9.Sınıf Tıbbi Etik ve Meslek Tarihi 4.Ünite Etik Kavramlar ve Etik İlkeler DOĞUM KONTROLÜ ve YAPAY DÖLLENME 24.Hafta ( 10-14 / 03 / 2014 )

DOĞUM KONT ROLÜ ( aile planlaması ) Geçici veya kalıcı olarak gebeliği engellemek, yada gebe kalma olasılığını azaltmak amacıyla çeşitli yöntemlerin , araç-gereçlerin yada ilaçların kullanılmasıdır. Doğum Kontrolü ; .istenmeyen gebelikleri önler, .kişilerin kendi istedikleri zaman ve istedikleri sayıda bebek sahibi olmalarını sağlar.

…Eşlerden biri veya her ikisi ,herhangi bir doğum kontrol yöntemine başvurabilir.

Doğum Kontrol Yöntemleri

doğum kontrol hapları,. prezervatif,. RİA ( rahim içi araç ), ..doğum kontrol hapları, ..prezervatif, ..RİA ( rahim içi araç ), ..takvim yöntemi, ..sperm öldürücü maddeler, ..diyafram gibi araçlar,,doğum kontrolünde kullanılmaktadır.

Devamlı bir korunma sağlanması için,,kısırlaştırma girişimleri de yapılmaktadır. ..Dünyada nüfus artıyor, ..sosyo-ekonomik sıkıntılar artıyor Bu nedenle, doğum kontrol yöntemleri etkin bir biçimde kullanılmalıdır.

..Bakımı ve yetiştirilmesi çok zor olan çocukları dünyaya getirerek,onları AÇ ve PERİŞAN durumlara sürüklemek, ETİK BİR DAVRANIŞ DEĞİLDİR.

Doğum Kontrolü ile ;. Nüfus artışı önlenir, Doğum Kontrolü ile ; ..Nüfus artışı önlenir, ..Aile ve toplumun yükü azalır, ..Anne sağlığı korunur.

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2000 yılında Herkes İçin Sağlık hedefleri arasında ; ..Yaşam süresinin 75 yıla çıkarılması, ..Bebek ölüm hızının % 0,2 ‘ye, ..Anne ölüm hızının yüzbin canlı doğumda 15 in altına indirilmesi gibi hedefler vardır.

……Bu hedeflerin gerçekleşmesi için, doğum kontrol yöntemlerinin en etkin biçimde kullanılarak, istenen düzeyde aile planlaması yapılması gereklidir. Aile Planlamasında, en önemli tıbbi hizmetlerin başında, kişilere danışmanlık hizmetinin verilmesi gelmektedir.

Danışmanlık Hizmetinden Amaç ; Danışmanlık Hizmetinden Amaç ; ..Uzman kişiler tarafından, doğru ve güvenilir bilgiler sunarak, ..kişileri bilinçlendirerek, ..kendi başlarına özgürce karar verebilmelerini SAĞLAMAKTIR.

Aile Planlaması Kapsamında Kişilerin Bazı Hakları Vard ır : 1 Aile Planlaması Kapsamında Kişilerin Bazı Hakları Vard ır : 1.)Bilgilendirilme Hakkı, 2.)Hizmete Ulaşma Hakkı, 3.)Seçme Hakkı, 4.)Güvenlik Hakkı, 5.)Mahremiyet Hakkı, 6.)Gizlilik Hakkı,

7. )Onur Hakkı, 8. )Rahatlık Hakkı, 9 7.)Onur Hakkı, 8.)Rahatlık Hakkı, 9.)Hizmetten Devamlı Yararlanma Hakkı, 10.)Fikir Söyleme Hakkı. Doğum kontrolü uygulayan kişi ile olan ilişkilerin ETİK değerleri koruyucu bir şekilde olması için, bazı davranış biçimlerine ve ETİK öğelere dikkat edilmesi gerekmektedir.

Hastanın bilgilendirilip,onay alınması konusu,özellikle üreme fonksiyonunun geri dönüş olasılığının düşük olduğu ‘’sterilizasyon –kısırlaştırma ‘’ işlemlerinde sob derece önemlidir. Dünya Tabibler Birliği, 1994 yılında,aile planlamasına ilişkin kadınların haklarından söz eden ‘’kadının Doğum Kontrol Hakkı’’ adlı bir bildirge yayınlamıştır.

DOĞUM KONTROLÜ, ..istenmeyen gebeliklere bağlı riskler nedeniyle,KADINLARIN ERKEN ÖLÜMLERİNİ ÖNLER, ..Aile koşullarına uygun sayıda çocuk doğurmak,bebek ve çocuk ölümlerini azaltır. Politik,dini veya diğer grupların doğum kontrolü uygulanmasına karşı çıkıldığı yerlerde bile, her kadının doğum kontrolü ile ilgili tercih hakkı olmalıdır.

Dünya Tabibler Birliği, 1996 yılında, aile planlaması konusunda,daha önce yayımladığı bildirgeleri derleyerek, yeni bir belge yayınlamıştır. Aile Planlaması ve Kadınların Doğum Kontrol Hakları adlı bu belgede ; kadınların aile planlamasına ilişkin haklarından söz etmiştir.

BU METİNDE ; 1.) DTB, istenmeyen gebeliklerin, ana-çocuk sağlığını olumsuz etkileyeceğini kabul eder. 2.)DTB, tüm kadınların doğum kontrolü kararına şans eseri değil, bilinçli olarak seçerek ulaşmasına olanak tanınmasını destekler.Erkeler de korunma konusunda bilgilendirilmelidir.

3.) DTB, korunma yöntemlerinin milliyet, sosyal statü yada inanç ayrımı gözetmeksizin tüm kadınların hakkı olduğunu kabul eder. 4.) B u nedenle DTB ; a..Tüm ulusal tabib birliklerine ; .aile planlama çalışmaları yapılmasını, . hükümetle işbirliği içinde olmalarını, . eğitim materyali gibi teknik donanım yardımı yapmalarını söylemiştir.

b..Tüm tıp okullarında, aile planlamasını,ana ve çocuk sağlığı bölümünün bir parçası olarak eğitim programına konmasını ister. c..İlgili örgütlerin, aile planlaması konusunda sempozyum vb.eğitimlerin verilmesini ister. .Türkiye’de, konuya özgü yasal düzenlemeler 2827 sayılı ‘’Nüfus Planlaması Hakkında Kanun ‘’ile düzenlenmiştir.

Y APAY DÖLLENME ( AŞILAMA )

YAPAY DÖLLENME ( aşılama ) Gebe kalamayan çiftlerde ; YAPAY DÖLLENME ( aşılama ) Gebe kalamayan çiftlerde ; ..sperm tahlilleri normal sınırının altında ancak çok düşük değilse,, ..sebebi açıklanamayn bir kısırlık söz konusuysa, veya ..doktorun gerekli gördüğü diğer durumlarda,

AŞILAMA YÖNTEMİ ile üremeye yardım etmek gerekebilir AŞILAMA YÖNTEMİ ile üremeye yardım etmek gerekebilir. ..Genellikle aşılamanın en çok 3-4 kere uygulanması, başarısızlık durumunda ise, tüp bebek denemesi önerilmektedir. .Aşılamadan önce, yumurtalıkların daha fazla çalışması amacıyla yumurtlamayı uyaran tedavilerin uygulanması ile daha yüksek gebelik oranları elde edilmektedir.

..Yumurtlama başlamadan hemen önce, erkeğin verdiği sperm özel bir laboratuvar işleminden geçirilerek , içindeki istenmeyen hücrelerden arındırılır, en kaliteli ve en hareketli spermler yoğunlaştırılarak, küçük bir enjektöre alınır.Buna SPERM YIKAMA-YÜZDÜRME İŞLEMİ denir. ..1-2 saat süren bu işlemden sonra, enjektördeki spermler ,ince plastik bir tüp aracılığıyla,yavaşça rahimin içine verilir.

..Burada Amaç ; en konsantre ve en kaliteli sperm grubunun , yumurtlamanın en uygun olduğu zamanda, yumurtaya en yakın yere, tüpün rahimdeki girişine yönlendirmektir. ..Aşılamada Uygun Zamanlama Çok Önemlidir. ..İşlem genelde ağrısızdır. ..İşlem bitiminde, kadın,yarım saat muayene masasından kalkmayıp, sırt üstü yatar.

..Bir sonraki gün, yumurtlamanın olup olmadığı ultrason ile kontrol edilir. ..Aşılama sonrası cinsel yaşam yasaklanmaz, ANCAK, ..Aşılama öncesi 3-5 gün cinsel yaşam olmamalıdır.

KISIRLIK : Üremenin olmaması KISIRLIK : Üremenin olmaması. Kadın yada erkeğin, üreme organlarındaki sorunlara bağlı olarak üremenin olmaması. Son 20-30 yıldır, yardımcı üreme teknikleri gelişmiş ve çocuk sahibi olamayan insanlar,bu teknik müdahale yöntemleri ile çocuk sahibi olmaya başlamıştır.

..İnsanların, doğal koşullar dışında, ‘’yapay ‘’ortam ve yöntemlerle, bir tür laboratuvar çalışması şeklinde bebek sahibi olmayı istemesi,,birçok etik sorunu da ortaya çıkarmıştır. ..Lab. Ortamında gerçekleşen bu yapay döllenmede,tüm kontrol insanın eline geçmiştir.

Örneğin ; laboratuvar ortamında : …. birden fazla döl üretmek, … ..Örneğin ; laboratuvar ortamında : ….birden fazla döl üretmek, ….genetik özellikleri araştırmak, ….benzer döller yaratmak, ….genetik hastalıkları tespit etmek ve tedavi etmek, MÜMKÜN OLABİLEN OLUMLU GİRİŞİMLERDİR.

ANCAK ; …İyi niyetli olmayan girişimcilerin şüpheli uygulamalar yapabilmesi de mümkün olabilir. …VE, doğada var olan denge alt üst olabilir. Ciddi bir etik sorundur. Yapay döllenme uygulamalarına yönelik olarak son vurgulanması gereken, insana saygı ve zarar vermeme ilkesi nin yaşama geçirilmesidir.

Embriyonun insana yakışır bir şekilde muamele görmesi gerekir ..Embriyonun insana yakışır bir şekilde muamele görmesi gerekir. ..Aynı şekilde embriyonun , bir insan olarak algılanması ve insana zarar vermemek , nasıl diğer konularda tıp etiğinin temel ilkelerinden biri ise, burada da temel bir ilke olarak yer alması ETİK BİR YÜKÜMLÜLÜKTÜR. ..Türkiyede ‘’Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği ile bu haklar belirlenmiştir.

HAZIRLAYAN HARİKA ATA