TURİZM İŞLETMELERİNDE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ Doç. Dr. Ercan BALDEMİR

Giriş Verimlilik ve kaliteli hizmet kavramları günümüzde turizm işletmelerinin başarı kriterini gösteren iki önemli ölçüttür. Toplumda kaliteye karşı ilginin olması, çevredeki bazı değişikliklerin sonucunda oluşmuştur; Tüketici bilincinde ve beklentilerindeki değişimler Teknolojide yaşanan değişiklikler Rekabet ortamındaki değişimler

Kalite Kavramı Kalite subjektif bir kavramdır. Latince “nasıl oluştuğu” anlamına gelen “qualis” kelimesinden gelmektedir. Ürünün ölçülebilen, belirlenebilen ve çoğu kez kalite standartları veya mevzuatlarla belirlenen kalitesi ise objektif kalitedir.

Kalite Kavramları “Ürün ya da hizmet üretiminde müşterilerin beklentilerini yanıtlama düzeyi,“ “Müşterilerin son ürün ya da hizmetle ilgili duyduğu doyum,hoşnutluk düzeyi" olarak tanımlanmaktadır. Kalite; müşteri tarafından talep edilen,istenen, ihtiyaç duyulan şeyin sağlanmasıdır (Kaufman, 1993). Kalite, bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamı olarak ifade edilmektedir (Türk Standardı TS 9005 – ISO 8402).

Kalitenin Özellikleri Dayanıklılık, Uygunluk, Hizmet Görürlük, Estetik, Güvenilirlik, İtibar, Performans, Diğer Unsurlar.

Turizm İşletmeleri açısından Kalite Turistlerin mevcut ya da doğabilecek ihtiyaçlarını karşılayacak ürün ve hizmetlerin üretilmesi, işletmenin faaliyet verimliliğinin arttırılması ve etkin bir maliyet kontrol sürecinin yardımıyla maliyetlerin düşürülmesi amacı ile kullanılan stratejik bir araçtır.

Turizm İşletmeleri açısından Kalitenin Özellikleri Kalite müşterinin ihtiyaçlarıdır. Kalite sürekli başarı demektir. Kalite sunulan hizmetin eksiğini veya hatasını bulmak değildir; onu eksiksiz ve hatasız olarak gerçekleştirmektir. Kalite ölçülebilen ve değerlendirilebilen, müşteri memnuniyeti ile doğru orantılı bir unsurdur.

Turizm İşletmelerinde Kalite uygulamaları ürün ve hizmetlerin sunumundan başlayarak satış sonrası hizmetlere kadar giden devamlı bir süreçtir. Turizm İşletmelerinde uygulanan Kalite geliştirme sisteminin görevi; Tüketici ihtiyaçlarının sürekli izlenmesi, saptanması ve çalışanların bu ihtiyaçları istenen kaliteye uygun olarak karşılamasıdır.

Turizm İşletmelerinde Kalite Uygulamalarının Amacı; Ürün/hizmet Kalitesinin arttırılması Çalışma hayatının kalitesinin arttırılması Verimliliğin arttırılması Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesidir.

Kalite Konusunda Başlıca Yaklaşımlar Kalite Kontrol, Tam Zamanında Üretim Toplam Kalite Yönetimi

1. Kalite Kontrol: Bir otelde başta müşteri ile temasta bulunan satış, ön büro, kat hizmetleri ve yiyecek-içecek departmanları kalite kontrolden sorumludur. Ayrıca otel üst yönetiminin katkısı da önemlidir.

1. Kalite Kontrol: Turizm işletmelerinde başarılı bir kalite kontrolü için; konaklama, yiyecek-içecek, güvenlik, personel, muhasebe, teknik servis, satışlar ve çamaşırhane gibi bölümlerin turistlerin ihtiyaçlarına cevap veren kalite düzeylerinin oluşturulmasındaki katkıları belirlenmeli ve koordinasyon sağlanmalıdır.

2. Tam Zamanında Üretim (TZÜ - JIT): Japonya’da ortaya çıkmış ve daha sonra ABD ve Avrupa’da uygulanmaya başlanan TZÜ’de amaç sıfır stokla üretim yapabilmektir. TZÜ’nün kullanılmasının sonucunda, talep dalgalanmalarına anında ve talebe uygun miktar ve kalite ile cevap verilebilmektedir.

2. Tam Zamanında Üretim (TZÜ - JIT): Turizm sektöründe bilhassa otel yönetiminde mutfak malzemesi, temizlik ve hijyen maddeleri ve çamaşırhanede kullanılan kimyasallarda stoklamanın en aza indirilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Kısaca TZÜ, en uygun zamanda ve miktarda malzeme alınmasını ve satış için gerektiği kadar ürün/hizmet tüketilmesini amaçlamakta; stokların azaltılması ve verimliliğin arttırılması hedeflenmek tedir.

3. Toplam Kalite Yönetimi (TKY): Klasik kalite kontrol sistemlerinde; işlemin sonunda kalite kontrol yetkilisinin ürünleri veya hizmetleri kontrol etmesi ve kaliteye uygun olmayanı ayırarak düzeltici önlem önermesi söz konusudur. İlk prensipleri Henry Ford ortaya atmıştır. Japonlar bu prensiplerden yola çıkarak TKY kavramını geliştirmişlerdir.

3. Toplam Kalite Yönetimi (TKY): Toplam kalite yönetiminde ise; kalitenin örgütlenip planlandığı departmanları, performans kriterlerini, işletme çalışanlarının, müşterilerin ve çevre halkının geniş çaplı eğitimini ve sonunda elde edilen başarının ölçülmüş değerlerini kalitenin araçları olarak kullanmaktadır. Kalite, bütün işyerinin bütün birimlerinde belirlenmiş hedefler doğrultusunda uygulanıp değerlendirilmek tedir.

3. Toplam Kalite Yönetimi (TKY): Üretim sektöründe bir ürünün üretilmesi ve tüketilmesi farklı zamanlarda olurken, turizm sektöründe bir hizmetin verilmesi ve tüketilmesi aynı anda olmaktadır. Bir ürünün depolanması mümkün iken hizmet depolanamamaktadır. Ve ayrıca, turizmde kalite farklılıkları kolaylıkla ayrılabilen ve ölçümü yapılabilen bir ürün değildir (soyutluluk).

3. Toplam Kalite Yönetimi (TKY): TKY’nin temelinde bir ürün veya hizmetin hem üretim sürecinde hem de tüketim sürecinde, bütün ilgililerin memnun olması hedeflenmek tedir. Süreç içinde mutsuz kişilerin olması TKY’nin uygulanmadığı gösterir. TKY’nin iki ögesi vardır; insan ve sistem. Bu iki bileşenin mutlaka bir arada bulunması gerekir.

3. Toplam Kalite Yönetiminin (TKY) İlkeleri: - Müşteriye odaklanan organizasyon (pazarlama yaklaşımı) “Bizim paramızı patron değil, müşteri öder.” - Liderlik ve yönetim desteği “Eğer üst yönetimin desteği yoksa, TKY uygulamalarından vazgeçin.” Koura Ishıkawa - Çalışanların katılımı ve memnuniyeti (Takım Çalışması) “Bölümler arası engelleri yıkın.” Edwards Deming - Süreç yaklaşımı - Sistem yaklaşımı - Sürekli gelişim “Gelişme hiçbir zaman sona ermeyecek bir süreçtir” Peter Drucker “Kalite kontrol eğitimle başlar, eğitimle biter.” Ishikawa - Karar vermede verilere dayanma Arz grupları (otel satış elemanları, sey.acent., tur opr., hava yolları, otobüs firmaları, car rental şirketleri) arasında işbirliği

Toplam Kalite Yönetiminin (TKY) İle Geleneksel Uygulamalar Arasındaki Farklar: Klasik Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi ¨ Şirketin hedefi , mali dönem için belirlenmiş “kâr”ı elde etmektir. ¨ Hedef, kârlılığı garanti altına alacak ve arttıracak sistemleri kurmak ve geliştirmektir. ¨ “Kâr”ın hangi faaliyetlerden ve nasıl sağlanacağını yöneticiler belirler. ¨ Faaliyetlerin nasıl düzenleneceğini ve “kâr”ın nasıl sağlanacağını çalışanlar önerir, yönetim onaylar. ¨ Yönetimde temel ilke “İşe göre adam”dır. Yapılacak işlerin içeriği ayrıntılı olarak belirlenir, iş tarifleri yapılır. Ve bu işlerde görevlendirile cek kişilerde belirlenen “özellikler” aranır. ¨ Temel amaç, şirketin “hedeflerine” ulaşmasıdır. Yöneticiler ve çalışanlar bu hedeflerin gerektirdiği planları yaparlar. Yapılacak işler de böylece tarif edilmiş olur.

Klasik Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi Toplam Kalite Yönetiminin (TKY) İle Geleneksel Uygulamalar Arasındaki Farklar: Klasik Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi ¨ Sorunlar çıktığında çözüm geliştirilir. ¨ Olası sorunlar düşünülüp,bunları önleyici çözümler araştırılır. ¨ Kabul edilebilir hata düzeyini hedefleyen üretim modeli benimsenir. ¨ “Sıfır Hata” yı hedefleyen üretim benimsenir. ¨ Ödül ve cezaya dayalı motivasyon benimsenir. ¨ Onurlu çalışmaya ve bunun takdir edilmesine dayalı motivasyon benimsenir. ¨ Ürün kalitesi standartlara göre belirlenir. ¨ Ürün kalitesi müşteri ihtiyaçlarına göre belirlenir.

Turizm İşletmelerinde TKY Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler: Kalitenin iyileştirilmesi ve kar maksimizasyonu politikaları bazen uyum göstermemektedir. Arkasında ise, yönetici ve çalışanların kısa vadeli başarı ve karları birinci plana almaları ve kısa vadeli planlama yapmaları vardır. Kalite uzun süreç isterken, çalışanların sürekli değişmesi kaliteye olumsuz etki yapar. Bazı turizm işletmelerinin geleneksel iş sistemlerini yeni sistemlere tercih etmeleri de kaliteyi olumsuz etkilemektedir

Turizm İşletmelerinde TKY Uygulamalarının Yararları: Tüketici istek ve ihtiyaçlarının ön planda tutulması ile, tüketici istekleri algılanmakta ve anlaşılmaktadır. Bu tüketici memnuniyetini artırmaktadır. TKY uygulayan işletmelerde moral düzelmesi ve davranış iyileşmesi ortaya çıkar. Geleneksel yaklaşım ve sezgilerin yerine; TKY’de veriler, tecrübeler ve gerçekleşmiş olayların sonuçlarından yararlanılır. TKY çalışanlar ve tüketiciler arasında iletişimi geliştirir, çalışanların katılımını ve katkısını artırır.

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler Sürekli Gelişim (PUKD) Döngüsü Kalite Çemberleri Benchmarking Kontrol Çizelgeleri İlişki Diyagramı

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 1. Sürekli Gelişim (PUKD) Döngüsü Sürekli gelişme döngüsünü ilk olarak ortaya koyan kişi Dr. W.A. Shewart’tır. Bu çevrimi doğru biçimde özümseyerek 1950 yılında Japonlara aktaran ise Deming olmuştur. Sürekli gelişim döngüsünde Planla – Uygula – Kontrol Et – Değiştir / Devam Et olarak dört aşama bulunmaktadır.

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 1. Sürekli Gelişim (PUKD) Döngüsü

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 2. Kalite Çemberleri “Kalite çemberleri, kalite kontrol etkinliklerini gönüllü olarak aynı iş yerinde yürüten küçük bir gruptur. Bu küçük grup sürekli olarak firma çapında kalite kontrolün bir parçası olarak bütün üyelerin katılımıyla kendini geliştirme ve karşılıklı gelişme, iş yerinde denetim ve ilerleme, kalite kontrol etkinliklerinden yararlanma işini yürütür.” kalite çemberlerinin amaçları şunlardır: Çalışanların motivasyonunun arttırılması, Kuruluş içinde haberleşmenin daha etkin hale getirilmesi, Yönetici – çalışan ilişkilerinin arttırılması, Çalışanların etkin katılımıyla yeteneklerinin ortaya çıkması için teşvik edilmesi, İşletmenin gelişmesine katkıda bulunmasının sağlanması,

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 2. Kalite Çemberleri Kalite çemberlerinin amaçları şunlardır: Çalışanların motivasyonunun arttırılması, Kuruluş içinde haberleşmenin daha etkin hale getirilmesi, Yönetici – çalışan ilişkilerinin arttırılması, Çalışanların etkin katılımıyla yeteneklerinin ortaya çıkması için teşvik edilmesi, İşletmenin gelişmesine katkıda bulunmasının sağlanması,

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 2. Kalite Çemberlerinin Organizasyonu Kalite çemberleri 3 – 15 kişiden oluşan küçük çalışma gruplardır. Grup beş birimden oluşur: 1. Yönetim Komitesi 2. Koordinatör 3. Rehber 4. Lider 5. Üyeler

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 2. Kalite Çemberlerinin Yararları Sürekli aynı ortamda olmak bir süre sonra sistemdeki aksaklıkları görmeyi engelleri. İşletme körlüğü denilen bu durum grup çalışması ile aşılabilir. Kalite çemberleri, grup üyelerinin birbirini anlama, kendini başkasının yerine koyarak düşünme, kuruluşu bütün olarak görme yeteneğini geliştirir. Tartışarak uzlaşmayı, esnek düşünmeyi ve sonuca giden pek çok yolun olduğunun anlaşılmasını sağlar. Kişilerin işlerini sevmesini sağlar ve motivasyonu arttırır.

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 3. Benchmarking Benchmarking, süreç geliştirme çalışmalarında hedef belirlerken kullanılacak bir karşılaştırma yönetimi olup, performans düzeyinin artırılması amacıyla bir organizasyonun kendi içinde veya diğer organizasyonlardaki en iyi uygulamanın tespit edilerek organizasyona uyarlanmasıdır. Benchmarking kuruluşlara en iyi uygulamaları öğrenme ve uygulama olanağı sağlamaktadır. Bu yöntemle diğer kuruluşlarda ulaşılan performans standartlarının öğrenilmesi de kolaylaşmaktadır.

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 4. Kontrol Çizelgeleri Kontrol çizelgeleri bir kuruluşun bölümlerine ilişkin verilerdeki gelişmeleri izlemek amacıyla kullanılan çizelgelerdir. Kontrol çizelgelerine çetele diyagramları da denilmektedir. Çalışmaların planlandığı şekilde devam edip etmediğinin izlenmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Toplam Kalite Yönetiminde Kullanılan Araç Ve Teknikler 5. İlişki Diyagramı İlişki diyagramları, yönetim ve planlama aracı olarak karmaşık, açık, ilgisiz fikirlerin ve işlerin veya verilerin anlamlı gruplar halinde toplanması için kullanılır.

Turizm İşletmelerinde TKY Uygulama Örnekler: TKY’yi en iyi uygulayan otellerden biri de Ritz- Carlton Oteller zinciridir. Uygulamalar sonucunda otel zincirinin bütün çalışanları iletişim içinde ve ekip halinde müşteri istek ve ihtiyaçlarını karşılamada başarılı olmuşlardır.

Turizm İşletmelerinde TKY Uygulama Örnekler: Ulaştırma alanında da TKY uygulamalarına rastlanmaktadır. THY, TKY uygulamaktadır. Binlerce personelini eğitimden geçirmiştir. Bir başka turizm işletmesi de Hilton Oteller zinciridir. Kalite uygulamalarında sektördeki ilklerden biri olan Hilton’un yanı sıra Rixos, Sheroton, Swiss Otel olmak üzere bir çok otelin TKY ile ilgili çalışmaları bulunmaktadır.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler “Hizmet, birinin işini görme veya birine yarayan işi yapma” olarak tanımlanır (TDK). Günümüzde gelişmiş ülkelerin büyük çoğunluğunda, hizmetler sektörü istihdamda %70’lerin üzerinde bir paya sahiptir. Ülkemiz ekonomisinde istihdamın sektörel dağılımı 1990 yılında tarım, sanayi ve hizmet sektöründe sırasıyla; % 46,9, %20,2, % 33 iken 2004 yılında ise sırasıyla % 32,7, % 20,1 ve % 47,2’dir (Bozdağlıoğlu, 2006). Hizmet sektöründeki bu artış bir anlamda gelişmişliğin ve insanların yaşam standartlarının yüksekliğinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler Hizmeti diğer endüstri dallarından ayıran bazı özellikler; Hizmette üretilen soyut üründür. Hizmeti oluşturan öğelerde sahiplik yoktur. Üretim ve tüketim eşzamanlı olarak gerçekleşmektedir. Hizmetin tüketimi hizmetin üretildiği yerde gerçekleşmektedir. Hizmetler emek yoğun bir üretimi gerektirmektedir. Hizmet üretiminde standardizasyon yok denecek kadar azdır.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler Hizmet işletmelerinde ve özellikle turizm işletmelerinde kalite algılamaları müşterilerin sosyo-demografik yapıları, işletme imajı, müşteri beklentileri, kişisel ve psikolojik durumlarına vb. göre değişmektedir. Bu da soyut bir kavram olan hizmet kalitesinin ölçülmesini zorlaştırmaktadır. Müşterinin bakış açısıyla değerlendirme kaliteyi gündeme getirmiş ve konu üzerinde pek çok araştırma yapılmıştır. Yine bununla birlikte hizmet kalitesinin ölçülmesinin hiç de kolay olmadığı görülmüş ve pek çok araştırmacının çalışmalarına konu olmuştur.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler Hizmet kalitesi ölçüm modelleri; SERVQUAL LODGSERV DINESERV

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler SERVQUAL: müşterilerin istek veya beklentileri ile algılamaları arasındaki farklılık ölçüsüdür. Ölçek genelde müşterinin hizmetten beklentileri ve algılama düzeyi olmak üzere iki grup ve 7’li Likert ölçeği şeklinde (1.Hiç Katılmıyorum 7. Tamamen Katılıyorum) oluşmaktadır.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler SERVQUAL: Parasuraman ve arkadaşları hazırladıkları ölçekte öncelikle hizmet kalitesini tanımlama, etkileyen unsurları belirleme ve buna dayalı hizmet kalitesinin ölçülebilir olması için genel bir model geliştirmeye çalışmışlardır. Araştırmalarının sonucunda, müşteriler açısından hizmet kalitesinin tanımı, hizmet beklentileri ve etkileyen unsurlar ve hizmet kalitesinin boyutları konusunda önemli bilgiler elde edilmiştir.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler Parasuraman ve arkadaşlarının araştırmalarında hizmet kalitesinin beş boyutunun bulunduğu belirtilmektedir. Bunlar; • Fiziksel Özellikler (Tangibles): İşletmenin hizmet sunumundaki bina, araç-gereç ve personel görünümü, • Güvenirlilik (Reliability): Söz verilen bir hizmeti doğru ve güvenilir bir şekilde yerine getirebilme yeteneği, • Heveslilik (Responsiveness): Müşteriye yardım etme ve hızlı hizmet verme istekliliği, • Güven (Assurance): Çalışanların bilgili ve nazik olmaları ve müşterilere güven duygusu uyandırabilme becerileri, • Empati (Emphaty): Çalışanların kendilerini müşterilerin yerine koyması ve müşterilere kişisel ilgi göstermesidir.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler 2. LODGSERV Konaklama işletmelerindeki hizmet kalitesini ölçmek için beş temel ölçekteki 26 önerme ile uygulanmaktadır. Yapılan testler sonucu boyutların önem sırasının ekonomik, orta düzey ve lüks konaklama tesislerine dönüşmediği görülmüştür. Fiyatlar yükseldikçe müşterilerin hizmet kalitesi beklentilerinde de bir artış olmuştur.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler 3. DINESERV SERVQUAL’ın restoran hizmetlerine adaptasyonu ile hizmetin ne olmasının gerektiğini belirten 40 önermeden geliştirilmiştir. Örneklem olarak son 6 ayda en az 6 defa dışarıda yemek yiyen telefon aboneleri seçilmiştir. Lüks, sıradan ve hızlı servis işletmelerine yönelik yanıtlar beklenmiştir.

Turizm İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler 3. DINESERV Her 2 ile 3 ayda bir 50 ya da 100 kişiye telefonla restoran müşterilerinin kalite algılamaları sorulmaktadır. Boyutlara ait puanları bir önceki ile karşılaştıran restorancı kaliteyi hangi birimlerinde, hangi boyutlarda nasıl geliştireceğine dair ipuçları elde etmektedir.

Üretim İşletmelerinde Kalite Geliştirmede Kullanılan Araç ve Teknikler Üretim Öncesi Ölçmeler Üretim Aşamasında Ölçmeler Üretim Sonrası Ölçmeler

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler Balık Kılçığı (Fishbone) Şeması Eğilim (Run Chart) Çizelgesi Dağılım (Scatter) Şeması Akış (Flow) Çizelgesi Pareto Şeması Histogram Kontrol Çizelgesi

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 1. Balık Kılçığı (Fishbone) Şeması Balık kılçığı diyagramı, yaratıcısı Kaoru Ishıkawa nedeniylede Ishıkawa diyagramı olarak da adlandırılır. Balık kılçığı diyagramı, bir örgütün süreçlerinde ve sistemlerinde ortaya çıkan problemleri ve bu problemlerin doğmasına neden olan temel sebepleri belirlemeye yardımcı olur.

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 1. Balık Kılçığı (Fishbone) Şeması Bu yapıda, temel problemleri doğuran nedenlerin yanı sıra bu nedenlerin nedenleri de analize tabi tutulur. Analizin sonucunda problemler kökenlerinden itibaren çözülmeye başlanır. Aşağıda işgören motivasyonunun düşüklüğünü yaratan sebepleri anlamaya yönelik bir balık kılçığı modeli örneği ana hatlarıyla verilmiştir.

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 1. Öğrenci Başarısını Artırmaya Yönelik Balık Kılçığı Şeması

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 2. Eğilim (Run Chart) Çizelgesi Değişimin geçmişini ve yapısını göstermektedir. Çizelgede yukarıya eğilimin mi, yoksa aşağıya eğilimin mi daha iyi olduğunun belirtilmesi çizelgenin anlamlı analizinin yapılabilmesi açısından faydalı olmaktadır. Bu çizelge değişim sürecinin başlangıcından itibaren kullanılmaya başlanıldığında sorunların açıkça izlenebilmesini sağlamaktadır.

Örnek vaka: Bir öğrencinin okula geç kalması

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 3. Dağılım (Scatter) Şeması Dağılım diyagramı iki değişken arasındaki basit doğrusal ilişkiyi analiz eder ve bu ilişkinin resmini ortaya koyar. X ve Y eksenlerinde değişkenler verildiğinde elde edilen dağılımın şekli korelasyon hakkında bir fikir verir. Örneğin işgörenlerin aldıkları ücretle motivasyon seviyeleri arasındaki korelasyon sağlıklı bir değerlendirme yapmak amacıyla dağılım diyagramı şeklinde gösterilebilir. Aşağıda böyle bir işlem diyagram halinde gösterilmiştir

Dağılım (Scatter) Şeması Örnekleri

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 4. Akış (Flow) Çizelgesi Bir üretim veya hizmet sürecindeki faaliyetlerin sırasını göstermektedir. Çizelgede yuvarlaklar sürecin başlangıç veya bitişini, kareler hareketi, eşkenar dikdörtgen ise karar verme noktalarını gösterir.

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 5. Pareto Şeması Bu prensibe göre her sistem ve süreçte o sistem ve sürece has oldukça az sayıdaki faktör (%20 gibi) yine o sistem veya süreçteki problemlerin büyük çoğunluğunun (%80 gibi) sebebidir. Eldeki bilgiler dikkatli bir şekilde incelendiğinde kontrol altına alınması gereken en etkili faktörler belirlenir. Pareto diyagramı bir sistem veya süreçteki faktörleri etki derecesine, önem sırasına veya tekrar sayısına bağlı olarak azalan sırayla sunan bir sütun grafiğidir Sorunların önem ve öncelik sırasına göre çözülmesi daha rasyonel bir davranış olup, pareto analizi bize bu imkanı verecektir.

Pareto Şeması

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 6. Histogram Histogram, olculen bir değiskenin gercek değerlerinin bir merkezi değer etrafında nasıl dağıldığını gosteren bir sutun grafiktir. Ayrıca “derece dağılım grafiği” diye de adlandırılır.

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 6. Histogram Histogramın Amacı; Ölçülen verilerin değerlerinin nasıl bir değişkenlik gosterdiğinin ve dağılımının nasıl olduğunun grafik olarak gösterilmesi. Toplanan verilerden objektif sonumlar çıkarabilmek için kullanılır Takip edilen bir değişken standartla karsılaştırılabilir. Değişkenliğin analiz edilerek iyileştirilecek süreç, urun veya prosedür ile ilgili kararlar verilebilir.

Histogram

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 7. Kontrol Çizelgesi Veri toplama amaclı kullanılır. Kontrol cizelgesi ile kolay anlasılır veriler elde edilir. Hata madde arastırma, hata faktor arastırma, proses dağılım arastırma ve eksik veri arastırma icin hazırlanır. Veri cizelgesi (data sheet) de denir.

Kalite Kontrolde Geleneksel Yöntemler 7. Kontrol Çizelgesi Bir kontrol tablosu basit sekliyle verileri kategorilerine (sebep/olcumler) ayıran ve sonra bulguların numerik olarak kaydedildiği formlardır: · Veri özelliklerine göre sınıflandırılır · Zaman aralığı belirlenir · Tablo çizilir · Cesitli isaretlerleme yontemi le belirlenen zaman icinde hatanın kac defa olustuğu kaydedilir

Kontrol Çizelgesi