İnsan Kaynakları Yönetimi Öğr.Gör.Elif SUNGUR

Bu hafta işlenecek konular; 2.ders Bu hafta işlenecek konular; 2.1 İnsan kaynakları yönetiminin sorumluluk alanları, 2.2 İnsan kaynakları yönetiminde planlama fonksiyonu.

Bu hafta işlenecek dersin amacı; İnsan kaynakları yönetiminin çalışana, işletmeye ve topluma olan sorumluluklarını gözden geçirerek, İnsan kaynakları departmanının planlama fonksiyonuna ait görevleri ve bu konuda yapılan çalışmalar güncel örneklerle açıklanacaktır.

2.1 İnsan kaynakları yönetiminin sorumluluk alanları Bir önceki dersimizde çalışma yaşamının bilgi çağı etkisi ile önemli değişikliklere uğradığını belirtmiştik. Bu durum, İşletmelerde yürütülen insan kaynakları faaliyetlerini etkilemektedir. Bu etkileri anlayabilmek için bilimsel gelişmelere göz atmak yerinde olur.

Elton Mayo; Sosyal sistem teorisi Klasik organizasyon teorilerinden farklı olarak E.Mayo, insan ilişkileri faktörü üzerinde durmuştur. Western Electric şirketinde Hawthorne Atölyelerinde yaptığı araştırmalar bilim tarihinde yer alır. Bu araştırmalar sonucu, fiziksel koşullar değiştiği halde üretimin artmadığı, üretim ve verimliliğin sosyal faktörlerden etkilendiği görülmüştür. İşletmenin sosyal bir sistem olduğu, en önemli unsurunun da insan olduğu sonucuna varılmıştır.

Mayo’nun sosyal sistem ya da insan ilişkileri yaklaşımı olarak bilinen çalışmaları sonucunda; işletmelerde personele önem verilmesi, tatmin edilmesinin işletme verimliliğine etkisi ve motivasyon konularının önemi ilk defa ortaya koyulmuştur. Daha sonra durumsal ve çevresel faktörlerin önemi üzerinde durulmuş, işletme sistem olarak ele alınmış, değişkenlere göre yönetimin işletmede nasıl pozisyon alması gerektiği incelenmiştir.

Değişen işler ve çalışanlar Tüm sektörlerde büyük ya da küçük tüm işletmeler bilgiye dayalı organizasyonlara dönüşmektedir. Kendine has bilgiyi oluşturarak kullanan kuruluşlar –core competence- uzmanlık alanı dışındaki işleri işbirliği yaptıkları başka şirketlere devretmektedir –outsourcing-. Bu, çalışanların uzmanlık bilgilerinin daha da önemlisi bilgiye ulaşma ve bilgi üretme özelliklerinin önemini artırmaktadır, çalışanların benzersiz bir üretim faktörü olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır.

İşletmenin çevresi Globalleşme, pazarın dünya çapında büyümesine, internet teknolojilerinin kullanımı, daha hızlı ve verimli iş sonuçları elde etmeye neden olmaktadır. Bu değişim, işletmelerin açık bir sistem olarak çevreleriyle daha fazla etkileşim içinde olmalarını getirmektedir. Müşteriler, rakipler, devlet, yerel yönetimler, çalışanlar, finansman kuruluşları vb. gibi işletmenin paydaşlarının talep ve ihtiyaçları işletmeyi sarmalamakta, sadece “karlılık” başarılı bir işletme için yeterli gösterge kabul edilmemektedir.

İç ve dış çevre değişkenleri Tüketiciler, Satıcılar / Tedarikçiler Rakipler, Sendikalar, Çalışanlar, Finans kaynakları, Teknoloji, Ekonomi ve Küreselleşme, Hukuk, Politika Tabiat

Güncel bir örnek Johnson & Johnson şirketinin, Tyleon adli ilacı piyasadan toplama kararı alması yakın dönemden hatırlanabilir. Bu olayda bilinmeyen kişilerin Tyleon adlı ürünün kapsüllerine siyanür bulaştırması yüzünden sekiz kişinin ölmesi üzerine, Johnson&Johnson kendileri için insanların yaşamının ve sağlığının şirket kararlarından daha önemli olduğunu açıklayarak piyasaya verdiği ilaçların tümünü toplayıp imha etmiştir. Bu örnek, işletmelerin dış çevreleri ile etkileşimleri açısından uç bir örnektir.

Çalışanların önemi artıyor Çalışanların, rekabette fark yaratacak en önemli üretim faktörü olarak öneminin giderek artması, daha önce açıklanan gelişmeler, işletmelerin iç ve dış çevre ile etkileşiminin iş sonuçlarına etkisinin bilimsel kanıtlarla gösterilmesi, insan kaynakları yönetimi anlayışında ve buna bağlı olarak sorumluluk alanlarında değişiklikler olmasına neden olmuştur.

Çalışanlara karşı sorumlulukların yönetim sistemi anlayışıyla ele alınması Önceleri sadece çalışanların işe giriş çıkış işlemlerini yapan ve ücretleriyle ilgilenen bir görev olan “personel yönetimi” adıyla anılan faaliyetler “insan kaynakları yönetimi” adıyla anılarak içeriği de köklü şekilde değişmiştir. Artık İK, personel temini, yetiştirilmesi, kariyer planı, kurumsal kültürel çalışmalar, motivasyon, kazançlar, kurumsal bağlılık, sağlık,güvenlik ve esenlik vb. çok çeşitli çalışmalar yapmaktadır.

Kısaca İnsan kaynakları yönetimi, işletme tepe yönetimine stratejik danışmanlık yapmakta, Değişimin yönetilmesine yardımcı olmaktadır. Şimdi de, İK’nın kişiler ve işletme için yaptığı çalışmaları inceleyelim:

İK çalışanlar için ne yapar? Seçer İşe alır Şirket kültürünün bir parçası olmasına yardım eder Şirket ve kişisel hedeflerin bilinmesini sağlar Olası kariyer haritalarını gösterir Kanuni işlemleri takip eder İletişim ağının içinde tutar Tüm kayıtları ve izinleri takip eder Performansı değerlendirir Günlük konforu sağlar Eğitim olanakları sağlar İş Sağlığı ve Güvenliği Performansa göre ücret ile performans ödemesi almanı ve takdir görmeni sağlar Gelişim için geribildirim verir

İK işletme için ne yapar? Doğru yere doğru insan alır Tercih edilen işveren olmaya çalışır Şirket kültürünü yaratır ve besler Şirket hedeflerinin herkes tarafından sahiplenilmesini sağlar Stratejiyi hayata geçirebilen bir işgücü oluşturur Kanuni işlemlerini takip eder İletişimi sağlar Tüm kayıtları ve izinleri takip eder Çalışanların performanslarını değerlendirir İdari konular Yetenek havuzu ve yedekleme planı hazırlar İş Sağlığı ve Güvenliği Performans kültürü yaratarak şirket performansını arttırır Yüksek performanslıları elde tutar ve yönetir

Social Accountabiliy (SA 8000) Standardı Social Accountabiliy (SA 8000) Standardı, bir kuruluşta sağlık ve güvenlik koşullarının tesis edildiğini; çalışanların yaşlarının çalışmaya uygun olduğunu ve zorla çalıştırmanın yapılmadığını; adaletli disiplin uygulamalarını, ırk, cinsiyet, din vb sosyal ayrımcılığa konu uygulamaların bulunmadığını; ücretlendirmede farklılık gözetilmediğini ve yeterli ücret ödendiğini; çalışma ve mesai saatlerine uygun çalışıldığını; örgütlenme ve toplu sözleşme hakkının sağlandığını sistemli olarak güvence altına alır.

Social Accountability (SA 8000) Standardı Kurumsal sosyal sorumluluk, kuruluşun faaliyetlerinin müşterileri, tedarikçileri, çalışanları, hissedarları, toplum ve diğer paydaşları ve de çevre üzerindeki etkilerinin sorumluluğunu üstlenerek toplumun ilgisini dikkate alması kavramıdır. Bu kuruluşun yasal yükümlülüklerini yerine getirmesinden öte, gönüllü olarak çalışanları, aileleri, yerel toplum için yaşam kalitesini artırmak amacıyla atılan adımlardır. SA 8000, WRAP, ETI Base Code gibi sosyal sorumluluk standartları daha çok kuruluşun çalışanlarına karşı sorumluluklarını yerine getirip getirmediğini sorgular.

E-halkla ilişkiler ile bağlantısı Sizce bu gelişmeler, e-halkla ilişkiler programı açısından ne anlama gelmektedir?

Son 2 Yıldır En Fazla Talep Edilen İletişim Hizmetleri İletişim Danışmanları Yöneticiler İletişim Danışmanları Çalışanlar Medya İlişkileri Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kurumsal İtibar Yönetimi Kriz İletişimi Ürün/ Markaların Halkla İlişkileri Organizasyon ve Etkinlik Yönetimi Ürün/ Hizmet Reklamları Kurum İçi Halkla İlişkiler On-line İletişim Konu ve Gündem Yönetimi Sponsorluk Yönetimi Araştırma ve Ölçümleme Lobicilik Doğrudan Pazarlama Kurumsal Reklamlar Yatırımcı İletişimi Satış Promosyonu Baz % Baz=18 Baz % Baz=56

İş Hedeflerine Ulaşmada En Önemli 7 İletişim Hizmeti İş Dünyası Üst Yönetim İş Dünyası İletişim Yöneticileri Akademisyenler 1 Kurumsal İtibar Yönetimi Medya İlişkileri 2 Ürün/ Markaların Halkla İlişkileri Kriz İletişimi Kurum İçi Halkla İlişkiler 3 4 Araştırma ve Ölçümleme 5 On-line İletişim Kurumsal Sosyal Sorumluluk 6 7

Günümüzde işletmenin hedefleri nelerdir? Karlılık, Süreklilik, Topluma hizmet(sosyal sorumluluk) Kaliteli mal / hizmet sunmak, Sürekli istihdam sağlamak. Bu hedefleri sağlamada işletme çalışanlarının katkısının sağlanması önemlidir.

İşletmenin performans kriterleri Verimlilik, Yenilik yapma, Katılımcı yönetim, Kalite, Etkinlik, Dengeli büyüme. İK, performans kriterlerinin sağlanmasına stratejik katkı sağlar.

İnsan kaynakları meslek örgütü ve kongreler

2.2 İnsan Kaynaklarında Planlama Erken dönemde “Personel planlaması” olarak adlandırılan bu kavrama, işletmenin gereksinme duyduğu işgören miktarının sayıca saptanması kadar basitinden, işletmede çalışanlarla ilgili her türlü işlemin belli bir sıraya göre düzenlenmesine kadar genişine, çeşitli nitelikte anlamlar verilebilmektedir. İşletmenin istenen sonuçlara ulaşabilmesi ile ilişkilendirildiğinde ise; planlamanın içeriğinin genişlediği görülecektir.

Planlama işlevinin amacı İşletme açsından en yüksek verimi sağlarken personel sayısının optimumda tutulması. Yararları Diğer İK işlevleri için gereken veriyi sağlar, Kurumun ihtiyaç duyduğu İnsan Gücünü nitelik ve nicelik olarak belirler.

İstenen iş sonuçlarına ulaşma bağlamında İK planlama İstenilen sonuçlara nasıl bir iş bölümü içinde ulaşılacağı organizasyonel yapı  ile belirlenir. Bu nedenle, organizasyonel yapılanmanın bir aşaması olan planlama İK sistemlerinin en temel belirleyicisidir. Organizasyonel planlama ile temel olarak organizasyon şeması ve görev tanımları ortaya çıkar. Organizasyon şeması pozisyonları, bu pozisyonların birbirleriyle ilişkilerini ve pozisyonların çerçeve sorumluluk alanlarını gösterir. Görev tanımı, en yalın haliyle, pozisyonun temel işlevini ve bu temel işlevi yerine getirebilmek için gerekli olan görevler ile pozisyonun sahip olduğu yönetsel yetkileri gösterir. Böyle yapılarak pozisyonu dolduracak kişinin başarması  istenen iş sonuçları ortaya çıkmış olur.

İK yönetiminde planlama işlevi İş dizaynı İş analizi İş tanımları İş gerekleri (beceri, bilgi yetenek, kişilik özellikleri )

Planlama işlevinin boyutları Teknik yön, sayısal veya matematik boyut, Davranışsal yön, psikolojik ve sosyal boyut.

İK’nda planlamanın bütünsel içeriği Personel gereksinmesi, Personel sağlanması, Personel geliştirilmesi, Personel yerleştirilmesi, Personel çıkarılması.

Değişim yönetimi sürekli planlama gerektirir ihtiyaç tespiti yön belirleme analiz planlama tasarım uygulama ölçümleme izleme

Özet İnsan kaynakları yönetimi sorumluluk alanı çok genişlemiştir, üst yönetime stratejik danışmanlık yaparak değişim yönetimine katkıda bulunması gerekmektedir. İK, aynı anda çalışana, işletmeye ve topluma faydalı olacak çalışmalar yapmalıdır. İnsan kaynaklarında planlama stratejik öneme sahip bir fonksiyon olarak, organizasyon yapısı, işin dizaynı, personel gereksiniminin belirlenmesi, işe yerleştirme vb. gibi çalışmaları kapsar.

2.Hafta çalışma soruları 1- Aşağıdakilerden hangisi İnsan kaynakları planlaması faaliyetlerinden değildir? A- İş dizaynı B- Personel seçimi C- Personel ulaştırma (doğru yanıt) D- Personel geliştirme 2-Aşağıdakilerden hangisi son yıllarda önem kazanan iletişim hizmetlerindendir ? A- On line iletişim B- Kriz iletişimi C- Kurum İçi İletişim D- Hepsi (doğru yanıt) 3-Aşağıdakilerden hangisi insan kaynaklarının sorumluk alanlarından biri değildir? A- Müşteri hizmetlerini yönetmek. (doğru yanıt) B- Üst yönetime stratejik danışmanlık yapmak, C- Değişim yönetimi yapmak D- Seçme ve yerleştirme yapmak