SERACILIK Seyla AKIN Ziraat Mühendisi

Örtüaltı yetiştiriciliğindeki önemi ; SERACILIK NEDİR? Tarihçesi Seralar, bitkilerin mevsim dışına kaydırılarak nem,sıcaklık ve havalandırma kontrolüyle sebze yetiştirilen özel yapılardır. İlk olarak 1940’ lı yıllarda görülmeye başlanan yapılar Türkiye’de ilk Antalya’da görülmüştür.Ülkemizde ekolojik şartlara bağlı olarak yapıldığından halen Akdeniz Bölgesi 1. Sırada yer almaktadır. Örtüaltı yetiştiriciliğindeki önemi ; Son 25 yılda sera alanları 6 kat artış göstermiştir.Bu duruma neden olarak; Mikro alandan makro verim Turfandaya olan ilgi Kurmaya yönlendiren cazip fiyatlar Teşvik primleri ve kar Seracılığı cazip hale getirmiştir.

Türkiye’deki sahası (kapladığı alan) Türkiye’de genelde doğal iklim koşullarından yararlanıldığı için sektörün gelişimi Akdeniz ve Ege Bölgesinde olmuştur.

Son yıllarda seracılığın durumu ve gelişimi 1980 Yıllardan bu yana her yıl düzenli olarak %10 oranında genişlemiştir. Miras yoluyla parçalanan arazi, turfandaya talep Yeni bir iş sahası Maksimum ürün kalitesi, BÖLGEMİZİN COĞRAFİK YAPISI VE İKLİMİ Arazi Yapısı Geneline bakıldığında arazi dağlıktır.Bu durum da dar alandan yüksek geliri zorunlu kılmıştır. Bölge İklimi İklim olarak seracılığa uyum göstermekle beraber,tek dezavantaj kapalı gün sayısının fazla oluşudur. Bölge desteklenen tarım ürünleriyle zamanla rekabet edebilecek duruma gelecektir. Muz ve pamuk hariç her çeşit ürün yetişebilmektedir. Seracılığa Eğilim ve Bölgedeki Durumu Son yıllarda bölgede önemli gelişmeler göze çarpmaktadır.Bafra Ovasında kurulan seralarda verim %50 civarında artış gözlenmiştir.

SERACILIĞIN EKONOMİK BOYUTU Birim alandan elde edilen yüksek gelir Birim alandan elde edilen yüksek gelir ve dekara verimin açıkta yetiştiriciliğe oranla karın 2-3 kat fazla oluşu seracılığın en önemli ekonomisidir. Yeni bir iş sahası Tarlada (Açıkta) yetiştiriciliğe oranla ekonomik avantaj Bölgemiz genelinde yetiştirilen fındık ile karşılaştırıldığında kar ortadadır. Çarpık kentleşmenin önlenmesi

KAMU VE ÖZEL İŞLETMELERİN SERACILIĞA BAKIŞI Teşvik Primleri Tarım İl Müdürlükleri , sera kurulması için Özel idare bütçesinden kaynak sağlayarak teşvik vermektedir. Kurulan Seralar Tarım Kredi Kooperatifleri olarak bizde bu gelişimin gerisinde kalmayıp, bölgemizde 36 sera kurduk ve kurmak isteyen çiftçilerimize destek vermekteyiz.

Kurulan Seralardan Bazıları Kurulduğu Yer : Akyazı Beldesi Kurulu Alan : 180 m2 Örtü Malzemesi : Plastik ( ) Tipi : Tünel Havalandırma Şekli : Yandan Havl. Kurulduğu Yer : Akyazı Beldesi Kurulu Alan : 180 m2 Örtü Malzemesi : Plastik ( ) Tipi : Tünel Havalandırma Şekli : Yandan Havl.

SERALARDA İKLİMLENDİRME Bölgelere göre kullanım Geleneksel sera işletmelerimizde iklim kontrolü bulunmamaktadır.Genelde dondan korunmaya yönelik tedbirler alınmıştır. Akdeniz sahil kuşağı dışındaki soğuk aylarda farklı değerlendirilmektedir. Havalandırma çok önemli olup zamanı ve süresi verimi çok yüksek düzeyde etkilemektedir. Kullanılan ısı kaynakları Seraların yaygınlaştırılmasında en önemli unsurların başında ısıtma gelir. Yurdumuzda seraları ısıtmak için odun, madeni yağ ve mazot kullanılır. Çevre kirliliği düşünüldüğünde güneş enerjisi ön plana çıkmaktadır.Yalnız yatırım maliyeti oldukça yüksektir.

SERALARIN YAPISAL ÖZELLİKLERİ İşletmelerin Büyüklükleri Ülkemizde sera işletmeleri teknolojik, yapısal ve büyüklüklerine göre incelemek mümkündür. Küçük aile işletmelerinde teknolojiden yaralanma az olmakta ve bir takım problemlerle karşılaşılmaktadır.Verim daha düşük olmakta ve çevre kirliliği sorunları yaşanmakta ve varlıkları giderek azalmaktadır. Konstrüksiyon ve örtü malzemeleri Seralar yoğun olarak cam ve plastik seralardır.Seraların %21’ini cam %79’unu plastik seralar oluşturmaktadır. İşçiliğin ucuzluğu ve yağmurlu günlerin fazla oluşu cam seraya, ucuzluk olarak plastik seraya eğilim artmıştır. Cam örtü yıllarca kullanılabilmekte, plastik örtü ise sık sık yenileme ister. Konstrüsyon malzemesi olarak olarak çelik, galvanizli çelik ve aliminyum kullanılmaktadır.

Cam Tipi Sera Örneği

Tünel Tipi Plastik Örtülü Sera Örneği

SERALARDA ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ Topraklı ve topraksız tarım Genelde topraklı tarım yapılmaktadır.Pulluk tabanı, gübreleme, sulama gibi çalışmalarda sorun yaşanmaktadır. Topraksız tarımda torf ve pomza gibi yapılar hakimdir.Toprakta yaşanan sorunlar önemli ölçüde azalmaktadır. Ülkemizde İzmir yöresinde birkaç işletme vardır. Hollanda ve Fas Dünya’da öncülüğünü yapmaktadır. SERALARDA YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPILAN TÜRLER Sebze,meyve ve süs bitkisi bazında %96 ‘sını sebze türleri, %3’ünü süs bitkileri ve %1’ini meyve oluşturmaktadır İlk sırayı domates almakta bunu hıyar,biber, ve patlıcan takip etmektedir. 2003 Yılı itibariyle domateste dekara verim 2 milyona varmıştır. Kar getiren çeşitler ve püf noktaları En çok kar getiren çeşit başta domatestir. Domatesin çok tüketilmesi, saklanması ve gıda sektöründe çok kullanılması bu duruma sebeptir.Son yıllarda seracılığın gelişmesiyle domatesin ihracatı da artmış ve en çok kar getiren ürün konumuna gelmiştir.

SERALARDAKİ İYİ TARIM UYGULAMALARI Çeşit geliştirme çalışmaları Ülkemizde de EUREGAP çalışması adı altında doğal kaynakların korunması ve tarımın takibi amaç edinilmiştir.F1 Hibrit tohum çeşitleri geliştirilerek daha verimli ve daha sağlıklı ürün yetiştirilme çalışmalarına başlanmıştır. Belirli Avrupa ülkelerinde bu sistem iyice oturmuş, 2004 itibariyle ülkemizde de benimsenmeye başlanmıştır.En fazla çeşit sayısı yine domateste yakalanmıştır. Fide ve tohumluk uygulamaları Fide de toprak kaynaklı sorunlar nedeniyle aşılı fideye eğilim artmıştır.Maliyetinin yüksük oluşu tek dezavantajıdır.

Kullanılan en ideal sulama sistemleri ve getirdiği avantajlar SERALARDA SULAMA Kullanılan en ideal sulama sistemleri ve getirdiği avantajlar Seralarımızda damla sulama sistemi hakimdir. İşgücünden tasarruf Az su ile fazla verim Gübrenin sulama sulama suyuyla verilmesi Drenaj sorunun yaşanmaması Drenaj ve sulama zamanın belirlenmesi Aşırı ve yetersiz sulamadan kaçınılmalı, zamanı iyi tespit edilmelidir.Zamanı yaygın olarak bitki görüntüsüyle tespit edilmekte bazen de tansiyonometreler kullanılmaktadır. Genelde 1 m2’ lik bir üretim alanını yıllık su gereksinimi 1-1,5 m3 ‘tür. SERALARDA GÜBRELEME Dikim öncesi ve Dikim sonrası olmak üzere iki kez yapılır. Toprak 10-12 cm derinliğinde işlendikten sonra dekara 3-4 ton bazen de 10 ton ağır gübresi atılır.Dikimden sonra ise azotlu,fosforlu ve potasyumlu gübrelere ağırlık verilmelidir. Kimyasal gübreler damla sulamayla verilmektedir. Gübrelemeden önce yapılacak toprak analizi en iyi kararı vermede yardımcı olacaktır.

Salatalık Serasında Damla Sulama Sistemi

SERALARDATOZLANMA VE MEYVE TUTUMUNA YARDIM Kullanılan teknik ve biyolojik yardımlar Sera ortamı kontrollü olduğu için açıkta yetişti- riciliğe oranla daha fazla sorunla karşılaşılmaktadır. Havalandırma yetersizliği, yüksek ve düşük sıcaklık tozlanmayı olumsuz etkilemektedir. Isıtma yapılmayan seralarda bir takım önlemler alınmaktadır. Son yıllarda bambus ve bal arılarıyla meyve tutumuna yardım yapılmaktadır. Budama ve bitki koruma yöntemleri Seralardaki ürünlerde patlıcan ve biber dışındaki sebzelerde sorun yaşanmamaktadır. Ortam hastalık ve zararlıların çoğalması için uygun olduğundan ilaçlamalar zamanında ve gerekli dozda yapılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken hususlar Hasat sonrasında ortam iyice temizlenmeli,kullanılan tel askılar ortamdan uzaklaştırılmalı ve hijyene son derece dikkat edilmelidir. Sera ürünlerinin hormonlu olduğu halk dilinde söylenmektedir.Ancak uygulanan hormonlar hasat aşamasına gelinceye kadar parçalanmaktadır.

YETİŞTİRİLEN ÜRÜNLERİN PAZARLANMASI Pazarlama şekli ve fiyat Üreticiler bu konuda örgütlenmemiştir.Kanallar ÜRETİCİ-KOMİSYONCU-PERAKENDECİ-TÜKETİCİ olarak gelişmiştir.Bu durumda fiyatlarda artış gözlenmektedir. İhracat ve kar getiren çeşitler İhracatta sınıflama ,ambalajlama ve nakliye gibi konulara özen gösterilmemiş, yalnız bu konular giderek önem kazanmaktadır.2002 Yılı itibariyle ihracatımız 1,5 tona ulaşmıştır. Yaşanan sorunlar Sistemin tam oturmamasıyla iç pazarda ve dış pazarda önemli ürün ve değer kayıpları yaşanmaktadır.Bu konuda denetim getirilmesi büyük ölçüde yarar sağlayacaktır.

GENEL DEĞERLENDİRME Ekonomi ve istihdama katkısı yanında yılın her mevsimi taze meyve- sebze tüketimini olanaklı kıldığından önemli bir yetiştiricilik şeklidir. Artan nüfus ve turfandaya talep dikkate alınarak sektörün gelişmesi için hedefler ve teknoloji iyi takip edilmelidir.Girdiler genelde yurtdışına bağlı olduğundan, üreticiler maliyetilerin azaldığı, hasat yüksek fiyat dönemine yönlendirilmelidir. Dış pazarlardaki rekabet gücümüzü artırmak istiyorsak, üretimi çevre koşullarına da dikkate alarak isteklere göre planlamalıyız. Türkiye iklim koşulları ve jeotermal enerji kaynakları açısından önemli bir şansa sahiptir. İhracatta planlama ve çiftçilerimizin bu konuda yönlendirilmesiyle mevcut potansiyel daha etkin değerlendirilecektir.