BANKA VE SERMAYE PİYASASI HUKUKU Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Tel: 0533 482 53 67 E-posta: mceker@cu.edu.tr

BANKA KAVRAMI Bankacılık Kanunu m. 2’de şu şekilde tanımlanmıştır: Bu Kanuna göre “banka adı altında Türkiye'de kurulan kuruluşlar” ile “yurtdışında kurulu bankaların Türkiye'deki şubeleri” banka sayılır. Doktrinde: Banka, halktan topladığı ya da kendi sahip olduğu paraları kredi olarak kullandıran ve para akışına aracılık eden anonim şirket şeklinde kurulmuş olan iktisadi işletmelerdir.

BANKALARIN İŞLEVLERİ Bankaların üç temel işlevi vardır: 1. Mevduat toplama 2. Kredi verme 3. Bankacılık Hizmetleri

TARİHİ GELİŞİMİ Eski çağlarda, bankacılık alanındaki ilk yasal düzenlemelere, M.Ö. 2067-2025’de Babil’de hüküm süren Hammurabi devrinde rastlanılmıştır. Bu kanunlarda, ödünç para işleri, emtia tevdiatı ve komisyon sözleşmesine ilişkin hükümler yer almıştır. M.Ö. IV. yüzyıla ait belgelerde, Mısır’da mürekkep faizin yasaklanmış olduğu ve daha sonraki dönemlerde, bankacılık faaliyetinin devlet denetimi altına alınması ve hatta devlet tekeline bağlandığı da görülmektedir. 1401’de Genova Bankası “Casa di San Giorgio” 1609’da Hollanda’da “Amsterdamische Bank”

TARİHİ GELİŞİMİ (OSMANLI) Osmanlı İmparatorluğu döneminde ülkemizde kurulan bankalar: 1847  İstanbul Bankası “Banque de Constantinople” 1856  Bank-ı Osmani “Ottoman Bank” 1860  Türkiye Bankası 1865  Şirket-i Umumiye-i Osmaniye “Societe General de I’Empire Ottomane” 1863  Ziraat Bankası 1866  Emniyet Sandığı 1914  Adapazarı İslam Ticaret Bankası 1914  Milli Aydın Bankası 1919  Adapazarı Emniyet Bankası

TARİHİ GELİŞİMİ (TÜRKİYE) Cumhuriyetin ilk yıllarında ülkemizde kurulan bankalar: 1924  Türkiye İş Bankası 1924  Akhisar Tütüncüler Bankası (Tütünbank=Yaşarbank) 1927  Türkiye Emlak Kredi Bankası (Emlakbank) 1927  Denizli İktisat Bankası 1927  Kocaeli Halk Bankası (Türk Ekonomi Bankası=TEB) 1927  Eskişehir Bankası 1928  Türkiye İmar Bankası 1929  Lüleburgaz Birlik Bankası 1930  T.C. Merkez Bankası

BANKA VE ŞUBE SAYILARI (Ekim 2006) Banka Sayısı Yurtiçi Şube* Yurtdışı Şube* Tüm Bankalar 50 6914 46     Mevduat Bankaları 33 6511 45       Kamusal Sermayeli Mevduat Bankaları 3 2034 14       Özel Sermayeli Mevduat Bankaları 16 4003 27       Tasarruf Mevduatı Sig. Fon. Devr. B. 1       Yabancı Bankalar 13 473 4          Türkiye´de Kurulmuş Yabancı Bankalar 6 464          Türkiye´de Şube Açan Yabancı Bankalar 7 9     Katılım Bankaları 380    Kalkınma ve Yatırım Bankaları 23       Kamusal Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları       Özel Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları 8 17       Yabancı Sermayeli Kalkınma ve Yatırım Bankaları 2

BANKA TÜRLERİ Sermaye kaynaklarına göre bankalar 2 gruba ayrılabilir: 1. Kamu sermayeli bankalar 2. Özel sermayeli bankalar a) Milli bankalar b) Yabancı bankalar

BANKA TÜRLERİ Yaptıkları işlere göre bankalar 4 gruba ayrılabilir: 1. Emisyon Bankaları (TCMB, Osmanlı Bankası) 2. Ticaret Bankaları (Türkiye İş Bankası, Akbank, TCZB) 3. Kalkınma ve Yatırım Bankaları (Türkiye İhracat Kredi Bankası, İller Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası) 4. Katılım Bankaları (Albaraka Türk, Bank Asya)

BANKA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 1. Bankacılık Kanunu (5411 sayılı) 2. Genel Hükümler (TMK, TTK, İİK, TKHK) 3. Yönetmelikler (BDDK) 4. Tebliğler (TCMB, BDDK)