmin edin

Cinsiyetini tahmin edin

Toplumsal cinsiyetle biyolojik cinsiyet arasındaki fark nedir?/1 Biyolojik bir farklılık, kişisel bir gerçekliktir. Kişinin hangi üreme organıyla dünyaya geldiğini betimleyen bir kavramdır.

Toplumsal cinsiyetle biyolojik cinsiyet arasındaki fark nedir?/2 Herhangi bir biyolojik kökeni olmaksızın kadına ve erkeğe atfedilen tüm: karakter/kişilik yapılarını, iş ve görevleri beklentileri, davranış kurallarını alışkanlıkları ifade eder. Bağlayıcı değildir ancak kaçınılmazdır Yönlendiricidir, alışılmışı ifade eder, önerir, tercihlerimizi etkiler.

Ayrıştıralım Aşağıda belirtilen görüşlerden hangisi biyolojik cinsiyeti hangisi toplumsal cinsiyeti betimlemektedir? İnşaat işçilerinin çoğu erkektir. Ev işleri çoğunlukla kadınlar tarafından yapılır. Kadınlar daha uzun yaşar. Erkekler olmasaydı savaşlar olmazdı. Kadın vücüdunun kas kütlesi daha düşüktür.

Toplumsal Cinsiyet rollerinin yapılandırıldığı ana gruplar ÜREME ÖZEL ALAN EV ÜRETİM KAMUSAL ALAN ÇALIŞMA ALANI

ÜRETİM/ÜREME Üretim Emek gücünü kullanma– çalışma Üreme İmalat Tarım Balıkçılık Ormancılık Ödenekli iş Üreme Emek gücünün yeniden üretimi—yeme, uyuma, eğlenme, insan ırkının yeniden üretimi Çocuk bakımı Alışveriş Ev işleri Ödeneksiz iş

ÜRETİM VE ÜREMENİN BİRBİRİNDEN AYRILIŞI Sanayileşme öncesi toplumlar Üreme ve üretim birbiri içine geçmiş faliyetlerdi Aynı sosyal birim (komün) tarafından hayata geçirilmekteydiler Sanayi toplumları ve kapitalism Sanayileşme üretimi evin dışına taşıdı Üretim ve üreme ayrı sosyal birimler tarafından hayata geçirilmeye başlandı Üretim—işyeri, iş ilişkileri Üreme- ev, aile

Üretimin aile/evden daha da uzaklaşması Sanayileşme öncesi toplumda aile, toplumu yeniden üreten sosyal birim olmanın yanı sıra Elbise Yemek Işık Eğlence Mobilya gibi ailenin temel ihtiyaçlarının da üretildiği yerdi. Sanayi toplumunda ise aile, toplumu yeniden üreten sosyal birim olmaya devam etmiştir ancak Elbise Yemek Işık Eğlence Mobilya gibi ev dışında üretilen malların tüketildiği yerlere dönümüştür.

KADININ NEREYE DÜŞTÜĞÜNÜ TAHMİN EDİN!! Sonuç Aile/ev –iş/işyeri farklı fonksiyonlar yüklenmiş birimler haline dönüştü ve ayrıştırıldılar. KADININ NEREYE DÜŞTÜĞÜNÜ TAHMİN EDİN!!

KAMUSAL ALAN/ÖZEL ALAN Ortak yaşam Profesyonel İş ilişkileri Devlet Özel Bireysel Kişi Aile

EV/İŞ YERİ Ev İş Yaşam Beslenme Şefkat Anlayış/sevecenlik Kazanç Rekabet Güç Girişkenlik

Alanların ilişkilendirilmesi Üretim Kamusal alan İş yeri Ev Özel alan Üreme

Alanların toplumsal cinsiyetle ilişkilendirilmesi ERKEK Üretim Kamusal alan KADIN İş yeri Ev Özel alan Üreme

Alanların coğrafi olarak ayrılması Üretimin ev/aile dışına kayması Yaşam ve üretim alanlarının ayrışması Yerleşim yerlerinde (meskun alan) üretimin yasaklanması Alanların coğrafi olarak da ayrılmasını getirdi.

KADIN ERKEK KADIN ÖZEL ALAN ÜREME ÜRETİM EV YERLEŞİM YERİ İŞYERİ/FABRİKA KAMUSAL ALAN ÜREME ÜRETİM EV YERLEŞİM YERİ ALANLAR VE TOPLUMSAL CİNSİYET

SONUÇ AKTİVİTELERİN VE ALANLARIN AYRIŞTIRILMASI KADINLARIN, ÜRETİM, KAMUSAL VE ÇALIŞMA YAŞAMINDAN KOPMASI Devlet gücünden Ekonomik güçten Yasal güçten yoksun kalması

KADINLAR GERİ DÖNÜYOR Kadınların işgücüne katılımı 1950’lerden itibaren artan bir hızla yükselmeye başlamıştır. Ancak toplumsal cinsiyet rolleri istihdam şekillerini belirlemeye devam etmiştir/etmektedir. Ev sorumluluklarının kadının birincil sorumluluğu olmaya devam etmesi Emek piyasasında mesleki ayrışmanın (kadın işleri /erkek işleri ayrışmasının) devam etmesi. Kadınların sekreterlik, hemşirelik, özel hizmetler, tekstil sektörü vb. alanlarda yoğunlaşması Düşük maaş. Kadınlara erkeklerden daha düşük maaş ödenmesi Kadınların eğitimlerine yaptıkları yatırımın erkekler in gerisinde kalması Kadınların yarı zamanlı ya da göreceli daha düzenli çalışma saatleri olan işlerde yoğunlaşması Kadın kazancının ailenin ek geliri olarak görülmesi

GİRİŞİM / GİRİŞİMCİLİK KADINLAR* ERKEKLER*

GİRİŞİM NEDİR? Bir ekonomik ortamda talebin sezilmesi ve bunun karşılanması için üretim araçlarını derleyip harekete geçirme, cesaret ve başarısının gösterilmesidir.

GİRİŞİMCİLİK NEDİR? Risk alma, Yenilikleri yakalama, Fırsatları değerlendirme ve tüm bunların hayata geçirilme süreci olarak anlamlandırılabilir. Girişimcilik için en temel üç faktör; yetenek, cesaret ve bilgidir Girişimcilik sadece kişinin kendi işini kurması değildir. Mevcut işin revize edilmesi veya yeni bir sektöre açılması da girişimcilik kapsamındadır. Örneğin, yıllardır sektörde var olan bir malın üretimine geçilmesi bir girişimcilik örneği değil, fakat sektördeki diğer malı farklılaştırarak sunmaktır girişimciliktir.

BİZ GİRİŞİMCİLİKTEN NE ANLIYORUZ? Girişimcilik size neyi anımsatır? Evet Hayır Açgözlülük 4.6% 95.4% Cesaret 52.0% 48.0% Yenilik 26.3% 73.7% Dinamiklik 13.1% 86.9% Cimrilik 0.4% 99.6% Zorluk 5.4% 94.6% Kolaylık 3.2% 96.8%

GİRİŞİMCİ KİMDİR? Girişimci, mal ve hizmet üretiminin yapılabilmesi için, üretim öğelerini en iyi koşullar altında bir araya getiren kişidir. Girişimcide olması gereken özellikler: • Kendisine güvenen, • Geri adım atabilen ve yeniden başlayabilen, • Sonuçları değerlendirebilen. • Yaratıcı, • Cesaretli, • Bireysel ve aynı zamanda da toplumsal, • İyimser ve fikir sahibi, • Sürükleyici ve güdüleyici, • Başarı için yönlenmiş, • Fırsatlardan yararlanabilen, • Yeniliklere açık, • İşini seven. RİSK ÜSTLENEBİLEN

GİRİŞİMCİ KİMDİR? GENEL Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Ne katılıyorum ne katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum % Kadınlar erkeklere kıyasla daha az girişimcidir 4,2% 51,6% (55%) 7,0% 35,7% 1,4% (37%) Kadınlar erkeklere kıyasla daha çok girişimcidir 0,8% 41,4% (42%) 12,0% 42,2% 3,6% (46%) Girişimciler ülke ekonomisine katkı sağlar 8,5% 7,2% 71,6% 11,9% Girişimciler yeni iş olanakları yaratır 0,4% 5,6% 6,6% 77,4% 10,0%

GİRİŞİMCİ KİMDİR? KADIN Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Ne katılıyorum ne katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum Kadınlar erkeklere kıyasla daha az girişimcidir 6,3% 51,7% 5,6% 35,8% 0,7% (36,5%) Kadınlar erkeklere kıyasla daha çok girişimcidir 34,4% 11,1% 48,6% 5,9% (55%) Girişimciler ülke ekonomisine katkı sağlar 1,0% 9,4% 10,5% 67,6% 11,5% Girişimciler yeni iş olanakları yaratır 0,3% 6,6% 8,3% 76,4%

GİRİŞİMCİ KİMDİR? (ERKEK) Girişimci kimdir )? Kesinlikle katılmıyorum Ne katılıyorum ne katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum Kadınlar erkeklere kıyasla daha az girişimcidir 1,4% 51,2% 9,1% 35,9% 2,4% (38%) Kadınlar erkeklere kıyasla daha çok girişimcidir 1,9% 50,7% 13,4% 33,5% 0,5% (34%) Girişimciler ülke ekonomisine katkı sağlar 7,2% 2,9% 77,0% 12,4% Girişimciler yeni iş olanakları yaratır 4,3% 78,6%

GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYORMUYUZ?/1

GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYORMUYUZ?/2

NE KADAR GİRİŞİMCİYİZ?

KADINLARIN İŞTEKİ STATÜLERİ DÜNYA GENELİ Düşük statülü işlerde kadınların oranı daha Yüksek Kadın Erkek Ücretli ve maaşlı işler İşveren Ücretsiz aile işçisi (%) Kadınların toplam istihdamdaki paylarının işteki statülerine göre dağılımı BM, Millenium Development Goal Report, 2006

BULUNDUĞUMUZ STATÜDEN MEMNUN MUYUZ?/1

BULUNDUĞUMUZ STATÜDEN MEMNUN MUYUZ?/2

NEDEN GİRİŞİMCİ OLMAK İSTİYORUZ?

GİRİŞİMCİ OLMAYA NE KADAR İSTEKLİYİZ?

GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER NELERDİR? KADIN (Evet deyenlerin oranı) ERKEK Mali engeller 22,9% (2.) 17,9% (3.) Bürokratik engeller 27,1% Eğitim eksikliği 20,4% 13,0% Kalifiye çalışan eksikliği 9,7% 13,5% Teşvik eksikliği 13,6% 11,6% Yasaların yeterli olmaması 26,2% (1.) 28,5% Diğer 10,6%

SONUÇ OLARAK Girişimcilik ve girişimci hakkında olumlu düşünüyoruz, istekliyiz. Ancak girişimcilik ve girişimci konusunda belirgin bir bilgi ve bilinç eksikliğimiz var. Girişimcilik kavramı bizim için henüz çok yeni bir kavram, Ancak iş aramakta olan kesim öncelikle ücretli çalışan olmayı tecih ediyor. Erkekler daha girişimci/girişimci olmaya daha istekli Girişimci olmayı daha bağımsız olmak ve daha iyi kazanç elde etmek için istiyoruz. Kadınlar, eğitim eksikliğini ve ev işlerinin fazlalığını kendi işine sahip olma olasılığının düşüren nedenler olarak görüyor. 35 yaş ve üstü girişimcilik konusunda daha az istekli Girişimciliğe en istekli yaklaşanLar orta okul ve üniversite mezunları

Seçme şansım olsa çalışmazdım KKTC’de kadınların işgücüne katılımı 1996 32.4 (DPÖ,1996 Nüfus Sayımı Raporu) 2001 41 (ÜKD, (2001) Egitim ve İstihdam Profili alan araştırması Özet Raporu) 2004 42.2 (DPÖ, (2004) Hanehalkı işgücü Anketi Özet Raporu) 2007 40.14 (İşkadınları Derneği, (2007) Girişimcilik Alan Araştırması Özet Raporu)

NEDEN İŞGÜCÜNE KATILMIYOR? Yüzde

ANAHTAR SORULAR Toplumsal Cinsiyetle biyolojik cinsiyetin farkı nedir? Toplumsal cinsiyet rollerine örnek veriniz. Girişimci olmak için ne gibi özellikler gerekir? Kadınlar başarılı girişimciler olabilirler mi? Cevabınızı açıklayınız. Gözlemlerinize dayanarak girşimciliğin önündeki engelleri sıralayınız. Girişim, girişimcilik, girişimci kavramlarından ne anlıyorsunuz? KKTC sürmekte olan üç toplumsal cinsiyet eşitsizliğini kısaca belirtiniz. Toplumsal eşitliğin sağlanmasında devletin rolü nedir? Tipik bir Kıbrıslı Türk kadınının üretim ve toplum aktivitelerine örnek veriniz. Tipik bir Kıbrıslı Türk kadınının üreme aktivitelerine örnek veriniz.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER SIKILMADIĞINIZI UMARIM