İŞLETMELERİN ÇEVRESİ VE ÇEVRE FAKTÖRLERİ

İşletmeler gerek kurulurken ve gerekse faaliyetlerine devam ederken bir çok işletme içi ve işletme dışı faktörün etkisi altındadırlar. Bir işletme veya yöneticisi, bu çevresel faktörlerden gelebilecek fırsat ve tahditlere karşı sürekli olarak uyanık olmak zorundadır. Fırsatlardan yararlanmak, tehditlere karşı ise önceden önlem almak, işletmeyi rakiplerine kıyasla daha başarılı kılar.

İşletmenin İç Çevresi ve Sistemi Sistem; Aralarında karşılıklı ilişki olan parçaların birbirleriyle ilişkilerinin belirlenerek bunların bir bütün olarak ele alınmasını, analiz edilmesini ve düzenlenmesini ifade eder.

İşletme Sistemi Öğeleri GİRDİ Doğal Kaynaklar,Emek, Sermaye, Teknoloji Süreç Çıktı Mal ve Hizmetler Geri Bildirim ve Kontrol

Bir işletmenin İşlevsel Yapısı Genel İşlev: Yönetim Türsel İşlev Temel İşlevler Üretim İşlevi Pazarlama İşlevi Kolaylaştırıcı İşlevler Finans İşlevi İKY işlevi Diğer İşlevler Halkla ilişkiler Ar-ge Muhasebe Tedarik/Satın alma Lojistik Çevre koruma vb.

İşletmenin Fonksiyonları Yönetim ve Organizasyon Üretim Finans Pazarlama Personel Muhasebe Araştırma-Geliştirme Halkla ilişkiler

İşletme Çevresi İşletme İç Çevresi İşletmenin Mikro (İş) Çevresi( Yakın İş ve Genel İş Çevresi) İşletmenin Makro Çevresi (Genel Çevresi) İşletmenin Uluslar arası Çevresi

İşletmelerin Çevresi İşletmenin Mikro Dış Çevresi (İş Çevresi), İşletmenin Yakın Mikro Dış çevresi (Yakın İş Çevresi) İşletmenin Genel Mikro Dış Çevresi (Genel iş çevresi) İşletmenin Makro Dış Çevresi (Genel Çevresi) Uluslar arası çevre

İşletmenin Makro Dış (Genel) Çevresi Demografik Çevre Faktörleri Kültürel ve Sosyal Çevre Faktörleri Ekonomik Çevre Faktörleri Politik ve Hukuki Çevre Faktörleri Teknolojik Çevre Faktörleri Doğal Çevre Faktörleri

1-Demografik Çevre Faktörleri Bu faktörler, kuruluş öncesi ve sonrası faaliyet aşamalarında işletmeyle çok yakından ilgisi olan unsurlardır. Ülke nüfusunun; yaş, cinsiyet, eğitim ve öğretim düzeyi,mesleki durum, nüfusun yerleşim şekilleri , Ulusal gelir hesapları, gelirin dağılımı, vb. Bütün bu faktörler hem bir piyasa, hem de bir girdi unsuru olarak görülebilir. (Örneğin nitelikli işgören temini gibi)

2-Kültürel ve Sosyal Çevre Faktörleri Sosyal çevre ; işletmeleri sarmalayan, doğrudan veya dolaylı olarak ilişki içinde olmayı gerektiren, kültür, alt kültür ve sosyal sınıflardan oluşan bir makro çevre faktörü kümesidir. Kültür; genel olarak bir toplumun üyeleri tarafından paylaşılan ve benimsenen temel değerleri, tercih, tutum ve inançları, gelenek ve görenekleri ile davranışlarından oluşan yapıdır.

Kişiler arası ilişkiler, aile yapısı, önemli günler (dini veya resmi), otoriteye karşı gelme veya saygılı olma, dürüstlük vb. gibi kültürel yansımanın sonuçlarıdır. İşletmelerde grev, sendikal hareketler, yabancı sermayeye bakış, yabancı ürünlere yaklaşım, otoriteye itaat kültürle yakın ilişkilidir.

Kültür, bir toplumun bütününe yönelik ise, genel kültürel çevre, Bir toplum içindeki bazı değişik gruplar arasında paylaşılan ortak değer, yaşam şekli ve davranışlarını yansıtıyorsa alt kültürel çevre kavramından bahsedilebilir. (Düğünler, töreler, yemekler, gibi) Firmalar bu alt kültür öğesine göre de ürünler geliştirmelidir. (Acılı Çitos gibi)

Kültürle yakından ilgili bir diğer kavram ise sosyal sınıftır. Sosyal sınıf; sosyal çevre içinde bazı ortak değerler, ilgi, tutum ve davranışları paylaşan ve bazı özelliklere sahip, nispeten daha az sayıda kişilerden oluşan topluluklardır. Örneğin, meslek grupları, gelir grupları, öğrenciler, memurlar vb.gibi

3- Ekonomik Çevre Faktörleri Bu faktörler arasında; Tolumun ekonomik yapısı, Uygulanan ekonomik sistemler, Piyasa yapıları, Toplumun ekonomik gelişmişlik seviyesi, Ulusal gelir ve paylaşımı, gibi unsurlar sayılabilir.

Başlıca ekonomik sistemler Liberal yapı; üretim ve tüketim unsurları tamamen piyasa yapısı içinde serbest bir şekilde belirlenmektedir. Karma yapı; piyasa yapısına devletin düzenleyici olarak müdahale etmesi, Kolektivizm (sosyalizm-); Merkezi bir sistem içinde üretim ve dağıtımın yapılması esasına dayanır.

Piyasa Türleri Tam Rekabet Tekelci rekabet Oligopolcü rekabet Monopol (Tam tekel)

Tam rekabet piyasası Varsayımsal bir piyasa türüdür, bu piyasada; Piyasaya girişler ve çıkışlar serbesttir, Ürünler birbirinin aynıdır (Homojendir) Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır. Hem alıcılar hem de satıcılar rasyonel davranmaktadır, Tam bir bilgilendirme vardır,

Tekelci rekabet Bu piyasada da çok sayıda alıcı ve satıcı vardır. Fakat; Ürün kalitesi veya özelliklerinin farklılaşması sonucu, piyasada benzer olmayan ürünlerin rekabeti söz konusudur.

Oligopolcü rekabet Az sayıda satıcı olmasına rağmen çok sayıda alıcı vardır. Lider konumundaki firma fiyat konusunda belirleyicidir. Piyasaya giriş engellenebilir, yasal olmayan uygulamalar olabilir.

Monopol Tek satıcının piyasaya hakim olması durumudur. Bir firmanın, araştırmalar sonucu yeni bir ürün geliştirmesi ve bunun sonunda piyasada tek firma olması yasal bir durumdur.

Ekonomik faktörler, işletmeler için çok önemli ipuçları sunmaktadır. Piyasa yapısı, gelir dağılımı, ücretler, ucuz girdi temini, enflasyon rakamları önemli verilerdir.

4- Politik ve hukuki çevre faktörleri Politik çevre, genelde bir toplumun nasıl ve hangi politik düşünce veya düşüncelerin egemenliği doğrultusunda yönetildiğini gösterir. Otokratik veya demokratik sistemler, Hukuki çevre politik çevreden etkilenir. Siyasi partilerin ekonomiye yaklaşımları, Hukuki çevre ise, hukuk sistemini ifade eder. Özel hukuk kamu hukuku İşletmelerin kurulması, şekli, tüketicilerin hakları, Bu unsurlar bir teşebbüsün kurulmasını sınırlayabilir veya teşvik edebilir.

5-Teknolojik Çevre Faktörleri İşletmenin Kurulması ve faaliyetini sürdürmesinde çok önemli bir faktördür. Yarar ve sakıncaları (s.54) Eğer başlangıçta teknoloji yoğun bir yatırım seçilirse, ürün maliyetleri düşük olur. Emek yoğun bir yaklaşım belirlenirse, başlangıç maliyetleri düşür, birim maliyetler yüksek olur.

Örneğin Bir işletme teknolojiye büyük yatırım yapmış ve 200 milyon liraya fabrikayı tamamlamıştır. Bu işletmenin tek bir ürün ürettiğini ve birim maliyetinde 10 lira olduğunu kabul edelim. İkinci alternatifte ise , 100 milyon liraya fabrika tamamlanmış, ancak birim maliyetler 15 lira olmuştur. Bu verilere göre, 1. firma %50 maliyet avantajına sahip olarak piyasaya girecek ve 2. firmanın hiç şansı kalmayacaktır.

6- Doğal Çevre Faktörleri İşletmenin kuruluş şeklini belirleyen önemli bir unsurdur. Kaynak temini, işletmenin şekli, sektör özellikleri gibi unsurlar doğal çevre faktörlerinden son derece etkilenir. Doğal kaynakların tahribi,

İşletmenin Mikro Dış Çevresi İşletmenin Yakın Mikro Dış Çevresi (Yakın İş Çevresi) İşletmenin Genel Mikro Dış Çevresi (Genel İş Çevresi)

1- İşletmenin Yakın Mikro Dış Çevresi İşletme Sahipleri (Girişimciler) ve Ortaklar Yöneticiler ve Çalışanlar Tüketiciler/Müşteriler (Tüketici hakları) İşletmeye Girdi Sağlayan Kuruluşlar İşletme çıktılarını Tüketicilere ulaştıran kişi ve kuruluşlar Rakipler (TTK, Rekabet Hukuku, Uluslar arası tahkim, Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları)

2- İşletmenin Genel Mikro Dış Çevresi Merkezi ve Yerel Yönetimler Mesleki Kuruluş ve Örgütler Demokratik Kitle Örgütleri ve Komuoyu

İşletmelerin Uluslararası Çevresi

İşletmelerde Etik