Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Üzerine Bir Değerlendirme Esra Yılmaz EREN 05.12.2011

Uluslararası Hukukta Ekonomik Yaptırım Temel usul Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları ile yaptırım kararı alınması.. KARAR DEVLET ALEYHİNE BİREY YADA KURUM DEĞİL!!! BM Şart Metni 41. Madde “Güvenlik Konseyi, kararlarını yürütmek için silahlı kuvvet kullanımını içermeyen ne gibi önlemler alınması gerektiğini kararlaştırabilir ve Birleşmiş Milletler üyelerini bu önlemleri uygulamaya çağırabilir. Bu önlemler, ekonomik ilişkilerin ve demiryolu, deniz, hava, posta, telgraf, radyo ve diğer iletişim ve ulaştırma araçlarının tümüyle ya da bir bölümüyle kesintiye uğratılmasını, diplomatik ilişkilerin kesilmesini içerebilir.”

Tasarı Metnine Dayanak Olan Uluslararası Belgeler 1999 tarihli Birleşmiş Milletler Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme 1267 sayılı 1999 sayılı BMGK kararı: “Taliban Kararı” 1267 sayılı kararla “1267 Komitesi” ya da “Taliban Yaptırım Komitesi” olarak adlandırılan bir komite kurulmuştur. ( Listeleri Hazırlayan Komite!!!) 1373 sayılı 2001 tarihli karar : “ 11 Eylül Kararı”

İç Hukukta Yaptırım Kararlarının Uygulanması İlk örnek: “Yusuf Kadi” davası İlk Usuli Deneme Sulh Ceza Mahkemesi Yeterli Delil Gösterilmediği için “ RED ” İkinci Usuli Deneme Bakanlar Kurulu Kararı İlk Derece Mah: Danıştay 10. Daire: İptal Temyiz: Danıştay İDDK : Bozma

Tasarı Neler Öngörüyor? Malvarlığının Dondurulmasını Değerlendirme Komisyonu (madde 9) kurulması öngörülüyor. Komisyon, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanı’nın başkanlığında, Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürü MİT Müsteşar Yardımcısı İçişleri Bakanı Müsteşar Yardımcısı Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürü Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve İstihbarat Genel Müdürü Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdüründen oluşur.

Kanunun Kapsamı Nedir? Fon sağlanması veya toplanması yasak olan fiiller tasarının 3. maddesinde düzenlenmiştir. Bir dizi uluslararası sözleşme sayılmış ve suçun kapsamı; Sözleşmede yasaklanan VE suç olarak düzenlenen fiiller olarak belirlenmiştir. Bu isabetli bir düzenleme çünkü söz konusu fiillerin SUÇ olarak düzenlenmiş olması öngörülmüş.

BMGK Yaptırımlar Komitesi Kararları Nasıl Uygulanacak? BMGK kararları BAKANLAR KURULU kararı olarak Resmi Gazete’de yayımlanarak gecikmeksizin uygulanır. Alınan kararlar BM Genel Sekreterliğine bildirilir. Bu kararlara karşı yapılacak başvurular Masak Başkanlığı tarafından Adalet Bakanlığı aracılığıyla BM Genel Sekreterliğine bildirilir. İtiraz listeden çıkarılma (de-listing) talebine ilişkin

Yabancı Devletlerce Yapılan Talepler ( md. 6) İkili bir anlaşma olmaksızın başka bir devlet tarafından TR vatandaşı veya yabancı birinin TR’de bulunan malvarlığının dondurulması talebi Şartlar: İlgili devletin Gerekçeleri göstermesi + Karşılıklılık Karar: MDDK tarafından verilir. Sadece gerekçe gösterilmesi son derece belirsiz bir kavram. Zaten bu nedenle oluşabilecek olası zararların tazmini için ilgili devletin teminat göstermesi de öngörülmüş.

Yabancı Ülkelere Yapılacak Talepler ( m. 7) Kişilerin 4. Maddedeki suçları işlediği hususunda makul sebeplerin varlığı durumunda, MDDK, yabancı ülkelerdeki malvarlıklarının dondurulması talebinde bulunulmasına karar verebilir. TR’de bulunan malvarlığı bakımından CMK elkoyma hükümleri uygulanır.

Değerlendirme Kurulu nasıl araştırma yapacak? Mali araştırma Masak Bşk.lığı tarafından yapılır. ( m. 8) İlgili her kurumdan belge ve bilgi talep edebilir. Araştırma hususu son derece belirsiz. Hangi hususlara bakılacağı, kimlerden bilgi talep edileceği, nasıl karara varılacağı gibi konular düzenlenmemiş. 7 kişilik Kurul, 5 oy ile oy çokluğu usulüyle karar verir.

Kararın Tebliği ve İlanı Resmi Gazetede yayımlanması ile karar hüküm ve sonuçlarını doğurur. ( m. 11) Yayım ile karar ilgilisine tebliğ de edilmiş sayılır . Kişinin RG yayımı ile durumdan haberdar olması özellikle savunma hakkı bakımından ciddi bir problem.

Dondurulmuş Malvarlığının Yönetimi ( m. 13) Malvarlığının Değerinin Azalmasının Önlenmesi için Yönetim kural olarak malike bırakılmış. Ancak yönetime ilişkin tüm kararlar MDDK iznine tabi tutulmuş. İlgili kişinin ve bakmakta olduğu yakınlarının sosyal durumlarıyla orantılı olarak giderlerinin karşılanmasına Başkanlıkça İZİN VERİLEBİLECEĞİ düzenlenmiş.

GENEL DEĞERLENDİRME 1 Mal varlığının dondurulması işlemi için dayanak teşkil eden listeler BMGK kararı değildir!! Yaptırım komitesi kararıdır ve bağlayıcı değildir. Uluslararası sözleşmeler bu nitelikteki bir düzenlemeyi zorunlu kılmamaktadır. Malvarlığının dondurulması için herhangi bir yargı kararı gerekmemesi bu kanunun en problemli yönü. Karar bir tedbir niteliğinde ama uygulama farklı! Mülkiyet hakkı gibi son derece temel bir hakkın “makul sebep” gibi afaki nedenlerle sınırlandırılmasının ciddi hak ihlalleri doğuracağı aşikardır.

GENEL DEĞERLENDİRME 2 İdari bir kurumun verdiği kararlar adeta yargı kararları yerine geçmektedir. Üstelik ilgili yaptırımlar bakımından herhangi bir süre yahut kapsam sınırlaması da getirilmemiştir; bu ciddi bir yetkinin sınırsız bir biçimde kullanılması sonucunu doğurmaktadır. Resmi Gazetede sınırlamanın süresi, kapsamı, itiraz merciinin söyleneceği belirtilse de kanunda özel olarak Kurul kararları bakımından itiraz mercii belirtilmemiştir.

Karşı Argüman: Tasarı BM Sözleşmesine Uygundur BM sözleşmesinin 8. maddesi: “Taraf devlet, gerektiğinde müsadere edilebilmeleri amacıyla, belirtilen suçların işlenmesi için kullanılan veya kullanılması için oluşturulan fonların veya bu suçlardan temin edilen kazançların tespiti, bulunması, dondurulması, el konulması için iç hukuku uyarınca gerekli tedbirleri alır” Düzenlemenin içeriği devletin takdirine bırakılmaktadır. Kararlar BMGK kararı değil; alt komisyon olan BM Yaptırımlar Komitesi Kararı ve bağlayıcı değil!!

SONUÇ Tasarı onaylanırsa, kurulacak komisyon, yargı kararı olmaksızın mülkiyet hakkına doğrudan müdahale eder nitelikteki yaptırımların uygulanmasına karar verecek. Çoğunlukla cezai ya da başka türlü herhangi bir isnat ya da yargılama olmaksızın ve esasında suçlu ya da suçsuz olduklarının tespiti hiç yapılmaksızın bu tür bir listede yer alan şüphelilerin statüsünü belirleyen herhangi bir yargısal ya da başka bir yasal süreç bulunmamaktadır. Bu kişilerin listeden çıkarılmaları usulü belirsizdir. Yürütmenin, tam olarak bilinmeyen ya da şeffaf olmayan kriterler veya deliller temelinde verdiği kararların etkileri, bunlara muhatap olanlar bakımından çok ağır olabilir. Yargısal denetimden yoksun Komite kararlarının doğrudan uygulanması hukuk devleti ilkesi ile bağdaştırılamaz.

Teşekkürler av.esraeren@gmail.com