Diffusion of Innovations Yeniliklerin Yayılması CHAPTER 1:ELEMENTS OF DIFFUSION Hazırlayan: Ayşe AYDIN Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uzaktan Eğitim Anabilim Dalı Doktora Programı

Communication Channel Time The Innovation-diffusion project Knowledge Relative Advantage Compatibility Complexity Trialability Observability Communication Channel Time The Innovation-diffusion project Knowledge Persuasion Decision Implementation Confirmation Innovativeness An Innovation’s rate of adoption Social System ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yenilik Kullanıcı tarafından yeni olarak kabul edilen fikir, nesne ya da uygulamadır. Bir fikrin yeni olması, belirli oranda belirsizlik taşıması demektir. Bu belirsizlik, o fikrin, yayılacağı sosyal sistem içinde kabul görüp görmeyeceğini etkileyen önemli bir faktördür. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yeniliğin Yayılmasının Temel Unsurları Yenilik (genelde teknoloji ile eşanlamlı kullanılmaktadır) İletişim Kanalları Zaman Sosyal Sistem ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yayılma Yayılma, bir yeniliğin, belirli kanallar aracılığı ile, belli bir zaman (süreç) içinde bir sosyal sistemin üyeleri arasında kabulü ve uygulamaya aktarılmasıdır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yeniliklerle İlgili Önemli Araştırma Soruları: Bir yeniliğin erken benimseyenleri geç benimseyenlerinden nasıl ayrılır? Bir yeniliğin göreli avantajı, uyumluluğu ve benimsenme oranının buna benzer etkileri gibi nitelikleri nasıl algılanmaktadır? Neden S şeklindeki yayılma ortalaması yaklaşık %10 ila 20 benimseme oranında çıkar? ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yenilik Yeniliğin karar süreci temel olarak bir bireyin yeniliğin avantaj ve dezavantajları hakkındaki belirsizliği azaltmak için motive edildiği bilgi- araştırma ve bilgi işleme etkinliğidir. Bir teknoloji grubu birbiriyle yakından ilişkili olarak algılanan bir ya da daha çok ayırt edilebilir teknoloji öğesinden oluşur. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yenilik Bir benimseyenin yenilikle ilgili deneyimi, o bireyin gelecekte kendi sistemi içerisinde yayılım gösterecek bir diğer yeniliğe dair algısını açıkça etkiler. Yeniliklerin özellikleri, bireyler tarafından algılandığı gibi, onların farklı benimsenme oranlarını açıklamaya yardım eder. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Yenilik Bir yeniliğin benimsenmesi yeniliğe ilişkin !göreli avantaj hissetme, (ekonomik terimler, sosyal prestij etkenleri, uygunluk tatmini) !yeniliğin uyumluluk ilişkisi, (var olan değerler, geçmiş deneyimler, potansiyel benimseyicilerin ihtiyaçları) yeniliğin karmaşıklık düzeyi, !denenebilirliği !gözlemlenebilirliği özelliklerinden etkilenmektedir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Yenilik Göreli avantaj ve yeniliğin uyumluluk ilişkisi yeniliğin benimsenme oranının açıklanmasında en önemli özelliklerdir. Uyumsuz bir yeniliğin benimsenmesi genelde öncelikle göreli yavaş bir süreç olan yeni bir değer sisteminin benimsenmesini gerektirir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Yenilik Göreli avantaj: Bir kişinin ya da kurumun yenilik geliştirmeyi kendi bakış açısıyla avantajlı görüp görmediğidir. Uyumluluk: Yeniliğin var olan değerlerle, geçmiş deneyimlerle ve benimseyecek kişinin ihtiyaçlarıyla örtüşmesidir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Yenilik Karmaşıklık: Yeniliğin anlaşılma ve kullanılma zorluğudur, yenilik karmaşık olduğu ölçüde daha az kullanılmaktadır. Kolay anlaşılabilir yeni fikirler, benimseyenin yeni beceriler ve anlayışlar geliştirmesini gerektiren yeniliklerden daha hızlı benimsenir. Denenebilirlik: Yeniliğe ilişkin; görülebilme, incelenebilme, gerektiğinde denenebilme avantaj sağlamaktadır. Gözlenebilirlik: Yeniliğin kullanımından sonraki somut sonuçlarının üçüncü şahıslar tarafından gözlemlenebilmesidir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Yenilik Bireyler tarafından; daha çok göreli avantaj, uyumluluk, denenebilirlik , gözlenebilirlik daha az karmaşıklığa sahip olarak algılanan yenilikler diğer yeniliklere göre daha hızlı benimsenir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Re-Invention/Yeniden Keşif 1970lerde yayılma araştırmacıları benimseme ve uygulama sürecinde bir kullanıcı tarafından bir yeniliğin değiştirildiği ya da uyarlandığı seviye olarak tanımlanan re-invention/yeniden keşif kavramı üzerine çalışmaya başladılar. Bir yenilik yeniden keşfedilebilir olduğunda daha çabuk yayılır ve benimsenmesinin daimi olması daha olasıdır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-İletişim Kanalları Yenilik yayılımında iletişim kanalı temelde iletişim sürecini de ifade eden bir aşamadır. Buna göre; öncelikli olarak yayılacak bir yeniliğin varlığı, bu yenilik hakkında bilgisi olan ya da onu kullanarak deneyim sahibi olmuş bir birey ya da kuruluş, yenilik hakkında bilgisi olmayan ya da henüz deneyim sahibi olmamış bir birey ya da kuruluş ve iki grubu/bireyi ya da üniteyi birleştirecek bir iletişim kanalı gerekmektedir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-İletişim Kanalları Bir çok kişi esasen yeniliği kendileri gibi benimsemiş olan başka bireylerden iletilen yeniliğin öznel değerlendirmesine bağlıdır. Yakın akranlarının deneyimlerine dayanan bu bağlılık, yayılma sürecinin temelinin potansiyel benimseyenlerin daha önce benimsemiş olan akranlarını model alma ve taklit etmesinden oluştuğunu ileri sürer. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-İletişim Kanalları Heterofili ve Yayılma Heterofili, homofilinin zıttı olarak, etkileşim içinde olan iki ya da daha fazla bireyin belli nitelikler ( inançlar, eğitim, ekonomik durum v.b. ) açısından farklı olma dereceleri olarak tanımlanabilir. Yeniliklerin yayılmasındaki en göze çarpan sorunlardan biri katılımcıların genellikle fazla heterofil olmalarıdır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Zaman Yenilik karar süreci (zaman), yeni olanın farkındalığıyla başlayıp bu yeniliğin kabulü ya da reddi ile biten süreçtir. Bu süreç; bilgilenme, ikna olma, karar verme, uygulama doğrulama aşamalarından oluşmaktadır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Zaman Yayılma araştırmasında değişken olarak zamanın eklenmesi güçlü yönlerden biridir, fakat zaman boyutunun ölçümü eleştirilebilir. Bir bireyin yeniliğin ilk bilgisinden benimseme ya da reddetmeye geçtiği Yeniliğin karar süreci Bir bireyin ya da diğer benimseme birimlerinin yenilikçiliği ( yani yeniliğin benimsendiği göreli erkenlik/gecikme) sistemin diğer üyeleriyle kıyaslanır. Bir sistemdeki bir yeniliğin benimsenme oranı, genellikle belli bir zaman sürecinde yeniliği benimseyen sistem üyelerinin sayısı olarak ölçülür. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Zaman Birey bu aşamaları sırasıyla takip etmeyeceği gibi çeşitli aşamalar tekrar tekrar gündeme alınabilir. Zaman içerisinde yeniliklerin benimsenmesi bireylerdeki farklılıkları da ortaya çıkarmıştır. Buna göre bir yeniliğin benimsenmesinde benimseyici kategorileri; yenilikçiler, erken benimseyenler, erken çoğunluk, geç çoğunluk benimsemeyenler olarak sınıflandırılmaktadır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Sosyal Sistem Ortak bir hedefe ulaşmak amacı ile problem çözme sürecine katkıda bulunan, birbirleriyle ilişkili birimler topluluğudur. Sosyal sistemin; sosyal yapı, normlar (formal / informal), kanı önderleri ve değişim ajanları gibi bileşenleri vardır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Sosyal Sistem Sistemin toplumsal yapısının yayılmayı nasıl etkilediği, normların yayılma üzerindeki etkisi, düşünce liderlerinin ve değişim ajanlarının rolü, yenilik kararlarının türleri ve yeniliğin sonuçları ele alınır. Bu konulardan her biri, toplumsal sistem ve onun içinde oluşan yayılma sürecinin arasındaki ilişkilerden oluşur. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Sosyal Sistem Toplumsal yapı ve yayılma Bir sistemdeki iyi gelişmiş toplumsal yapı yüksek seviyedeki bireylere, düşük seviyedeki bireylere emir verme hakkını veren hiyerarşik bir oluşuma sahiptir. Onların emirlerinin yerine getirilmesi beklenir. Bir sistemin üyeleri arasındaki bu gibi özelliklere sahip toplumsal ilişkiler toplumsal yapıya katkıda bulunur. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Sosyal Sistem Sistem Normları ve Yayılma Organizasyonun normları benimsemeyi etkiler ( ihtiyaç, yokluk,…) Normlar bir toplumsal sistemin üyeleri için yerleşmiş davranış özellikleridir. Bir sistemin normları bireylere onlardan hangi davranışları sergilemelerinin beklendiğini söyler. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Sosyal Sistem Düşünce liderleri ve değişim özneleri: Düşünce liderliği, bir bireyin diğer bireylerin tutum ve açık davranışlarını gayri resmi olarak göreli sıklıkla istenen yönde etkileyebilme seviyesidir. Düşünce liderleri kendilerinin takipçileriyle kıyaslandığında, Her yapıda harici iletişime daha çok maruz kalırlar ve bu yüzden kısmen daha kozmopolittirler. Kısmen daha yüksek sosyo-ekonomik konumdadırlar Daha yenilikçidirler. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Temel Unsurlar-Sosyal Sistem Düşünce liderleri ve değişim özneleri: Bir değişim ajanı, müşterilerinin yenilik fikirlerini değişim acentesi tarafından istenilir addedilen yönde etkileyen bir bireydir. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yenilik-Karar Biçimleri İsteğe bağlı yenilik kararları: Ayırıcı özelliği karar vermede sosyal sistemden çok bireyin esas eleman olmasıdır. Ortak yenilik kararları Bir sistemin üyeleri arasında fikir birliğiyle yeniliğin kabul edilmesinin yada reddedilmesinin kararlaştırılmasıdır. Otorite yenilik kararları Sistem içerisinde güç, pozisyon ya da teknik uzmanlık sahibi olan az sayıda bireyin verdiği kararları anlatır. ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Yeniliklerin Sonuçları Sonuçlar,bir yeniliğin reddedilmesi ye da kabul edilmesi sonucunda bireyde ya da sosyal sistemde meydana gelen değişiklikleri ifade eder. İstenene karşı istenmeyen sonuçlar Doğrudana karşı dolaylı sonuçlar Beklenen karşın beklenmeyen sonuçlar ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.

Sunum Bitti… Teşekkürler… ©Ayşe Aydın Yeniliklerin Yayılması Dersi 1. Sunum Ödevidir.