BERKAY ŞADİ PAYZİN YAZILIM KURULUM VE YÖNETİM Linux işletim sistemi BERKAY ŞADİ PAYZİN YAZILIM KURULUM VE YÖNETİM

Linux (telaffuz: Lin-uks), Unix’e fikirsel ve teknik anlamda atıfta bulunarak geliştirilmiş; açık kaynak kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir. Çekirdeğin kaynak kodları GNU Genel Kamu Lisansı çerçevesinde özgürce dağıtılabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir. Linux ismi ilk olarak Linus Torvalds tarafından yazılan ve 5 Ekim 1991 Linux 0.02 etiketiyle duyurusu yapılan Linux çekirdeğinden gelmektedir. Linux'un Unix ile herhangi bir kod ortaklığı bulunmamaktadır yani Linux'un kodları sıfırdan başlanılarak yazılmıştır.

Çok geniş bir donanım desteğine sahip olan Linux çekirdeği; Sunucu bilgisayarlar, masaüstü-dizüstü bilgisayarlar, iş istasyonları, akıllı telefonlar, yeni nesil TV'ler ve tabletler gibi hemen her platformda tam bir uyum içerisinde çalışabilmektedir. Linux sunucu işletim sistemlerinde kullanım oranı bakımından ilk sırada tercih edilmekte ve dünyanın 10 hızlı süperbilgisayarında da kullanılmaktadır.

Unix Linux'un esinlendiği Unix işletim sistemin temelleri, 1969 yılında MIT (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü), AT&T Bell Labs ve General Electric 'in ortak çalışmasıyla geliştirilmiş MULTICS projesiyle atılmıştır. 1969 yılında, Amerika'da ki AT&T Bell Labs da Ken Thompson, Dennis Ritchie, Douglass Mcllroy ve Joe Ossana tarafından uygulama haline getirmiştir. Birinci sürümü assembler ile yazılmış olan Unix, Dennis Ritche’in yaptığı çalışmalar ile C diline aktarılmıştır. Çeşitli donanımlara bu sayede uyum sağlayabilir hale getirilmiştir.

Linux, temel tasarım prensiplerini 1970 ve 1980'lerde Unix'in oluşturduğu prensiplerden elde etmiştir. Bu sistem süreç kontrolünün üstesinden gelebilen, ağ kurabilen ve çevrel ve dosya sistemini kullanabilen tek parçalı çekirdek(Linux çekirdeği)kullanmaktadır. Aygıt sürücüleri ya çekirdekle doğrudan birleşmiştir ya da modül halinde sistem çalışırken yüklenmiştir.

GNU UNIX işletim sisteminin 1980'lerin başında özel lisanslar ile pazarlamaya başlaması üzerine, 1983 Eylül ayında Richard Stallmantarafından, amacı UNIX benzeri ve parasız dağıtılabilen bir işletim sistemi ortaya çıkarmak olan GNU Tasarısı (GNU Projesi) başlatılmıştır. Açılımı GNU’s Not Unix (GNU Unix değildir) dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix'e benzerken kendisininözgür yazılım olması ve herhangi bir Unix kodunu içermemesidir.

Proje, günümüzde etkin olarak geliştirilmeye devam etmektedir Proje, günümüzde etkin olarak geliştirilmeye devam etmektedir. Projenin geliştirilmesi, GNU Tasarısı tarafından gerçekleştirilmekte olup, bu tasarı altında birçok GNU belge ve yazılımları bulunur. Evvelden GNU Projesi içinde çekirdek olarak kullanılması planlanan GNU/Hurd ise, teknik ve fikirsel aksaklıklardan ötürü tamamlanamamıştır. GNU Projesinin bu eksiğini de Linux çekirdeği doldurmuştur. Çünkü GNU projesi çerçevesinde yaratılacak olan Unix benzeri işletim sisteminin çoğu parçaları bitmişti. Yapılmayan en önemli parça işletim sisteminin çekirdeği idi. Bu eksik de Linux çekirdeği tarafından kapatılmış oldu.

BSD[değiştir | kaynağı değiştir] 1992'ye kadar yasal karmaşalardan dolayı ortaya çıkarılamamasına rağmen; NetBSD ve FreeBSD'den geliştirilen 386BSD Linux'un erken tarihli geçmişini oluşturdu. Linus Torvalds'ın söylediğine göre 386BSD 1992 tarihinden önce ortaya çıkmış olsaydı, Linux'u yaratmayı düşünmek söz konusu olmayabilirdi.

MINIX[değiştir | kaynağı değiştir] Gerçek bir işletim sistemini parçalara ayırmak için kullanılan deneysel bir işletim sistemidir. 1991 yılında Linus Torvalds, Helsinki Üniversitesine katıldığında işletim sistemlerini merak etti. Sadece eğitim için MINIX lisansı almaya çalıştı ama başarılı olamadı. Bu yüzden kendi işletim sistemini kurmaya çalıştı. Böylece Linux çekirdeği ortaya çıkmış oldu. Minix, kullanıcıların kendi kişisel bilgisayarlarında Unix’in çalışma sistemini öğrenmelerini amaçlar. Andrew S. Tanenbaum tarafından kitabı Operating Systems: Design & Implementation'a örnek olması amacıyla 62.000 satır C koduyla yazılmıştır ve bu kaynaktan yola çıkılarak, eski bilgisayarları verimli olarak kullanmak için bu işletim sistemi üzerine geliştirmeler yapılarak kararlı sürümler oluşturulmuştur.

Torvalds, Linux çekirdeğini MINIX üzerinde geliştirmeye başlamıştır ve MINIX için yazılmış uygulamalar Linux içinde kullanılabilmektedir. Daha sonraları Linux kendi gelişimini sağlayabilecek imkânlara sahip oldu. Ayrıca GNU uygulamaları MINIX uygulamalarının yerini aldı,çünkü GNU da yazılan kodlar ücretsiz ulaşılabilir durumdaydı. Bu durum işletim sistemini kullanmaya yeni başlayanlar için büyük bir avantaj sağlıyordu.

Şu anda GNU yazılımlarını ve diğer özgür yazılımları bir araya getiren ve tüm bunları bir Linux çekirdeği ile beraber toplu, derlenmiş ve kurulumu çok kolay bir işletim sistemi olarak piyasaya süren birçok çalışma mevcuttur. Bunlardan öne çıkan bazı dağıtımlar alfabetik olarak olarak şöyle sıralanabilir: Debian Fedora Linux Mint Mageia openSUSE Red Hat Slackware Ubuntu