21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. SÜRELİ YAYINLARIN SOSYAL BİLİMLERİN GELİŞİMİNE KATKISI VE ULAKBİM-SOSYAL BİLİMLER VERİ TABANININ ROLÜ Ulusal Akademik Yayıncılık 2008 Toplantısı Hacettepe Üniversitesi Kasım Prof. Dr. Yıldız Ecevit

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Sevgili katılımcılar, Kuruluşundan bu yana Sosyal Bilimler Veri Tabanı Kurulu’nda görev almış ve 2005 yılından itibaren bu kurulun başkanlığını yapmış bir kişi olarak burada bulunmaktan ve kurulumuzun yaptığı katkıları sizinle paylaşmaktan mutluyum.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Bilimsel dergilerin gelişmişliği ile sosyal bilimlerin gelişmişliği arasında yakın bir ilişki olduğunu savunmak yanlış olmasa gerek! Sadece bu ilişki açısından bakarsak Türkiye’de sosyal bilimlerin gelişmişliğinin istenen düzeyde olduğunu söyleyemeyiz. Dolayısıyla sosyal bilimlerin gelişimi ile süreli yayıncılığın gelişimi arasında tek düze bir ilişki kurmayıp, gelişimin yansıdığı başka yerlere de bakmalıyız.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Dergiler öncesi KİTAP Dönemi Uzun yıllar, tek yazarlı ve çok yazarlı kitaplar ile bir derleyici tarafından hazırlanan derleme kitaplar sosyal bilimler alanında yapılan araştırmaların ve özgün çalışmaların yayınlandığı yerler olmuştur. Bu dönemde dergiler hem sayıca kabarık değil, hem de kitap kadar değerli değildir. Özellikle hukuk ve siyaset bilimi gibi dallarda, Ankara ve İstanbul Üniversitesi gibi eski üniversitelerde hala süren doçentlik ve profesörlük için kitap yazma geleneği, özgün araştırmaların sosyal bilimciler ile buluştuğu yerlerin dergilerden ziyade kitaplar olmasına yol açmıştır.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Bu geleneğin sarsılması 1980 ‘lerde görece yeni üniversitelerin yükseltmeler için bu şartı her zaman aramamaları ile başlar. 1990’ların ortalarından itibaren ise araştırmacıların araştırma sonuçlarını içeren çalışmalarını süreli yayınlarda yayınlatmak eğilimleri artar. Süreli yayınlarda yayın yapmaksızın akademik camiada tanınmanın imkansızlaştığı, yükselmelerin de bu yayınlara endekslendiği dönem ise, içinde bulunduğumuz yıllardır.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. “ Dergide makale” fetişizmi Bu başlığı çarpıcı olsun diye koydumsa da böyle bir ısrarcı ve zorlayıcı eğilimin olmadığını kim söyleyebilir? YÖK’ün yardımcı doçentlik ve doçentlik için istediği asgari ölçütler_ asgari dergi makalesi sayısı - unvanların verilmesinde ve akademik kadroların alınmasında rol oynayan neredeyse tek ve en önemli faktör.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Dahası : uluslar arası yayın koşulu Değerlendiriciler ( yükselticiler), sadece dergi makalesi ile yetinmeyip bu dergilerin uluslar arası olmasını da istiyor. Dergiler arası hiyerarşi: Bu hiyerarşiye göre, uluslar arası dergiler, ulusallardan üstün, hakemli dergiler hakemsizlerden…. Akreditasyon- Öz değerlendirme 1990’ların sonu aynı zamanda üniversitelerde akreditasyon ve öz değerlendirme çalışmalarını başladığı yıllar… Bu çalışmalarda uluslar arası yayınlar başta olmak üzere dergi makalelerinin sayısı ( toplam) önemli bir değerlendirme kriteri

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Tüm sosyal bilim dallarında yayınlar açısından iki tür beklentide artış : 1. Uluslar arası indeksli dergilerde makale 2. Ulusal hakemli dergilerde makale.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Uluslar arası indeksli dergiler için makale yazma çabası: 1. Hiyerarşi: Araştırmacılar arası hiyerarşi yarattı: Bir yabancı dile hakim olanlar ile olmayanlar. 2. Konu seçimi: Araştırma konularının seçiminde farklı eğilimlerin ortaya çıkmasına neden oldu: Türkiye merkezli toplumsal sorunlar gölgede kalmaya başladı. 3. İndekslere girme: Türkiye’de yayınlanmakta olan bazı dergilerin uluslar arası indekslere girebilme isteğini ve çabasının artırdı.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Ulusal Hakemli Dergiler için makale yazmanın öneminin artışı: 1. Birçok hakemli olmayan derginin hızlıca hakem sürecine girmesine neden oldu; 2. Yeni hakemli dergilerin oluşmasına yol açtı. 3. Üniversite dergilerinin sayıları hızlı bir şekilde arttı.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Bu telaş ve biraz da kaos ortamında SBVT’nin kuruluşu: SBVT Kurulunun başlangıçta öngörülen görevleri. :  Belli aralıklarla toplanacak;  Veri tabanında yer alacak bilimsel dergilerin seçim ve değerlendirme ölçütlerini oluşturacak;  Seçim ve değerlendirmeleri yapacak;  Hakemlik, editörlük, araştırma ve yayın etiği, bilim dili gibi konularda yol göstericilik yapacak;  Sadece seçmekle kalmayacak, dergi izlemelerini de yapacak.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Mayıs 2002:TÜBİTAK-ULAKBİM müdürlüğü SBVT oluşturma çalışmalarını başlattı. Temmuz 2002 : Kurul oluşturuldu. 2003: ULAKBİM’e ulaşan dergiler değerlendirmeye alındı, veri giriş ve indeksleme çalışmaları başlatıldı. Bu çalışmalar o günden beri devam ediyor.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. SBVT Kurulu olarak neler yaptık?  Dergi seçim ölçütlerine karar verdik. Kullanılacak formları birkaç kez değiştirerek ve her sorunun nasıl sorulması gerektiğine özen göstererek bu ölçütleri saptadık;  Bu ölçütlere göre dergileri inceleyerek veri tabanına gireceklere karar verdik; giremeyenlere tavsiyede bulunarak eksikliklerin gidermelerini öğütledik;  Veri tabanına kabul edildikten sonra ölçütlere uymayan dergileri uyardık, izlemeye aldık.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü.  Veri tabanına girecek hakemli dergileri seçerken bir taraftan da kurulu oluşturan sosyal bilimciler olarak dört temel konuda kapsamlı tartışmalar yaptık: 1. Hakemliğin dergileri sınıflamada en önemli ölçüt olduğu gerçeğinden hareketle hakemlik sürecinin nasıl işlemesi gerektiğine yönelik katkılarımız oldu. 2. Dergi editörlüğünün dergilerin niteliğini belirlemedeki önemi: SBVT’nin editörlerle daha yakın temasta bulunmaları için önerilerde bulunduk.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. 3. Akademik yayın dili: Bilimsel metin yazma sürecinin ve bilimsel metne yönelik beklentilerin neler olması gerektiği konusunda tartışmalar yaptık. 4. Yayın ahlakı ve aşırmacılık konusunda hassasiyet gelişmesi gereğine vurgu yaptık. Özellikle editörlerin ve hakem kurullarının bu konulardaki hassasiyetlerini artırmaları yönünde önerilerde bulunduk.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü.  Bir taraftan da ortaya çıkan yeni sorunlar ve ihtiyaçlar karşısında kurulun doğrudan yapamasa da yapılmasını destekleyeceği bazı yeni işleri belirledik.  Çünkü SBVT’yi bu konularda kamu oyu yaratmak ve ihtiyacı görünür kılmak açısından önemli buluyoruz.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Kurul üyeleri olarak, akademik yükselme ve atamalarda işlevsel olmaya başladığından beri hızla artan dergi sayısı karşısında tasalanmak yerine, bu oluşumu bilimsel bilgi üretiminin niteliğini artırmak için, sosyal bilimlerin lehine nasıl çevirebiliriz sorusunu sorduk.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. Şu saptamaları yaptık: Araştırma kültürünün gelişmesini destekleyecek bireysel ve kurumsal dinamikler tüm üniversitelerde hızla yaygınlaştırılmalı; Genç araştırmacılara araştırma ve yayın etiğine uygun bilimsel yayın yapma farkındalığı ve becerisi kazandırılmalı; Araştırma kültürünün çağa ayak

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. ULAKBİM ile eşgüdüm halinde eğitim seminerleri düzenlenmeli; Dergilerdeki özgün çalışmaların sayısı artırılmalı, bunun için de araştırmaların niteliği artırılmalı; Akademik eleştiri kültürü yerleştirilmeli, kurumsallaşmalı; Akran değerlendirmesi yaygınlaşmalı; Bilim dili olarak Türkçe kullanmanın önemi vurgulanmalı.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. KURULTAYLAR 2006: Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık I. Ulusal Kurultayının konuları: ☼ Türkiye’de Sosyal Bilimler ve Süreli Yayıncılık ☼ Dergi Editörlüğü ve Hakemlik Sistemi ☼ Araştırma ve Yayın Etiği ☼ Bilimsel Makale ve Yayın Nitelikleri ☼ Sosyal Bilimler Süreli Yayınlarında Bilim Dili Sorunu ☼Akademik Yükseltmeler ve Atamalar Açısından Süreli Yayıncılık Yayınımız: Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık I. Ulusal Kurultayı Bildirileri Kitabı.

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. 2007:Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık II. Ulusal Kurultayı ☼ Sosyal Bilimler Süreli Yayınlarında Editörlük ☼ Sosyal Bilimler Süreli Yayınlarında Hakemlik ☼ Makale Yazarlığı Ve Süreli Yayınların Niteliği ☼ Ulusal Ve Uluslararası İndeksler ☼ Sosyal Bilimler Veri Tabanı Ulusal İndeks Olma Yolunda Yayınımız: Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık II. Ulusal Kurultayı Bildirileri Kitabı

21 KASIM 2008 Yıldız ECEVİT O.D.T.Ü. AYRILIRKEN: ☼ Önceki kurul üyeleri olarak, Haziran 2008’de göreve başlayan yeni üyeleri selamlıyor, çalışmalarında başarılar diliyoruz. ☼ 2002 ‘den beri birlikte çalıştığımız ULAKBİM’li arkadaşlarımıza teşekkür ediyoruz. ☼ Bu kurultayın başarılı geçmesi dileklerimizi sunuyoruz.