Çankaya Üniversitesi-İİBF 2012-2013 Güz Yarıyılı VERGİ HUKUKU (TAX LAW) Çankaya Üniversitesi-İİBF 2012-2013 Güz Yarıyılı Dr. Ahmet OZANSOY www.ahmetozansoy.com

KATMA DEĞER VERGİSİ

Vergi Türleri Gelir Üzerinden Alınan Vergiler - Gelir Vergisi - Kurumlar Vergisi Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler - Katma Değer Vergisi (KDV) - Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) - Özel İletişim Vergisi (ÖİV) Servet Üzerinden Alınan Vergiler - Veraset ve İntikal Vergisi - Emlak Vergisi

Katma Değer Vergisi (KDV) Bir mal veya hizmetin üretim veya ithalinden tüketiciye kadar her el değiştirme aşamasında yalnızca o aşamanın “katma değer”i üzerinden alınan işlem (harcama) vergisidir. Bir malın alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark “katma değer” demektir.

İndirim mekanizmasına sahiptir. KDV’nin Özellikleri İndirim mekanizmasına sahiptir. Yayılı ancak kümülatif olmayan otokontrole dayanan bir vergidir. Tarafsız ve şeffaf bir vergileme türüdür. İndirim mekanizması sayesinde, vergi yükü el değiştirme safhalarının sayısından etkilenmez. Bu mekanizma vergiyi bir maliyet unsuru olmaktan çıkarmaktadır. Yayılı, ancak kümülatif etkisi olmayan otokontrol sistemine dayalı bir vergidir. Her aşamada yaratılan katma değer tutarına paralel olarak geniş tabana yayılır. Vergi bütün üretim ve dağıtım safhalarında alındığı ve birbirini takip eden safhadaki firmalar arasında menfaat çelişkisi bulunduğu için daha kolay ve etkin bir biçimde uygulanır. Nihai tüketicinin ödediği KDV her el değiştirme aşamasında ödenen KDV toplamına eşittir. Tarafsız ve şeffaf bir vergidir. Ekonomik sektör ve toplumsal kesimler arasında fark gözetmez ve vergi yükü taşıyıcı kesimler arasında paylaşılır. Bir mal ya da hizmetin bünyesindeki vergi yükü herhangi bir safhada tam olarak bilinebilir. Çünkü, KDV her aşamada satış fiyatının belli bir oranıdır. Bu özellik, başta ihracat olmak üzere çeşitli istisnaların uygulanmasında kolaylık ve objektiflik sağlar.

Türkiye’de KDV 3065 sayılı KDV Kanunu 1984’de yürürlüğe girmiştir. 63 Madde+Geçici 28 Madde 115 Genel Tebliğ, 60 Sirküler 2011 yılı KDV Gelirleri: 79 Milyar (30+49) Toplam Vergi Gelirleri İçindeki KDV Payı: 79/254= %31

Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler Türkiye’de ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler (teslim ve hizmet Türkiye’de ise vergi var yurtdışındaysa yok) Her türlü mal ve hizmet ithalatı Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler:

Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler - İletişim hizmetleri, - Her türlü şans ve talih oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması, Gösteri, konser, sportif faaliyet, yarışmalar tertiplenmesi, gösterilmesi, Müzayede mahallerinde yapılan satışlar, - Boru hattı ile petrol ürünlerinin taşınmaları, - Mal ve hakların kiralanması işlemleri, - Kamusal nitelikteki kurumların ve işletmelerin ticarî, sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetleri, - İsteğe bağlı mükellefiyet - Posta, telefon, telgraf, teleks ve bunlara benzer hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri, - Her türlü şans ve talih oyunlarının tertiplenmesi ve oynanması, Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi, gösterilmesi, Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar ile 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara teslimi, - Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınmaları, - Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri, - Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetleri, - Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetler.

Piyango çekilişleri Kampanyalar (+) Kumarhane işletmeciliği (+) Arsa Karşılığı inşaat işleri (+) Belediyeye ait arsanın pazarlıkla satışı(+,-) Depremzedeler için toplanan yardım(-) Avanslar ve kaporalar (-) Ciro primleri(+)

Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler Faaliyetin devamlılığı, kapsamı ve niteliği Gelir Vergisi Kanunu Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat

Teslim Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir.

Teslim Zincirleme âkitlerde, malın arada el değiştirmeden doğrudan sonuncu kişiye devredilmesi halinde, aradaki safhaların her biri ayrı bir teslimdir. Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri şekillerdeki dağıtımlar da mal teslimidir. Trampa iki ayrı teslim hükmündedir Kap ve ambalajlar ile döküntü ve tali maddelerin geri verildiği hallerde teslim, bunlar dışında kalan maddeler itibariyle yapılmış sayılır. 12

Teslim Sayılan Haller Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi, Vergiye tabi malların, üretilip teslimi vergiden istisna edilmiş olan mallar için her ne suretle olursa olsun kullanılması veya sarfı, (uygulaması yok) Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyedliğin devri, Örneğin, akaryakıt ticareti ile uğraşan bir şahsın bu akaryakıtın bir kısmını özel otomobilinde kullanması veya ticaretini yaptığı dayanıklı tüketim mallarından bir kısmını kendi şahsi ihtiyacında kullanmak üzere işletmeden çekmesi veya ücret, ikramiye, hediye, teberru gibi adlarla işletme personeline vermesi de teslim sayılarak vergiye tabi tutulacaktır. Bu gibi hallerde işletmeden çekilen değerlerin KDVK’nun 27. maddesi uyarınca VUK’na göre emsal bedeli ile değerlendirilmesi gerekecektir.

Hizmet Teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir. Bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebilir. Hizmet, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir. Bu işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebilir. Bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya diğer bir hizmet olması halinde bunların her biri ayrı işlem olup, hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı ayrı vergilendirilirler.   Hizmet Sayılan Haller Vergiye tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, işletme personelinin veya diğer şahısların karşılıksız yararlandırılması hizmet sayılır.

KDV’nin Mükellefi Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işleri yapanlar, - İthalatta mal ve hizmet ithal edenler, - Transit taşımalarda gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar, (84/8889 BKK ile istisna) - PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları, - Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler, - Gösteri, konser, maç, yarış ve yarışmaları tertipleyenler veya gösterenler, - Mal ve hakları kiraya verenler, - İsteğe bağlı mükellefiyette talepte bulunanlardır.

Vergi Sorumlusu - gerekli görülen diğer hallerde - Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde - gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir. BAZILARI: Yazılı eserlere reklam verme işleri Fason tekstil konfeksiyon Hurda metal Temizlik, özel güvenlik Danışmanlık ve denetim

Vergiyi Doğuran Olay Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması, Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi, Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması - Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması, - Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi, - Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması, - Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, malların alıcıya teslimi, - Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii, - Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi, - İthalatta, Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili, - İkametgâhı, işyeri, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması, - 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi.

Vergiyi Doğuran Olay - Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi, - İthalatta, Gümrük Kanununa göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili, - Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda, malların alıcıya teslimi, - Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii, - İkametgâhı, işyeri, kanunî merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması, - 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi. - Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması, - Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi, - Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması,

Taksitli mal satışı Dergi aboneliği Telefon hizmetleri Dershanelere, özel okullara kayıt yaptırılması Kira Ödemeleri Gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi imzalanması Avans ödemeleri Ön ödemeli satış kampanyaları Erken rezervasyonla tatil paketi satışı Beyaz eşya mağazasından yüklenen televizyonun müşterinin adresine varmadan trafik kazası sonucu hasar görmesi Müzayede suretiyle yapılan satışlar

Matrah Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir. Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder.

Matraha Dahil Olan Unsurlar Matraha Dahil Olmayan Unsurlar Satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri, Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar, - Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler. Teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticarî teamüllere uygun miktardaki iskontolar, Hesaplanan katma değer vergisi. Özel İletişim Vergisi - Geri verilmesi mutad olan kap ve ambalaj maddeleri

KDV Oranları Bakanlar Kurulunun yetkisi: %1 %40 Bakanlar Kurulunun yetkisi: Muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit edebilir.

%18 %8 %1 KDV Oranları (I) sayılı liste (II) sayılı liste Bu listelerde yer almayanlar %8 %18

Vergi İndirimi Mükellefler, yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’yi indirebilirler.

Vergi İndirimi İndirilecek KDV Hesaplanan KDV Ödenecek KDV

Vergi İndirimi İndirilecek KDV Hesaplanan KDV Devreden KDV

Vergi İndirimi Alış Bedeli Ödenen KDV Vergisiz Satış Bedeli Hesap. KDV Toplam Satış Bedeli Fark KDV İmalatçı - 500 90 590 Toptancı 750 135 885 45 Perakendeci 1.000 180 1.180 Nihai Tüketici

Şubat Ayında Yapılan Satışlar: 1.000 TL KDV Oranı: %1 15.000 TL KDV Oranı:%18 Şubat Ayında Yapılan Alımlar: 500 TL KDV Oranı: %1 5.000 TL KDV Oranı:%18 Önceki Dönemden Devreden KDV: 1.270 Mal İadeleri: 1.000 TL KDV Oranı: %18

İndirilemeyecek KDV Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait KDV Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV

Transit ihracat nedeniyle Türkiye’de ödenen KDV Wet Lease hizmetleri nedeniyle yüklenilen KDV Çocuk Esirgeme Kurumuna bağışlanan TV’lerin alımında ödenen KDV Araç kiralama şirketince otomobil alımında ödenen KDV (G) Otomobil Galerisinin (X) A.Ş.’den aldığı binek otomobil nedeniyle ödenen KDV Ayakkabı imalinde yanlış dikiş nedeniyle imha edilen ayakkabıların imali sürecinde ödenen KDV Kullanma süresi geçtiği için imha edilen ilaçların ithalinde ödenen KDV (Y) Lastik A.Ş.’nin işletmeye kayıtlı yatının akaryakıt alımında ödenen KDV

KDV İstisnası KDV istisnası vergiye tabi bir işlemin (teslim, hizmet veya ithalat) vergi dışında tutulmasıdır. Yasanın istisna saydığı durumlarda KDV hesaplamayacak olan mükellef, önceden ödemiş olduğu KDV’yi indirim hakkından mahrum kalacaktır.

İstisna Edilmiş İşlemlerde KDV İndirimi KDV Kanunu istisna kabul edilen işlemler için önceki aşamalarda ödenen verginin; kural olarak, indirimine imkan vermemekte bu verginin maliyete katılmasını veya gider yazılmasını bazı durumlarda ise indirim ve iadesini öngörmektedir.

TAM İSTİSNA KISMİ İSTİSNA KDV İSTİSNASI TAM İSTİSNA KISMİ İSTİSNA İstisna edilen işlemlere ilişkin önceki aşamalarda ödenen KDV’nin indirim ve iadesi mümkündür İstisna edilen işlemlere ilişkin önceki aşamalarda ödenen KDV’nin indirim ve iadesi mümkün değildir. Ödenen KDV gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınır.

Tam İstisna İndirilecek KDV Hesaplanan KDV İade Edilecek KDV

Kısmi İstisna İndirilecek KDV Hesaplanan KDV Gider veya Maliyet

Tam İstisna – Kısmi İstisna Alış Bedeli Ödenen KDV Vergisiz Satış Bedeli Hesap. KDV Toplam Satış Bedeli Fark KDV İmalatçı - 500 90 590 Toptancı 750 135 885 45 İhracatçı Tam İstisna 1.000 İade: 135 Perakendeci Kısmi İstisna Gider Maliyet:

Tam İstisna Kısmi İstisna - İhracat İstisnası - Araçlar, Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna - Taşımacılık İstisnası - Diplomatik İstisnalar Özürlülere Yönelik İstisna - MEB’e Yönelik İstisna Tam İstisna Kültür ve Eğitim Amacı Taşıyan İstisnalar - Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar Askeri fabrika, tersane ve atölyelerin teslimleri Diğer İstisnalar - Geçici maddeler Kısmi İstisna

İndirimin Belgelendirilmesi Mükellefiyetin faaliyetine ilişkin olmak Alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek Kanunî defterlere kaydedilmek Tarifesi vergi dahil ve özel matraha tabi işlemler Perakende satış fişleri ve yazar kasa fişleri

Verginin Gider Kaydedilememesi Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV, mükellefçe indirilebilecek KDV, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.

Vergilendirme Dönemi KDV’de vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim yılının üçer aylık dönemleridir. Ancak, Maliye Bakanlığı birer aylık vergilendirme dönemi tespit etmeye yetkilidir. Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar için bir ay, İthalat, transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasındaki taşımacılık işlerinde gümrük bölgesine girildiği veya gümrük bölgesinden çıkıldığı andır. A) Bir Aylık Vergilendirme Dönemine Tabi Olanlar: Gerçek usulde katma değer vergisine tabi mükelleflerin tamamı 1 Ekim 1985 tarihinden itibaren birer aylık vergilendirme dönemine tabi tutulmuştur. Daha sonra aşağıda belirtilenlerin vergilendirme dönemleri üç ay olarak belirlenmiştir. B) Üç Aylık Vergilendirme Dönemine Tabi Olanlar: 1- İşletme hesabı esasına göre defter tutan; Münhasıran uluslararası yük ve yolcu taşımacılığı yapan mükellefler Münhasıran şehirlerarası yük taşımacılığı yapan mükellefler Münhasıran uluslararası yük ve yolcu taşımacılığı ile şehirlerarası yük taşımacılığı işlerini birlikte yapan mükellefler Münhasıran şehir içi yük taşımacılığı yapan mükellefler 2- İstisnadan vazgeçen basit usule tabi mükellefler. 3- Konut yapı kooperatifleri.

Beyanname Verme Zamanı Mükellefler ve vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar Katma Değer Vergisi beyannamelerini, vergilendirme dönemini takibeden ayın yirmidördüncü günü akşamına kadar ilgili vergi dairesine vermekle yükümlüdürler.

Verginin Ödenmesi Beyanname vermek mecburiyetinde olan mükellefler ile vergi kesmekle sorumlu tutulanlar, bir vergilendirme dönemine ait katma değer vergilerini beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına kadar ödemeye mecburdurlar.