ENFLASYON VE İŞSİZLİK

GENEL FİYAT DÜZEYİ Çok sayıda maldan oluşan bir sepetteki ortalama fiyattır.

FİYAT ENDEKSİ Belirli bir mal sepetinin cari yıl fiyatıyla aynı sepetin temel bir yıl fiyatı arasındaki oranın 100 ile çarpımına eşittir. Bir Mal Sepetinin Cari Yıldaki Fiyatı Fiyat Endeksi = --------------------------------------------- X 100 Aynı Mal Sepetinin Temel Yıldaki Fiyatı

FİYAT ENDEKSİ 1990 2005 Ekmek (30) 2 YTL/adet 3.50 YTL/adet 1990 2005 Ekmek (30) 2 YTL/adet 3.50 YTL/adet Şeker (10) 3 YTL/kg 4.25 YTL/kg (30x3.5) + (10x4.25) Fiyat Endeksi = --------------------------------------------- X 100 (30 x 2) + (10x3) Fiyat Endeksi = 163.8

TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ Tüketim mallarından oluşan sepet üzerinden hesaplanan fiyat endeksine denir.

TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ Hanehalkları tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın alınan tüm mal ve hizmetlerin endeks kapsamı içinde yer alması imkansız olduğu için, en çok tüketim harcaması yapılan mal ve hizmetler endeks kapsamına alınmaktadır.

TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ Grubun Ağırlığı 29.42 4.67 8.09 16.91 6.47 2.71 10.42 4.82 3.60 2.15 5.87 4.87 100.00

ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ ÜFE, üreticilerin (firmaların) üretip sattığı hammadde, ara mal ve nihai malların fiyatlarının ağırlıklı ortalamasının hesaplanması ile elde edilir.

ÜFE Kapsamındaki Maddelerin Sektörlere Göre Dağılımı

DEFLATÖR Ölçüme konu olan sepet, ülkede üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerden oluşan bir sepet biçiminde tanımlanabilir. Bu şekilde hesaplanan fiyat endeksine deflatör denir. Nominal GSYİH Deflatör = ---------------------------- X100 Reel GSYİH

ENFLASYON Genel fiyat düzeyindeki artışa denir.

ENFLASYON ORANI Genel fiyat düzeyinde cari yılda meydana gelen artış ile önceki dönem genel fiyat düzeyi arasındaki oranın 100 ile çarpımına eşittir. (P- P-1) Enflasyon Oranı = -------------------------- X 100 P-1

ENFLASYON ORANI (P- P-1) Enflasyon Oranı = -------------------------- X 100 P-1 Eğer ; genel Fiyat Düzeyi 1. yılda 100, 2. yılda 110 ise (110 – 100) Enflasyon oranı = -------------------------- X 100 100 Enflasyon oranı = %10

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE 1980-2002 YILLARI ENFLASYON ORANLARI (GSMH Deflatörüne Göre) Yıllar Kaynak: DPT, Temel Ekonomik Göstergeler (Çeşitli Yıllar)

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ Özellikle ücretliler, enflasyon ortamında fiyatlardaki artışlara göre gelirlerindeki artışın ne olacağı konusunda çok hassastırlar. Toplu sözleşmelerde ücretliler enflasyon oranının üzerinde zam talep ederler.

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ Bir ülkede enflasyon oranı %60, memur muaşlarındaki artışın da %40 olduğunu varsayalım. Bu durumda memurların reel maaşındaki değişme ne orandadır? 1+gYN gYR =-------------------- - 1 1+gP gYR = reel gelir artış oranı gYN = nominal gelir artş oranı gP = enflasyon oranı

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ Bir ülkede enflasyon oranı %60, memur muaşlarındaki artışın da %40 olduğunu varsayalım. Bu durumda memurların reel maaşındaki değişme ne orandadır? 1+%40 gYR =-------------------- - 1= -0.125 1+%60 = -%12.5

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ Enflasyon oranının ölçülmesi reel faiz oranının belirlenmesi yönünden de önemlidir. 1+İN İR =-------------------- - 1 1+gP İR = reel faiz oranı İN = nominal faiz oranı gP = enflasyon oranı

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ Bir bankaya 1 yıl vade ile 10 bin TL para yatırdığımızı varsayalım. Bir yıl için mevduata verilecek faiz oranı %50 olsun. Bu 1 yıl içinde enflasyon oranı da %60 olarak gerçekleşmiş olsun. 1 yıl sonunda alacağımız faiz , ana para ve faiz toplamı, reel faiz oranı ve anapara ve faiz toplamının reel değeri ne olur?

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ ÖNEMİ 1 yıl sonunda alacağımız faiz , ana para ve faiz toplamı, reel faiz oranı ve anapara ve faiz toplamının reel değeri ne olur? Nominal faiz oranı % 50, 1 yıl sonunda alacağımız faiz 10 000*0.5 = 5 000 TL Anapara ve faiz toplamı 10 000+5 000 = 15 000TL Reel faiz oranı 1+0.5 1.5 İR =-------------------- - 1= ------- - 1= - 0.0625 = -%6.25 1+0.6 1.6 Anapara ve faiz toplamının reel değeri de 15 000 15 000 --------- = ----------- = 9 375 TL 1+0.6 1.6

İŞSİZLİK

İŞ GÜCÜ Bir ülkedeki toplam nüfusun çalışabilecek durumda olan ve çalışmak isteyen kısmına kısaca, işgücü/aktif nüfus denir. İşgücü = Çalışanlar +İşsizler

İŞSİZLİK işsizlik, çalışabilecek durumda olan kişilerden bir bölümünün çalışmak istedikleri halde iş bulamamalarından ortaya çıkan bir durumdur.

İŞSİZLİK ORANI İşsizlik Oranı= (İşsiz sayısı / İşgücü) x 100

TÜRKİYE İŞSİZLİK ORANI   1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Toplam 1417 1463 1528 1774 1497 1967 2464 2493 2498 2519 Erkek 1054 1007 1107 1275 1111 1485 1826 1830 1878 1867 Kadın 363 456 421 499 387 482 638 663 620 652 İşsiz Oranı 6.5 6.7 6.8 7.7 8.4 10.3 10.5 Erkek İşsiz Oranı 6.3 6.6 8.7 10.7 Kadın İşsiz Oranı 5.9 7.8 6.9 7.5 9.4 10.1 9.7

TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK ORANINDA GELİŞMELER

Denmark 1.60 2008 June[4] Singapore 2008[5] Thailand 1.70 2007 est. Norway 2.10 2008[6] United Arab Emirates 2.40 2001 Ukraine 2.50 Switzerland 2.60 April 2008[7] Malaysia 3.10 Netherlands 3.20 2007[9] Mexico 3.70 Japan 3.80 2008 January[10] Lithuania 4.30 Slovenia 4.50 2008[12] Ireland 4.70 2007 average (May 2008: 5.40%)[13] Luxembourg Australia Czech Republic Q1 2008[14] Estonia United Kingdom 5.30 Nigeria 5.80 2006 est.

Source / date of information Unemployment rate (%)   Entity   Russia 5.90 November 2007 est. Canada 6.00 [15] March 2008 United States 6.10 September 2008[16] Israel July 2008 est.[17] Italy 2007[9] Sweden Romania 6.40 European Union 6.70 2008[18] Poland 6.80 July 2008 - Eurostat Finland 6.90 Hungary 7.40 Argentina 7.50 Q4 2007[19]. France 2007[20] Pakistan 2007 est. Belgium Bulgaria 7.75 2007[21] Spain 8.30 Greece Germany 8.40 Turkey 8.50 Croatia 9.10 Brazil 9.80 Ecuador Syria 10.00 Egypt 10.10 Iran 11.00 June 2007 est. Slovakia 11.10 Guam (United States) 11.40 2002 est. French Polynesia (France) 11.70 2005 Niue (New Zealand) 12.00 2001 Tajikistan 2004 est. Puerto Rico (United States) 2002 Grenada 12.50 2000 Saudi Arabia 13.00 Tunisia 13.90 World 30.00 Libya Afghanistan 2008 January [23] Turkmenistan 60.00 Zimbabwe 80.00 2005 est. Liberia 85.00 2003 est. Nauru 90.00

DEVREVİ (KONJOKTÜREL) İŞSİZLİK Ekonomideki daralmalardan, üretilen mal ve hizmet miktarının veya kısaca reel GSMH’nın yıldan yıla değişmesinden kaynaklanır. Devrevi İşsizlik Oranı = (Devrevi İşsiz Sayısı / İşgücü )x 100

GEÇİCİ İŞSİZLİK (Friksiyonel İşsizlik) Ekonominin normal işleyişinden kaynaklanır. Geçici işsizlik bir çok nedenle ortaya çıkar: İşgücüne yeni katılıp iş arayanları Daha iyi iş bulmak için işinden ayrılmış olanları İşverenlerin işçileri işten çıkarması ve onların yerine daha iyilerini araması

Yapısal işsizlik Çeşitli mal ve hizmetlere olan talepteki değişmeler, teknolojideki değişmeler veya uluslararası rekabetteki değişmeler sonucu ortaya çıkan işsizlik türüdür.

Doğal İşsizlik Oranı Bir ülkedeki geçici ve yapısal işsizlik oranları toplamına denir.

Doğal İşsizlik Oranı Doğal işsizlik oranının ortadan kaldırılması mümkün olmayan minimum işsizlik oranı olduğu ve dolayısıyla da işsizlik oranı, doğal işsizlik oranına eşit iken işgücünün tam kullanımının/tam istihdamının sağlanmış olacağı kabul edilerek, doğal işsizlik oranı tam istihdam işsizlik oranı olarak ta nitelendirilir.

İstihdam Oranı Çalışanların Sayısı Çalışma Yaşındaki nüfus

Okun Kanunu İşsizlik; ''Okun Kanunu'' aracılığıyla reel GSMH ile ilişkilendirilir. Bu kanuna göre büyüme oranı %2.25’in üzerinde ise işsizlik oranı azalır. Spesifik olarak, % 2.25 olan büyüme trendinin üzerindeki her %1’lik artış işsizlik oranının %0.5 oranında düşürmektedir. Bu ilişki şu denklemle gösterilebilir.

Okun Kanunu İşsizlik Oranındaki = 0.5 (y – 2.25) değişme y= Reel Milli gelirdeki artış oranı 2.25 = Milli Gelir Büyüme trendi

Okun Kanunu Örneğin bir ekonomide büyüme oranı %4.25 ise, işsizlik oranındaki azalma ?? İşsizlik Oranındaki = 0.5 (y – 2.25) değişme İşsizlik oranındaki = 0.5 (4.25-2.25) = 1

Ekonomik hoşnutsuzluk/yoksunluk endeksi” Ekonomik hoşnutsuzluk/yoksunluk endeksi = enflasyon oranı + işsizlik oranı. Buna göre, endeks değerinin başka bir ülkedeki veya geçmiş hükümetler dönemindekinden daha yüksek olması, o ülke ve hükümet döneminde hoşnutsuzluğun diğerlerindekinden daha yüksek olduğu biçiminde yorumlanır.

DÖNEM ÖDEVİ 1) Makroekonomiyle ilgili sorunlara, Klasik ve Keynesyen görüşün yaklaşımını karşılaştırmalı olarak inceleyiniz. 2) Enflasyonun ortaya çıkış nedenleri nelerdir. Enflasyonun ekonomi üzerindeki etkilerini inceleyiniz.

Herkes bireysel olarak hazırlayacak Ödev teslim tarihi eğitimin son haftası Ödev de mutlaka yararlanılan kaynaklar belirtilecek. İnternetten doğrudan indirilen ödevler değerlendirmeye alınmayacak