MİMAR VEDAT ALİ DALOKAY NİMET AYDOĞDU 20945802

HAYATI İlk, orta ve lise öğrenimini Elazığda tamamladı. 1949 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesini bitirdi. 1950-1951 de PTT ve Bayındırlık Bakanlığında mimar olarak görev yaptı. 1951-1952 de Paris Sorbonne Şehircilik Enstitüsünde lisansüstü çalışmasını yaparken Perret ve Le Corbusierin bürolarında çalıştı. 1953 yılında Ankaraya dönüp kendi mimarlık bürosunu kurdu. 1954-1968 yılları arasında Mimarlar Odasının kuruluşunda çalışmış, odanın genel sekreterliğini ve Ankara şube başkanlığını yapmıştır. 1973-1977 yıllarında Ankara Belediye Başkanlığı görevinde yer almıştır. Ankara şehrinin bayındırlık ve şehircilik konularına eğilmiştir. Çeşitli ulusal ve uluslararası mimarlık yarışmalarında aldığı 15 Birincilik Ödülü vardır. 1980 yılında Kolo adlı masal kitabıyla Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını ödülünü almıştır. 21 mart 1991 yılında Kırıkkale yakınlarında geçirdiği trafik kazasında eşi ve oğluyla birlikte hayatını kaybetmiştir.

Ödül aldIĞI PROJELER 1956 Porsuk Oteli – Eskişehir 1957 Kocatepe Camisi (Nejat Tekelioğlu ile) - Ankara 1960 Türk Standartları Enstitüsü Merkez Binası ve Laboratuvarları – Ankara 1977 İslam Zirve Konferansı Anıtı (İ.Ural ve M.Aslaner ile) -Lahor Pakistan 1977-1978 Kral Faysal Camii İslamabad Pakistan 1986 Başbakanlık Binası ve Konutu – İslamabad Pakistan 1981 İslam Kalkınma Bankası Binası Konutu (Öner Özyar ile) Cidde Suudi Arabistan 1987 İstanbul Taksim Alanı Düzenlemesi (Hakan Dalokay ile) 1991 Kayseri Kocasinan Belediye Binası (İ.Ural ile) Diğer uygulamaları; Ankara Elektrik Etüt İdaresi Binası Ankara Cebesi PTT Santral Binası Ankara Gama Yönetim Binası Ankara Tunalı Oteli

Tasarım anlayIŞI Corbusierden etkilenmiş, rasyonalizm akımını benimsemiş, Türkiye koşullarını anlamış ve uyum sağlamış bir mimarımızdır. Rasyonalizm; evrensel, genelgeçer, klasik bir anlayış,akla dayandırılarak oluşturulan kuralların mimarlığa uygulanmasıdır.Basitlik,yalınlık,işlevsellik ön plandadır. Simgesel tasarımlarda ne kadar soyutsa yapılarda o kadar rasyonel ama duyarlıdır.Yapılarında, ağırlıklı akılcı düzenlemeler ile görsel düzenlemeler birlikte yer alır. Dalokay, hayatı boyunca Ankara ortamını oluşturan başlıca rasyonalistlerden olmaktan öte mimarlığı gündeme getiren ve koruyan bir tutum içerisinde olmuştur.

YAPILARINDAN ÖRNEKLER Eskişehir Porsuk Oteli

Gama Yönetim Binası - ANKARA

Koca Sinan Belediye Binası KAYSERİ

KAYSERİ KOCA SİNAN BELEDİYE BİNASI PLANI Açılan yarışmayı İ.Ural ile birlikte kazanan Dalokay, prizmanın farklı yaklaşımları ile, aslında iyice monotonlaşmış akılcılığa, dünyada olduğu gibi, arayış getirmişlerdir. Prizmayı forma yaklaştıran, onun gövdesini koruyup , cephelerini boşaltmalarla ona yeni bir görüntü kazandırmayı seçmişlerdir.

PTT Santral Binası - ANKARA

İslam Konferansı Anıtı – Lahor PAKİSTAN (M.Aslaner ve İ.Ural ile)

Taksim Meydanı Düzenlemesi Proje Yarışması – İSTANBUL (Hakan Dalokay)

Elektrik Etüt İdaresi Binası – ANKARA Kusursuz bir akılcılığa sahip, uluslararası düzeyde anonim yaklaşımlı,1950li yılların mimari üslubunu prizmatik kütlesi, gridal cephesi,yerden yükseltilmiş zemin katı ve zemin katta yer tutan serbest formlu kütleleriyle, yansıtan iyi bir örnektir.

Kocatepe Camii Projesi

Kocatepe Camii Proje Çalışması Uygulanamayan ünlü Kocatepe Camisi görkemli,o dönemlerin çağdaş bir formu,teknolojik gelişmelerden yararlanarak ana ibadet mekanını, alışılmışın dışında kubbe yerine betonarme bir kabukla örtme düşüncesi yarışmada 1.lik aldı fakat gerçekleştirilmesi mümkün olmadı. . Bu yapının temelleri dahi atılmışken, geleneksel cami imgesine ters düştüğünü iddia edenlerin baskısıyla uygulanmadı; yapı değiştirilerek Klasik Osmanlı camisi özelliklerini taşıyan bugünkü camii inşa edildi. Kabuk Kubbe sistemi ayakta durmayacağı için temelleri atılmış olmasına rağmen proje iptal edildi.

Kral Faysal Camii İslamabad - PAKİSTAN

1966 yılında Pakistan’ı ziyaret eden Suudi Kralı Faisal tarafından Pakistan halkına bir armağan olarak yaptırıldı. Kompleksin projesi, düzenlenen uluslararası bir yarışma sonucunda seçildi. 17 ülkeden gelen 43 proje arasından birinci olarak seçilen Vedat Dalokay’ın proje çalışmaları, 1973 yılında tamamlandı.Siyasi olaylar ve karışıklıklardan dolayı 1978 yılına sarkan uygulama projesi 1978 de tamamlandı. 200 dönümlük bir park içine inşa edildi. Kral Faisal Cami tasarlanırken, geçmiş cami örnekleri göz önünde tutularak hareket edilmiş. Buna bağlı olarak, minarelerin yapılanmasında Edirne Selimiye Cami örnek oluşturmuş. Hep açık mekanlı olan Moğol camileriyle, Osmanlı cami tipinin sentezi olan bir açık mekan tipolojisine sahiptir. Camii, dışarıda oluşturulan namazgahın yaklaşık 2 bin kişi alabileceği şekilde planlanmıştır.

Binanın hemen girişinde konumlanan havuzun haricinde, iç mekanın ortasında bulunan havuzun yüksekliği, sahip olduğu değiştirilebilen düzenekle doğal havalandırma sağlıyor. Kırma plak çatılı caminin piramidini meydana getiren plaklar arasında bırakılan boşluk sayesinde yapıya hem doğal ışık giriyor, hem de havalandırma işlevi görüyor. Caminin bu biçimlenme içerisinde ışık almasının diğer bir getirisi ise, taşıyıcıların gizlenmesine olanak sağlamasıdır. Cami, yüksek teknolojik olanaklardan faydalanarak değil, yerel yapım teknikleri kullanılarak inşa edilmiştir.

Klasik cami tipolojisinin vazgeçilmezi kubbe konstrüksiyonunun Kral Faisal Cami’nde kullanılmamasının ardında ise, yalnızca modernize edilmiş bir ibadet alanı yaratmanın ötesinde amaçlar yatıyor. Bunlardan biri, caminin önünde konumlandığı sivri tepelerden oluşan Mangala Dağları’na yapısal bir öykünmenin söz konusu olması, çatı strüktürünün dağların bir uzantısı niteliği taşıması, Pakistan’da o dönemde halen yaşamakta olan çadır kültürünün biçimsel bir tekrarı olarak piramidal kuruluşlar öngörülmüştür. Kubbe kullanmaktan kaçınılması konusunda öne sürülen bir diğer kriter de akustik sorunlar ve iç kabuktaki geniş alanların bezenmesindeki zorluklar idi. Kral Faisal Cami’nin iç mekanında da, camilerin insan üzerinde bıraktığı gözlemlenen hüzünlü havadan kaçınılmasıyla, Tanrı sevgisi ve yaşam sevinci vurgulamak amaçlanmış.

Vedat Dalokayın bu proje tasarımına dair düşünceleri ise şöyle; “İslamiyet, mabet formunu tayin etmemiştir. Her toplum ve sanatçısı cami mekanını ve formunu kendi din anlayışları, toplum ve çevre koşulları içerisinde ele almıştır. Cami mekanlarının tarihi gelişimi, teknolojik imkanlar ve İslam dinindeki Tanrı kavramı, ele aldığımız bu ulu mabedin mekan anlayışını çizmiştir. Mabet, şehir silüetinde geceleyin de varlığını ortaya koyabilmelidir. Kubbe yarıklarını ve minarelerin konstrüktif elemanlarını aydınlatan ışık hazneleri, ambet formunun gerçek kişiliğini bozmadan onu içten aydınlatmakta ve mabet, geceleyin de gündüz canlılığında yaşamaktadır.

Cami, tabiatla kaynaşmıştır; topraktan yükselen, ona bağlı bir düşünceyle ele alınmıştır.Her gün gerçekleşecek cenaze namazları ve merasimleri, mabet aktivitesini aksatmayacak yepyeni bir anlayışla ele alınmıştır. Hazırlanan ayrı bir platform, en büyük cenaze namazı ve merasimlere imkan vermektedir. Bu, planın en büyük ve yeni özelliğidir. Cemaatler arasında güçlü bir bağ kurulmuştur ve tüm noktalardan, tüm cemaatlerin her türlü dini aktiviteye rahatça ve aynı anda katılabilme imkanları araştırılmıştır.

KAYNAKÇA The Mosque of World Mimariden Konuşmak-Bilinmek İstenmeyen 20.yy Türk Mimarlığına Eleştirel Bakış- Şevki Vanlı Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi www.mimarizm.com www.arkiv.com