ders 4 Fİyat KONTROLLERİ Mankiw 2007, BL. 6 ECON1221 - Ekonomi ders 4 Fİyat KONTROLLERİ Mankiw 2007, BL. 6 Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

Giriş Serbest bir piyasa sisteminde piyasa güçleri (arz & talep) denge fiyatını ve alışverişe konu olan miktarı belirler. Denge koşulları iktisadi anlamda etkinliğe işaret etse dahi, herkesi memnun etmesi mümkün olmayabilir. Politika yapıcıların piyasa fiyatını alıcılar veya satıcılar için adil bulmadıkları durumda piyasaya müdahaleleri söz konusu olabilir. Bu girişim genelde devlet tarafından belirlenmiş taban ve tavan fiyatlardır. Tavan fiyat Ürünün satılabileceği en yüksek yasal fiyat Bir ürün belirlenen tavan fiyatın üzerinde bir fiyattan satılamaz Taban fiyat Ürünün satılabileceği en düşük yasal fiyat Bir ürün belirlenen taban fiyatın altında bir fiyattan satılamaz Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009 2 2

1. Tavan fiyat Fiyat Arz Talep Denge fiyatı 3 2 Tavan fiyat 75 125 Açık Miktar Arz edilen miktar Talep edilen miktar Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

1. Tavan fiyat (dvm…) Tavan fiyat uygulamasının sonuçları: Açığa sebep olur, Talep edilen miktar > Arz edilen miktar. örn: 1970’lerdeki petrol yokluğu Fiyat dışı tayınlıma (dağıtım) Örn: uzun kuyruklar, satıcılar tarafından yapılan ayrımcılık, vs. Tavan fiyat uygulamasına bir örnek: Kira sınırlamaları: Kira sınırlamalarının amacı fakirlere bedelini karşılayabilecekleri barınma imkanı sağlamaktır. Bir iktisatçı kira sınırlamalarını “bir şehri bombalamak dışında mahvetmenin en iyi yolu” olarak tanımlıyor. Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

1. Tavan fiyat (dvm…) (a) Kısa vadede kira sınırlaması (elastik olmayan arz & talep) Daire Kirası Arz Talep Kira sınırı Açık Daire miktarı Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

1. Tavan fiyat (dvm…) (b) Uzun vadede kira sınırlamaları (elastik arz & talep) Daire Kirası Arz Talep Kira sınırı Daha büyük bir açık Daire miktarı Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

2. Taban fiyat Fiyat Arz Talep Artık 4 Taban fiyat 80 120 3 Denge Miktar Talep miktarı Arz miktarı Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

2. Taban fiyat (dvm…) Taban fiyat uygulaması arz & talebin denge fiyat ve miktarına gitmesini engeller. Taban fiyat uygulamasının sonuçları: Artığa sebep olur, Arz edilen miktar > Talep edilen miktar Fiyat dışı tayınlıma (dağıtım) Örn: asgari ücret, tarımsal fiyat destekleri, vs. Taban fiyat uygulamasına bir örnek: asgari ücret yasası Asgari ücret yasası bir işverenin çalışan için ödeyebileceği en düşük ücreti belirler. Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

2. Taban fiyat (dvm…) Ücret Emek Arzı (Hanehalkları) ücret Emek Talebi (firmalar) Denge istihdam ücret Emek miktarı Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

2. Taban fiyat (dvm…) Ücret Emek Arzı (Hanehalkları) Emek Talebi (firmalar) Emek fazlası (işsizlik) Asgari ücret Talep miktarı Arz miktarı Emek miktarı Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009

Dersin anahtar kavramaları Elastikiyet (elasticity) Talebin fiyat elastikiyeti (price elasticity of demand) Arzın fiyat elastikiyeti (price elasticity of supply) Fiyat kontrolleri (price controls) Tavan fiyat (price ceiling) Taban fiyat (price floor) Dr. Emin Köksal 12 Kasım 2009